Tin tứcTại phiên thảo luận tổ về chủ trương đầu tư Chương trình Mục tiêu quốc gia (MTQG) về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035; và Chương trình MTQG hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo cùng giai đoạn, Phó thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh yêu cầu phải biến chủ trương đúng đắn thành chính sách đi vào đời sống, có nguồn lực rõ ràng và cách làm quyết liệt, thực chất.
Theo Phó thủ tướng Nguyễn Hòa Bình, nhiều chủ trương từ trước đến nay được đánh giá là đúng, trúng, nhưng không phát huy hiệu quả vì vướng ba “nút thắt”: chưa được thể chế hóa đầy đủ, không bố trí được nguồn lực tương xứng và khâu tổ chức thực hiện thiếu quyết liệt, không tháo gỡ được những vấn đề nóng, những điểm nghẽn cụ thể.
Lần này, ngay sau khi Bộ Chính trị ban hành hai nghị quyết quan trọng về y tế và giáo dục, Chính phủ được giao nhiệm vụ song song xây dựng các chương trình MTQG để trình Quốc hội. Cách tiếp cận mới là gắn nghị quyết với chương trình cụ thể, đồng thời “cắm” luôn nguồn lực và cơ chế thực hiện, tập trung vào những vấn đề lớn, chủ trương lớn và các chương trình, dự án có tính dẫn dắt.
Trong lĩnh vực y tế, Phó thủ tướng cho biết định hướng có sự chuyển hướng rất căn bản. Nếu trước đây hệ thống y tế thường chú trọng nhiều vào chữa bệnh chuyên sâu, điều trị các bệnh nan y, khó chữa, thì giai đoạn mới sẽ đặt trọng tâm mạnh hơn vào phòng bệnh là chính, chăm sóc, nâng cao sức khỏe, thể lực, tầm vóc nhân dân.
Điều này gắn trực tiếp với việc củng cố mạng lưới y tế cơ sở, y tế gia đình, đưa các dịch vụ phòng bệnh, khám chữa bệnh ban đầu đến gần dân hơn, giảm tải cho tuyến trên.
Song song đó, y tế chất lượng cao vẫn được ưu tiên phát triển nhưng với bước đi chiến lược hơn. Nghị quyết định hướng xây dựng Việt Nam trở thành điểm đến thu hút bệnh nhân quốc tế đối với một số nhóm bệnh, đồng thời phát triển mạnh du lịch chăm sóc sức khỏe, chăm sóc người cao tuổi, điều trị kết hợp nghỉ dưỡng.
Với giáo dục, Phó thủ tướng thẳng thắn chỉ ra những tồn tại kéo dài nhiều năm: bệnh hình thức, chất lượng đào tạo không cao, chương trình và phương thức đào tạo chưa gắn chặt với nhu cầu thực tiễn của thị trường lao động. Hệ quả là một tỷ lệ lớn người có trình độ cao nhưng phải làm trái ngành, trái nghề, gây lãng phí nguồn lực xã hội và tạo áp lực cho thị trường việc làm.
Một trong những mục tiêu trọng tâm được nêu ra là phải có các trường đại học Việt Nam lọt vào nhóm hàng đầu thế giới, không chỉ dừng ở vị trí top 200 mà phấn đấu vươn lên top 100, đồng thời tăng số lượng cơ sở đạt chuẩn. Nghị quyết mới cũng xác định tiếng Anh sẽ phải được xem như kỹ năng phổ thông, đi đôi với việc chú trọng đào tạo kỹ năng mềm, phương pháp tư duy, khắc phục triệt để tình trạng “học vẹt”, học chỉ để thi.
Phó thủ tướng lưu ý, thời gian qua xuất hiện tình trạng “chạy đua” thành lập trường đại học, thậm chí được coi là một tiêu chí thể hiện “đẳng cấp” của địa phương. Nhiều nơi cố gắng “lắp ráp” tiêu chí, nâng cấp từ cao đẳng lên đại học trong khi chưa đủ điều kiện về đội ngũ, chương trình, cơ sở vật chất. Ông nhấn mạnh, chương trình MTQG lần này phải góp phần xử lý cho được cuộc chạy đua mang tính hình thức này.
Theo ông, Bộ Chính trị không đặt ra yêu cầu phải xây dựng 100 hay 200 trường đại học, mà tập trung xây dựng, hoàn thiện bộ tiêu chí trường đại học đạt chuẩn quốc tế. Các cơ sở không đáp ứng được tiêu chuẩn về đội ngũ (như số lượng, chất lượng giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ), về lĩnh vực đào tạo, cơ sở vật chất, nghiên cứu khoa học… sẽ phải tự sáp nhập, tự giải thể theo cơ chế thị trường nhưng có sự giám sát, điều tiết của Nhà nước. Đây là cách chuyển mạnh từ tư duy “chạy theo số lượng” sang “siết chặt chất lượng”.
Nghị quyết cũng chủ trương không cho phép các trường đại học không chuyên đào tạo một số nhóm ngành đặc thù, đòi hỏi chuẩn mực cao và hệ thống kiểm soát chặt chẽ. Chẳng hạn, chỉ các trường y đủ điều kiện mới được đào tạo bác sĩ; các trường khác không được mở ngành y theo kiểu “vay mượn thương hiệu”.
Trong lĩnh vực luật, hiện cả nước có hơn 90 khoa luật ở các trường không chuyên, tới đây sẽ không cho phép các trường này đào tạo cử nhân luật, mà chỉ có thể dạy luật như một học phần phối hợp, nhằm tránh tình trạng “phổ cập” cử nhân luật nhưng chất lượng thấp.
Một mảng yếu khác là đào tạo sau đại học cũng được đặt vào diện phải chấn chỉnh quyết liệt. Thực tế tồn tại tình trạng giáo sư, giảng viên “kiêm nhiệm” ở nhiều trường, có người ghi tên tại 9-10 cơ sở nhưng cả năm hầu như không trực tiếp giảng dạy, không tham gia nghiên cứu, hướng dẫn, dẫn tới “ảo” về đội ngũ. Nghị quyết yêu cầu siết chặt, minh bạch hóa tiêu chuẩn và trách nhiệm của giảng viên, đặc biệt là ở bậc sau đại học, chấm dứt tình trạng “lấy số lượng che lấp chất lượng”.
Phó thủ tướng cho biết, dù đã có một số cơ sở như Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia TPHCM, một số trường kỹ thuật như Bách khoa… đã lọt top 200, nhưng mục tiêu mới là không chỉ giữ vị trí mà phải vươn lên top 100, đồng thời tăng số lượng trường đạt chuẩn quốc tế. Quan trọng hơn, chất lượng đầu ra phải thật sự đáp ứng nhu cầu thực tiễn, sinh viên ra trường có thể làm việc ngay trong môi trường cạnh tranh toàn cầu.
