‘Siêu chuột’ có thể đánh hơi mìn và cứu mạng người

Chuột túi khổng lồ châu Phi gần đây đã lập kỷ lục thế giới mới về số lượng mìn được một con chuột phát hiện. Từ tháng 8/2021 đến tháng 2/2025, Ronin đã phát hiện ra 109 quả mìn và 15 loại bom mìn chưa nổ khác ở một khu vực gần Siem Reap ở Campuchia, theo Kỷ lục Thế giới Guinness.

Người quản lý chính của Ronin, Phanny, chia sẻ với ấn phẩm Guinness rằng: "Những thành tựu của Ronin là minh chứng cho tiềm năng đáng kinh ngạc của loài chuột".

Xem toàn màn hình

Trong thời chiến, mìn cùng các loại vũ khí nổ được giấu dưới đất để gây thương tích hoặc giết chết bất kỳ ai đi qua chúng. Chỉ riêng ở Campuchia, chúng đã gây ra hơn 65.000 ca tử vong và thương tích kể từ khi chế độ Khmer Đỏ sụp đổ vào năm 1979, theo Landmine and Cluster Munition Monitor.

Việc sử dụng bom mìn gây tranh cãi vì bản chất không phân biệt đối xử và mối đe dọa mà chúng gây ra trong nhiều thập kỷ sau khi xung đột kết thúc, gây tử vong, thương tật và cản trở sự phát triển đất đai ở những khu vực bị chiến tranh tàn phá.

Các loại bom mìn này cũng nổi tiếng là khó phát hiện và nguy hiểm. Đó là lúc chuột xuất hiện. Trí thông minh cao, tốc độ và khứu giác nhạy bén của chúng khiến chúng có thể nhận dạng chất nổ. Hơn hết, chúng cũng quá nhẹ để kích nổ mìn.

Đây là công việc quan trọng. Theo ước tính của tổ chức phi lợi nhuận phát hiện bom mìn APOPO, hiện vẫn còn 110 triệu quả mìn chôn vùi tại hơn 60 quốc gia trên thế giới. Theo Landmine Monitor năm 2024, năm 2023, bom mìn đã gây ra 5.757 thương vong trên toàn cầu - trong đó có 37% là trẻ em.

Ronin là một trong hơn 100 con chuột được APOPO huấn luyện để phát hiện mùi hóa chất nổ và chỉ ra mìn cho người huấn luyện. Những con chuột này rất linh hoạt và cũng được huấn luyện để phát hiện bệnh lao trong các cơ sở y tế, giúp ngăn ngừa sự lây lan của bệnh truyền nhiễm.

Đội chuột đánh hơi mìn của tổ chức phi lợi nhuận Bỉ có thể tìm kiếm một khu vực có kích thước bằng một sân tennis trong 30 phút – việc mà một người rà phá bom mìn có máy dò kim loại có thể phải mất tới 4 ngày.

Ronin, 5 tuổi và sinh ra ở Tanzania, lớn hơn nhiều so với những con chuột cưng trung bình của bạn. Theo APOPO, Ronin dài hơn 60 cm khoảng bằng chiều dài của một con mèo – và nặng khoảng hơn 1,1 kg.

Tỉnh Preah Vihear của Campuchia, nơi Ronin được triển khai nhiệm vụ, là một trong những tỉnh có mật độ mìn cao nhất thế giới sau nhiều thập kỷ xung đột trong thế kỷ 20, bao gồm cả các cuộc ném bom dữ dội của Mỹ trong Chiến tranh Việt Nam.

Mỹ đã thả 2,7 triệu tấn vũ khí - bao gồm bom chùm và bom con - trong chiến dịch ném bom trải thảm kéo dài 4 năm ở Campuchia. Theo báo cáo năm 2019 của Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội Mỹ, có tới một phần tư số bom chùm không phát nổ, nghĩa là chúng vẫn hoạt động và nguy hiểm nhưng không bị phát hiện.

Theo APOPO, bất chấp nhiều năm nỗ lực rà phá bom mìn, ước tính vẫn còn khoảng 4 đến 6 triệu quả mìn chưa nổ ở Campuchia.