Tại phiên họp, lãnh đạo các nước đánh giá tình hình quốc tế và khu vực ngày càng phức tạp.
Các lãnh đạo nhất trí triển khai hiệu quả và thực chất các hợp tác trong và ngoài khối. Trong đó bao gồm chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ nâng cao năng lực cho ASEAN trước các thách thức đòi hỏi nhiều nước vào cuộc. Đó là biến đổi khí hậu, dịch bệnh, tội phạm mạng, mua bán người, tội phạm xuyên quốc gia...
Về quan hệ đối ngoại của ASEAN, các nước nhất trí tổ chức hoạt động cấp cao giữa ASEAN với một số đối tác; củng cố đoàn kết và vai trò trung tâm của ASEAN thông qua thúc đẩy hợp tác và đối thoại, nâng cao hiệu quả các cơ chế do ASEAN dẫn dắt.
Lãnh đạo các nước tái khẳng định lập trường nguyên tắc của ASEAN, nhấn mạnh tầm quan trọng của hòa bình, an ninh, ổn định ở Biển Đông. Nhất trí thúc đẩy thực hiện đầy đủ và hiệu quả DOC và phấn đấu đạt được COC thực chất, hiệu quả, phù hợp luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982.
Tại cuộc họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính chia sẻ, sau hơn nửa thế kỷ hình thành và phát triển, chưa bao giờ ASEAN ở vị thế tốt, cũng như phải đối mặt với nhiều thách thức như hiện nay. ASEAN vừa là tâm điểm của hàng loạt sáng kiến liên kết và kết nối khu vực, đồng thời cũng là trọng điểm trong cạnh tranh chiến lược gay gắt giữa các nước lớn.
Trong bối cảnh đó, Thủ tướng nhấn mạnh, ASEAN cần củng cố đoàn kết và thống nhất, nêu cao tinh thần độc lập, tự lực, tự cường, phát huy mạnh mẽ vai trò trung tâm, giữ vững cân bằng chiến lược trong quan hệ với các đối tác, tạo dựng và thúc đẩy văn hoá đối thoại, hợp tác tham vấn, xây dựng lòng tin.
ASEAN cần giữ vững lập trường nguyên tắc trong các vấn đề liên quan trực tiếp đến môi trường an ninh phát triển nêu trong các văn kiện nền tảng như Hiến chương ASEAN, Hiệp ước Thân thiện và hợp tác ở Đông Nam Á (TAC), Tài liệu Quan điểm của ASEAN về Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương (AOIP), đặc biệt là giương cao ngọn cờ thượng tôn luật pháp quốc tế…
Đọc thêm: Thủ tướng Phạm Minh Chính lên đường dự Hội nghị Cấp cao ASEAN 42
Trao đổi về tình hình quốc tế và khu vực, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhận định chung về thực trạng cạnh tranh chiến lược nước lớn ngày càng gay gắt, khẳng định lại điều quan trọng nhất là các nước thành viên ASEAN cần đoàn kết, phát huy tinh thần trách nhiệm, tinh thần tập thể vì mục tiêu chung, hài hòa lợi ích quốc gia với lợi ích của Hiệp hội.
Thủ tướng nhấn mạnh bảo vệ hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông vừa là lợi ích, vừa là trách nhiệm của tất cả các nước.
ASEAN cần duy trì cách tiếp cận khách quan, cân bằng, trách nhiệm trong vấn đề Nga-Ukraine, phối hợp với các đối tác, giảm thiểu tác động của xung đột với khu vực, cùng đóng góp cho hoà bình, ổn định, hợp tác và phát triển.


