Tin tứcSáng 18/4, hội nghị quốc tế về “Thông tin công tác tư vấn thực hiện các dự án đường sắt đô thị tại TPHCM và Hà Nội” diễn ra tại TPHCM, quy tụ nhiều chuyên gia, nhà hoạch định chính sách trong nước và quốc tế.
Ông Phan Công Bằng – Trưởng Ban Quản lý Đường sắt đô thị TPHCM (MAUR) cho biết, đây là cơ hội mang tính bước ngoặt để TPHCM tăng tốc đầu tư mạng lưới metro. Việc phát triển hệ thống đường sắt đô thị không chỉ giúp kết nối hạ tầng, mà còn góp phần hiện thực hóa mong muốn của người dân về một thành phố văn minh, thuận tiện và xanh sạch.
Theo đồ án điều chỉnh quy hoạch chung TPHCM đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060, thành phố dự kiến hoàn thiện 10 tuyến đường sắt đô thị với tổng chiều dài khoảng 510 km. Hệ thống metro không chỉ giúp giảm tải cho giao thông mặt đất mà còn hướng đến mục tiêu phát triển đô thị theo hướng bền vững và thân thiện với môi trường.
MAUR cho biết TPHCM sẽ triển khai theo lộ trình gồm ba giai đoạn. Giai đoạn 2025-2027 tập trung vào công tác chuẩn bị đầu tư và phê duyệt dự án. Giai đoạn 2026-2028 sẽ thực hiện giải phóng mặt bằng. Từ năm 2027 đến 2035, thành phố sẽ đồng loạt triển khai thi công các tuyến metro, hướng đến mục tiêu cơ bản hoàn thành hệ thống vào năm 2035.
Ông Bùi Anh Huấn – Phó Trưởng Ban MAUR – cho biết quá trình triển khai được chia thành hai phân kỳ đầu tư chính.
Giai đoạn 1 (đến năm 2035): Thành phố đặt mục tiêu hoàn thành 7 tuyến metro đầu tiên (tuyến số 1 đến số 7), với chiều dài tổng cộng 355 km. Hệ thống này sẽ bao gồm 258 nhà ga, 12 depot và 885 toa tàu. Tổng diện tích đất cần sử dụng ước tính khoảng 796 ha. Mức đầu tư cho giai đoạn này khoảng 961.916 tỉ đồng (tương đương 38 tỉ USD), trong đó tuyến có vốn lớn nhất là tuyến số 6 với hơn 8,4 tỉ USD.
Dự kiến sau khi hoàn thành, các tuyến metro trong giai đoạn 1 sẽ đáp ứng 40-50% nhu cầu đi lại trong nội đô. Đây là bước tiến quan trọng để từng bước thay đổi thói quen di chuyển của người dân, đồng thời tạo nền tảng phát triển đô thị theo hướng thông minh và bền vững.
Giai đoạn 2 (từ năm 2035 đến 2045): TPHCM tiếp tục xây dựng 3 tuyến metro còn lại (tuyến số 8, 9 và 10), với tổng chiều dài 155 km, gồm 119 nhà ga, 2 depot và 351 toa tàu. Diện tích đất sử dụng vào khoảng 377 ha. Mức đầu tư dự kiến cho giai đoạn này là 17,95 tỉ USD, trong đó gần 8,82 tỉ USD dành cho chi phí vận hành và khai thác.
Khi hoàn thiện toàn bộ 10 tuyến metro vào năm 2045, TPHCM kỳ vọng hệ thống sẽ đáp ứng khoảng 60% nhu cầu đi lại, đóng vai trò là xương sống của mạng lưới giao thông đô thị. Ngoài chức năng vận chuyển, metro còn là đòn bẩy để mở rộng không gian phát triển kinh tế, kết nối các khu vực, cải thiện chất lượng sống và bảo vệ môi trường.
Dự án 10 tuyến metro là tham vọng lớn, đòi hỏi sự đồng thuận cao từ trung ương đến địa phương, cũng như nguồn lực tài chính bền vững. Tuy vậy, nếu được triển khai đúng tiến độ, đây sẽ là một trong những công trình hạ tầng chiến lược, tạo bước chuyển mình mạnh mẽ cho thành phố trong 20 năm tới.
Tại Hội nghị, nhiều đại biểu quan tâm đặt vấn đề liên quan đến công tác chỉ định thầu, tiêu chuẩn kỹ thuật, năng lực công nghệ, vấn đề phát triển TOD... khi phát triển đường sắt đô thị tại TPHCM và Hà Nội.
TS Bùi Đắc Vinh, Khoa Kỹ thuật - xây dựng - ĐH Bách Khoa TPHCM cho rằng xây dựng công trình chiếm tỉ trọng lớn trong đường sắt đô thị, vậy hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật nào dự kiến được lựa chọn và áp dụng xuyên suốt cho toàn bộ dự án. Theo ông, kinh nghiệm từ Metro 1 đã áp dụng nhiều tiêu chuẩn của Nhật, Mỹ, Châu Âu..và liệu có áp dụng tương tự cho Metro 2 sắp tới?
Bàn về tiêu chuẩn kỹ thuật trong xây dựng Metro, TS Vũ Anh Tuấn - đại diện nhóm tư vấn TOD của chính phủ Anh cũng cho rằng phải cân nhắc đa yếu tố từ kinh tế, kỹ thuật đến khả năng làm chủ công nghệ.
Cũng theo TS Vũ Anh Tuấn, TPHCM và Hà Nội đặt ra tham vọng rất lớn là phát triển từ 300-400 km đường sắt đô thị trong 10 năm tới . Vậy các TP này sẽ có chiến lược ra sao giữa tham vọng đầu tư phát triển mạng lưới và đầu tư phát triển năng lực kỹ thuật.
TS Vũ Anh Tuấn cũng nhấn mạnh về tính tiếp cận các nhà ga Metro, sự kết nối giữa các tuyến Metro với nhau và tuyến giao thông công cộng khác như xe buýt và đặc biệt liên kết với sử dụng đất, tạo cơ hội phát triển đô thị xung quanh nhà ga, tới ưu hóa sử dụng đất, tạo ra nguồn lực tài chính trong trung hạn và dài hạn của TPHCM và Hà Nội.
Qua ý kiến của các đại biểu, ông Nguyễn Duy Thạch – Giám đốc ban chuẩn bị đầu tư thuộc Ban quản lý đường sắt đô thị TPHCM khẳng định tiêu chuẩn kỹ thuật là vấn đề lớn và được xác định quan trọng nhất trong xây dựng các dự án đường sắt đô thị .Tuy nhiên, hiện VN chưa có đủ bộ tiêu chuẩn cho đường sắt đô thị kể cả đường sắt khác. Đây là vấn đề khó khăn mà các bộ ngành đang nghiên cứu.
"Hiện Bộ Xây dựng đang quan tâm và có nhiều đề tài nghiên cứu cấp nhà nước về xây dựng tiêu chuẩn đường sắt đô thị áp dụng cho Việt Nam. Cả Bộ giáo dục và tổ chức khác đều nghiên cứu nhưng chưa có công trình nào hoàn chỉnh.
7 tuyến Metro của TPHCM giải quyết như thế nào? Theo đó, Nghị quyết 188 của Quốc hội là hành lang pháp lý cho phép Ban quản lý dự án được lựa chọn tư vấn chuẩn bị dự án, hỗ trợ cho chủ đầu tư các vấn đề như bộ thông số kỹ thuật dùng chung, đảm bảo các tuyến Metro đều có khả năng tích hợp, xác định danh mục tiêu chuẩn kỹ thuật cho các tuyến.
Ban quản lý đường sắt đô thị TPHCM đang trong quá trình tham khảo tư vấn trong nước và quốc tế để hoàn thiện đề cương về vấn đề này" - ông Nguyễn Duy Thạch chia sẻ.
