Theo Luật Giao thông đường bộ 2008, người tham gia giao thông phải đi bên phải theo chiều đi của mình, đi đúng làn đường, phần đường quy định và phải chấp hành hệ thống báo hiệu đường bộ.
Trong đó, hệ thống báo hiệu đường bộ bao gồm: Hiệu lệnh của người điều khiển giao thông, tín hiệu đèn giao thông, biển báo hiệu, vạch kẻ đường, cọc tiêu hoặc tường bảo vệ, rào chắn.
Tín hiệu đèn giao thông có 3 màu:
- Tín hiệu xanh là được đi;
- Tín hiệu đỏ là cấm đi;
- Tín hiệu vàng là phải dừng lại trước vạch dừng, trừ trường hợp đã đi quá vạch dừng thì được đi tiếp. Trong trường hợp tín hiệu vàng nhấp nháy là được đi nhưng phải giảm tốc độ, chú ý quan sát, nhường đường cho người đi bộ qua đường.
Như vậy, khi đi đường, qua các nút giao thông người điều khiển phương tiện gặp đèn đỏ thì phải dừng xe. Khi đèn tín hiệu chuyển màu xanh mới được đi tiếp.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt, người điều khiển phương tiện vẫn được phép đi tiếp dù gặp đèn đỏ mà không bị xử phạt.
Có hiệu lệnh của người điều khiển giao thông
Theo Luật Giao thông đường bộ năm 2008, khi có người điều khiển giao thông thì người tham gia giao thông phải chấp hành hiệu lệnh của người điều khiển giao thông.
Quy chuẩn QCVN 41:2019/BGTVT cũng quy định, khi đồng thời bố trí các hình thức báo hiệu khác nhau là đèn tín hiệu, biển báo, vạch kẻ đường và người điều khiển giao thông ở cùng một khu vực thì người tham gia giao thông phải ưu tiên chấp hành hiệu lệnh của người điều khiển giao thông.
Vì vậy, nếu người điều khiển giao thông cho phép đi tiếp khi có đèn đỏ thì người tham gia giao thông phải chấp hành sự điều khiển này.
Có đèn tín hiệu ưu tiên hoặc biển báo phụ cho phép
Khi có đèn tín hiệu hoặc biển báo cho phép, người tham gia giao thông được phép rẽ hoặc đi thẳng dù có đèn đỏ.
- Đèn tín hiệu ưu tiên lắp kèm theo đèn tín hiệu giao thông, thường chuyển màu xanh, các phương tiện được rẽ trái hoặc rẽ phải theo hướng mũi tên.
- Biển phụ được đặt dưới cột đèn giao thông cho phép các xe được rẽ trái, rẽ phải hoặc đi thẳng khi gặp đèn đỏ. Tuy nhiên, phải nhường đường cho các loại phương tiện đi từ các hướng khác đang được phép đi và người đi bộ qua đường.
Vạch kẻ mắt võng
Theo Quy chuẩn QCVN 41:2019/BGTVT, vạch kẻ mắt võng có màu vàng, gồm các vạch được đan xen với nhau, xuất hiện ở làn xe trong cùng của đường đi. Trong khu vực này, các phương tiện không được phép dừng đỗ mà phải tiếp tục di chuyển.
Lưu ý, việc di chuyển qua vạch kẻ đường mắt võng chia 2 trường hợp:
- Vạch mắt võng không có mũi tên chỉ hướng: nếu đèn tín hiệu xanh, lái xe đi thẳng qua vạch mắt võng sẽ không bị coi là vi phạm; nếu gặp đèn đỏ mà lái xe dừng tại vạch mắt võng thì bị xem là vi phạm lỗi không tuân thủ hiệu lệnh vạch kẻ đường.
- Vạch kẻ mắt võng có mũi tên xác định hướng phải đi: người điều khiển xe theo hướng phải đi của mũi tên được phép đi qua; người đi qua vạch nhưng không đi theo hướng mũi tên bị coi là vi phạm lỗi không tuân thủ hiệu lệnh vạch kẻ đường.
Xe ưu tiên
Luật Giao thông đường bộ năm 2008 quy định, xe ưu tiên khi đi làm nhiệm vụ sẽ không bị hạn chế tốc độ, được phép tiếp tục di chuyển kể cả khi có tín hiệu đèn đỏ.
Các xe ưu tiên bao gồm:
- Xe chữa cháy đi làm nhiệm vụ;
- Xe quân sự, xe công an đi làm nhiệm vụ khẩn cấp, đoàn xe có xe cảnh sát dẫn đường;
- Xe cứu thương đang thực hiện nhiệm vụ cấp cứu;
- Xe hộ đê, xe đi làm nhiệm vụ khắc phục sự cố thiên tai, dịch bệnh hoặc xe đi làm nhiệm vụ trong tình trạng khẩn cấp theo quy định của pháp luật.
Vượt đèn đỏ trong một số tình huống đặc biệt
Ngoài 4 trường hợp nêu trên, nếu người tham gia giao thông vượt đèn đỏ do các nguyên nhân sau thì cũng không bị cảnh sát giao thông xử phạt hành chính.
Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012 quy định, người thực hiện hành vi vi phạm hành chính trong các trường hợp sau sẽ không bị xử phạt:
- Vượt đèn đỏ trong tình thế cấp thiết;
- Vượt đèn đỏ do phòng vệ chính đáng;
- Vượt đèn đỏ do sự kiện bất ngờ;
- Vượt đèn đỏ do sự kiện bất khả kháng;
- Người vi phạm không có năng lực trách nhiệm hành chính; người thực hiện hành vi vi phạm hành chính chưa đủ tuổi bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định.
Mức phạt lỗi vượt đèn đỏ
Theo Nghị định 100/2019/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 123/2021/NĐ-CP và có hiệu lực từ ngày 1/1/2022), lỗi vượt đèn đỏ sẽ bị xử phạt như sau:
- Đối với người điều khiển xe ô tô và các loại xe tương tự xe ô tô: phạt tiền từ 4.000.000 - 6.000.000 đồng; tước quyền sử dụng Giấy phép lái xe từ 1 - 3 tháng.
- Đối với người điều khiển xe môtô, xe gắn máy (kể cả xe máy điện), các loại xe tương tự xe môtô và các loại xe tương tự xe gắn máy: phạt tiền từ 800.000 - 1.000.000 đồng; tước quyền sử dụng Giấy phép lái xe từ 1 - 3 tháng.
- Đối với người điều khiển máy kéo, xe máy chuyên dùng: phạt tiền từ 2.000.000 - 3.000.000 đồng; tước quyền sử dụng Giấy phép lái xe (máy kéo), chứng chỉ bồi dưỡng kiến thức pháp luật về giao thông đường bộ (xe máy chuyên dùng) từ 1 - 3 tháng.
- Đối với người điều khiển xe đạp, xe đạp máy (kể cả xe đạp điện), người điều khiển xe thô sơ khác: phạt tiền từ 100.000 - 200.000 đồng.