Tin tứcChăm sóc cha mẹ già và cùng lúc phải lo cho tương lai của mình, thế hệ con một ở Trung Quốc đang đối mặt với gánh nặng tài chính nặng nề khi hệ thống lương hưu quốc gia chưa thể đáp ứng nhu cầu thực tế trong bối cảnh dân số già hóa nhanh chóng.
Xianggui, một cô gái 29 tuổi ở Trung Quốc, dành 20% thu nhập mỗi tháng để đóng vào quỹ hưu trí cho cha mẹ gần 60 tuổi của mình. Cha mẹ cô chỉ nhận được khoản trợ cấp hưu trí ít ỏi khoảng 41 USD mỗi tháng. Sau khi trang trải chi phí sinh hoạt cho cha mẹ, Xianggui gần như không còn đủ tiền cho các mục tiêu cá nhân như mua nhà hay kết hôn.
Hoàn cảnh của Xianggui là câu chuyện quen thuộc với hàng triệu gia đình ở Trung Quốc, nơi thế hệ con một - kết quả của chính sách một con kéo dài hàng thập kỷ - đang phải đối mặt với áp lực chăm sóc cha mẹ già trong bối cảnh dân số nước này già hóa nhanh chóng và tỷ lệ sinh giảm mạnh.
Hiện nay, dân số trên 60 tuổi ở Trung Quốc đã đạt 297 triệu người, chiếm hơn 20% tổng dân số. Con số này dự kiến sẽ tăng lên 52% vào năm 2100, tức hơn một nửa dân số sẽ là người cao tuổi. Trong khi đó, lực lượng lao động đang giảm dần, đặt ra gánh nặng tài chính lớn hơn cho những người trẻ đang làm việc.
Mặc dù Trung Quốc có hệ thống lương hưu bao phủ khoảng 1,1 tỷ người, nhưng chênh lệch trong mức chi trả giữa các tầng lớp lao động là rất lớn. Chính phủ nước này đã công bố chính sách tăng tuổi nghỉ hưu từ tháng 1-2025, tuy nhiên các chuyên gia nhận định biện pháp này không đủ để giải quyết vấn đề căn bản.
Theo giáo sư Dudley L. Poston Jr. từ Đại học Texas A&M (Mỹ), hiện tại mỗi người cao tuổi Trung Quốc đang được hỗ trợ bởi gần 3 người lao động. Tuy nhiên, đến năm 2100, tỷ lệ này sẽ giảm xuống chỉ còn 0,69 người lao động trên mỗi người cao tuổi.
Hệ thống lương hưu hiện tại khiến nhiều người già phải sống dựa vào tiền tiết kiệm, tài sản cá nhân hoặc sự hỗ trợ từ gia đình. Điều này dẫn đến xu hướng tiết kiệm quá mức, làm giảm tiêu dùng và ảnh hưởng đến nền kinh tế.
Áp lực tài chính đang đặt nặng lên vai thế hệ con một. Quan niệm "nuôi con để nhờ cậy khi về già" vẫn tồn tại sâu sắc trong văn hóa Trung Quốc và nhiều quốc gia châu Á khác.
Xianggui từng dự định mua nhà và kết hôn cùng chồng sắp cưới ở thành phố Hợp Phì, nhưng cả hai phải hoãn lại kế hoạch này để ưu tiên hỗ trợ gia đình. Chồng sắp cưới của cô quyết định làm việc thêm vài năm để tiết kiệm.
Bà Zongyuan Zoe Liu, thành viên cấp cao của tổ chức nghiên cứu Maurice R. Greenberg, nhận định rằng thế hệ con một ở Trung Quốc hiện đang phải vật lộn để cân bằng giữa việc chăm sóc cha mẹ và theo đuổi các mục tiêu cá nhân, cao hơn nhiều so với các thế hệ trước. Tuy nhiên, với trình độ học vấn tốt và sự tiếp cận rộng rãi với các dịch vụ tài chính, nhiều người trẻ đang tìm kiếm giải pháp thay thế thay vì chỉ dựa vào sự hỗ trợ từ nhà nước.
Tuổi thọ trung bình ở Trung Quốc đã tăng từ 44 tuổi năm 1960 lên 78 tuổi vào năm 2021 và dự kiến vượt 80 tuổi vào năm 2050. Điều này đặt thêm áp lực lên hệ thống an sinh xã hội và lực lượng lao động trẻ.
Bà Liu cảnh báo rằng sự phụ thuộc quá mức vào tiết kiệm cá nhân thay vì tiêu dùng sẽ dẫn đến tình trạng suy giảm tiêu dùng, gây ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế. "Cần có các chính sách cải cách mạnh mẽ hơn để giảm bớt gánh nặng cho thế hệ trẻ và đảm bảo an sinh xã hội bền vững", bà nhấn mạnh.
Trung Quốc hiện đang đứng trước bài toán khó để cân bằng giữa hỗ trợ người cao tuổi, giảm áp lực cho thế hệ trẻ và duy trì tăng trưởng kinh tế ổn định trong tương lai.
