Dự án có tổng chiều dài 1.541 km, kết nối từ ga Ngọc Hồi (Hà Nội) đến ga Thủ Thiêm (TPHCM), đi qua 20 tỉnh, thành phố.
Dự án sử dụng hình thức đầu tư công với tổng vốn đầu tư hơn 67 tỉ USD (tương đương 1,713 triệu tỉ đồng). Tuyến đường sắt được thiết kế với vận tốc tối đa 350 km/h, gồm đường đôi khổ 1.435 mm, 23 ga hành khách và 5 ga hàng hóa.
Dự kiến, nhu cầu sử dụng đất cho dự án vào khoảng 10.827 ha, ảnh hưởng đến khoảng 120.836 người cần tái định cư. Đường sắt tốc độ cao không chỉ phục vụ vận tải hành khách mà còn đáp ứng yêu cầu lưỡng dụng, có thể vận chuyển hàng hóa trong tình huống cần thiết.
Chính phủ dự kiến lập báo cáo nghiên cứu khả thi vào năm 2025 và hoàn thành cơ bản dự án vào năm 2035. Dự án được chia thành ba giai đoạn trung hạn với nhu cầu vốn cụ thể: 538 tỉ đồng cho chuẩn bị đầu tư giai đoạn 2021-2025; 841.707 tỉ đồng giai đoạn 2026-2030; và 871.302 tỉ đồng giai đoạn 2031-2035.
Trước khi biểu quyết, nhiều đại biểu đã nêu ý kiến về việc cần đánh giá kỹ lưỡng hiệu quả tài chính, khả năng thu hồi vốn, và tác động đến nợ công. Chính phủ khẳng định, dù doanh thu trong 4 năm đầu chỉ đủ bù đắp chi phí vận hành và bảo trì, nhưng lợi ích kinh tế dài hạn của dự án là rất lớn, tương tự các mô hình đường sắt tốc độ cao trên thế giới.
Nhà nước sẽ hỗ trợ chi phí bảo trì kết cấu hạ tầng từ ngân sách sự nghiệp kinh tế để bảo đảm vận hành hiệu quả. Mức vốn bố trí qua các kỳ trung hạn sẽ phù hợp với tiến độ thực hiện dự án, tuân thủ quy định của Luật Đầu tư công.
Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam được kỳ vọng tạo động lực mạnh mẽ cho phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường kết nối vùng và giảm áp lực lên hệ thống giao thông đường bộ. Đây là dự án hạ tầng giao thông lớn nhất trong lịch sử Việt Nam, đánh dấu bước tiến quan trọng trong hiện đại hóa ngành đường sắt.