Tin tứcMột nghiên cứu mới của UNESCO vừa phơi bày một thực trạng đáng lo ngại trong không gian truyền thông số với 62% những người có sức ảnh hưởng trực tuyến (KOLs) thừa nhận chia sẻ thông tin mà không hề kiểm chứng.
Khảo sát được thực hiện từ tháng 8 đến tháng 9 năm 2024, nghiên cứu đã điều tra 500 nhà sáng tạo nội dung kỹ thuật số tại 45 quốc gia và vùng lãnh thổ, tập trung vào những cá nhân có hơn 1.000 người theo dõi.
Kết quả nghiên cứu cho thấy một bức tranh đáng báo động về hành vi lan truyền thông tin. Chỉ có 37% KOLs khẳng định luôn xác minh thông tin trước khi đăng tải, trong khi đó 40% lại dựa vào "mức độ phổ biến" như số lượt thích hoặc lượt xem để đánh giá độ tin cậy.
Thậm chí, chỉ có 17% xem xét tài liệu và bằng chứng là yếu tố then chốt trong việc kiểm chứng thông tin.
UNESCO cảnh báo rằng tình trạng này có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng cho diễn ngôn công khai. Thông tin sai lệch không chỉ đơn thuần là những dòng chữ trên màn hình, mà còn có sức lan tỏa mạnh mẽ, có khả năng xói mòn niềm tin vào truyền thông, ảnh hưởng tới các cuộc bầu cử và thậm chí là thúc đẩy các phát ngôn thù hận.
Thông tin sai lệch trong kỷ nguyên số có một sức lan tỏa đáng báo động. Các nội dung giật gân, hấp dẫn thường lan truyền nhanh hơn nhiều so với sự thật, gây ra những hậu quả nghiêm trọng trong đời sống thực.
UNESCO chỉ ra rằng những thông tin không chính xác này có thể xói mòn niềm tin vào truyền thông, gây ảnh hưởng tiêu cực tới các cuộc bầu cử và thúc đẩy các phát ngôn thù hận.
Nghiên cứu được công bố ngay sau cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024, một sự kiện điển hình cho vai trò ngày càng quan trọng của các nhà ảnh hưởng (KOLs) trong việc cung cấp thông tin cho cử tri.
Trong chiến dịch tranh cử, cả ứng viên Donald Trump và Kamala Harris đều tận dụng các KOLs và những người làm podcast có lượng theo dõi lớn như Joe Rogan và Alex Cooper để tiếp cận cử tri.
Theo báo cáo của Trung tâm nghiên cứu Pew, gần 40% người Mỹ từ 18-29 tuổi "thường xuyên" nhận tin tức từ các KOLs, mặc dù hầu hết những người này không hề có nền tảng báo chí chuyên nghiệp. Hơn một nửa người Mỹ trưởng thành "ít nhất là đôi khi" sử dụng mạng xã hội như nguồn thông tin chính.
UNESCO nhấn mạnh sự khác biệt then chốt: các nhà báo chuyên nghiệp được đào tạo bài bản về việc đánh giá độ tin cậy và xác minh thông tin, còn các nhà sáng tạo nội dung số lại thiếu những kỹ năng này. Điều này dẫn đến những thách thức nghiêm trọng trong việc đảm bảo tính chính xác của thông tin.
Nghiên cứu còn chỉ ra rằng nhiều KOLs không dựa vào các nguồn tin chính thức. Zhang Zhaoyuan, một KOL tại Trung Quốc, thẳng thắn chia sẻ: "Mọi thứ tôi đăng tải hoàn toàn dựa trên những trải nghiệm sống cá nhân của tôi".
Trước thực trạng này, các nền tảng mạng xã hội đã điều chỉnh cách tiếp cận. Ví dụ, mạng xã hội X của Elon Musk đã áp dụng tính năng "Ghi chú cộng đồng" để cảnh báo về thông tin sai lệch, thay vì việc xóa bỏ trực tiếp các nội dung.
UNESCO nhấn mạnh tính cấp thiết của việc nâng cao năng lực kiểm chứng thông tin cho các nhà sáng tạo nội dung. Tổ chức kêu gọi cần phát triển các kỹ năng nhận diện và sử dụng các nguồn tin đáng tin cậy, đồng thời nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc kiểm chứng thông tin trước khi chia sẻ.
