Tin tứcKhông khí lạnh khô, hiện tượng nghịch nhiệt kết hợp với hoạt động đô thị dày đặc khiến bụi mịn PM2.5 tích tụ, tạo bầu trời mịt mù, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân.
Theo Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), ô nhiễm tại các đô thị chủ yếu xuất phát từ bốn nhóm: giao thông, xây dựng, sản xuất công nghiệp – làng nghề và hoạt động dân sinh như đốt rác, rơm rạ, than tổ ong, vàng mã. Trong đó, hoạt động xây dựng và sản xuất công nghiệp là nhóm phát thải lớn, đặc biệt vào mùa đông khi điều kiện thời tiết hạn chế việc khuếch tán chất ô nhiễm.
Số liệu của Cục Môi trường cho thấy, phát thải từ ngành công nghiệp chiếm khoảng 29%, còn hoạt động xây dựng vừa thải bụi mịn PM2.5 trực tiếp, vừa gây bụi đường. Các chuyên gia dự án “Lồng ghép chống chịu biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường để phát triển đô thị xanh” nhấn mạnh, kiểm soát nguồn thải từ xây dựng và sản xuất là bước then chốt cải thiện chất lượng không khí.
TS. Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới Không khí Sạch Việt Nam, cho rằng cần triển khai các giải pháp ngắn, trung và dài hạn, phù hợp từng nguồn thải. Với giao thông, chính sách đã được triển khai như thiết lập vùng phát thải thấp, ưu tiên phát triển giao thông công cộng, khuyến khích phương tiện năng lượng sạch.
Đối với xây dựng, công nghiệp và làng nghề, chuyên gia đề xuất xây dựng hệ thống kiểm kê khí thải đầy đủ ở cả cấp Trung ương và địa phương, tích hợp với cơ sở dữ liệu môi trường quốc gia. Hệ thống này giúp xác định ngành gây ô nhiễm chủ đạo, lượng phát thải theo thời gian và khu vực rủi ro cao, từ đó đưa ra biện pháp can thiệp hiệu quả.
Giám sát 24/7 tại các cơ sở phát thải lớn như nhà máy nhiệt điện, xi măng, luyện kim hay lò đốt chất thải là yêu cầu bắt buộc. Dữ liệu cần được kết nối liên tục và minh bạch hóa để phục vụ cảnh báo sớm và thanh tra chuyên ngành. Đồng thời, chuyển đổi năng lượng trong sản xuất – thay than bằng năng lượng tái tạo hoặc áp dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng – sẽ giảm đáng kể lượng phát thải.
Các địa phương cũng cần rà soát, xây dựng lộ trình di dời các cơ sở không đáp ứng yêu cầu bảo vệ môi trường ra khỏi khu dân cư. Giải pháp giám sát hiện đại như drone (máy bay không người lái) đang được triển khai để theo dõi bụi và khí thải từ công trường, khu sản xuất và “điểm đen” ô nhiễm, phát hiện nhanh vi phạm và kết nối dữ liệu về cơ quan quản lý.
Bên cạnh quản lý, việc đầu tư xe hút bụi, xe phun rửa đường, tăng tần suất vệ sinh từ tháng 10 đến tháng 4 và áp dụng công nghệ mới như phun sương giảm bụi, thu gom – tái chế chất thải xây dựng cũng được các chuyên gia đề xuất.
Các giải pháp đồng bộ, kết hợp công nghệ và quản lý nghiêm ngặt bốn nguồn thải lớn sẽ là chìa khóa cải thiện chất lượng không khí đô thị trong thời gian tới.
