Tin tứcĐây là bước hoàn thiện cần thiết nhằm chuyên biệt hóa lĩnh vực có tính chất phức tạp, liên quan trực tiếp đến chủ quyền quốc gia, quyền con người và hiệu quả đấu tranh với tội phạm xuyên quốc gia.
Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Bà Rịa - Vũng Tàu) hoàn toàn nhất trí với việc ban hành luật. Theo ông, việc có riêng một luật về tương trợ tư pháp hình sự sẽ góp phần đảm bảo hiệu quả và chủ động hơn trong hợp tác quốc tế về điều tra, truy tố, xét xử.
Góp ý về Điều 6 của dự thảo – liên quan đến nguyên tắc “có đi có lại”, đại biểu Hùng đề nghị cần cụ thể hóa hơn để tránh việc áp dụng tùy nghi. Ông nhận định, thực tế có nhiều quốc gia từ chối yêu cầu tương trợ của Việt Nam do cả nguyên nhân khách quan và chủ quan. Việc thiếu tiêu chí rõ ràng dễ dẫn tới xử lý thiếu nhất quán.
Từ đó, đại biểu kiến nghị Ban soạn thảo nên bổ sung danh mục các quốc gia đã có tiền lệ hợp tác làm căn cứ áp dụng nguyên tắc “có đi có lại”. Đồng thời cần có cơ chế công khai quyết định từ chối hỗ trợ của quốc gia khác để tạo sức ép và có biện pháp phản ứng phù hợp.
Về nội dung Điều 31 – lấy lời khai trực tuyến, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng cho rằng quy định này phù hợp với xu hướng toàn cầu nhưng dự thảo luật hiện vẫn còn mơ hồ. Cụ thể, chưa quy định rõ hiệu lực pháp lý của lời khai trực tuyến, cách thức chứng thực, lưu trữ và sử dụng tại tòa.
Ông viện dẫn thực tế nhiều vụ án có nhân chứng hoặc người bị hại ở nước ngoài không thể về Việt Nam, dẫn đến hồ sơ thiếu hoàn chỉnh. Do đó, cần quy định chi tiết hơn về phương thức ghi hình, lưu trữ, chuyển giao bản ghi và trách nhiệm của các bên liên quan trong việc bảo đảm tính xác thực của lời khai.
Đại biểu Nguyễn Tạo (Lâm Đồng) cũng đồng tình với sự cần thiết phải ban hành luật mới. Ông cho rằng Luật Tương trợ tư pháp năm 2007 hiện nay còn nhiều điểm chưa tương thích với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, đặc biệt là khi đất nước đang hội nhập ngày càng sâu vào các thiết chế pháp lý toàn cầu.
Đại biểu Tạo nhấn mạnh, việc luật hóa nguyên tắc “có đi có lại” là cần thiết, vì đã trở thành thông lệ trong hoạt động đối ngoại và hợp tác pháp luật giữa các quốc gia. Ông đề xuất, nếu tương trợ tư pháp được thực hiện theo hiệp ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên thì áp dụng quy định của hiệp ước đó; trong trường hợp không có hiệp ước, sẽ áp dụng nguyên tắc “có đi có lại”.
Các đại biểu đồng tình rằng Luật Tương trợ tư pháp về hình sự cần làm rõ cơ chế hợp tác, nâng cao hiệu quả hỗ trợ giữa các quốc gia, đồng thời bảo đảm quyền con người và hiệu quả trong đấu tranh phòng, chống tội phạm xuyên biên giới ngày càng gia tăng.
