Tháng 7 âm lịch, thường được gọi là tháng "cô hồn" hay tháng xá tội vong nhân, là một trong những thời điểm đặc biệt trong năm theo văn hóa tín ngưỡng của nhiều quốc gia châu Á, đặc biệt là Việt Nam.
Đây là tháng mà ranh giới giữa hai thế giới âm và dương trở nên mờ nhạt, mang theo nhiều hoạt động tín ngưỡng và tập quán truyền thống đặc sắc. Năm nay, mùng 1 tháng 7 âm lịch rơi vào ngày 4/8/2024.
Ý nghĩa của tháng 7 âm lịch
Theo quan niệm dân gian, tháng 7 âm lịch là thời gian mà cổng địa ngục mở ra, cho phép các vong linh chưa được siêu thoát quay về dương thế. Điều này thể hiện lòng nhân ái của người sống, khi họ có cơ hội thực hiện các nghi lễ để giúp đỡ và cầu nguyện cho những linh hồn không nơi nương tựa. Vì thế, tháng 7 không chỉ là tháng của những điều tâm linh huyền bí mà còn là tháng của lòng từ bi và sự tri ân.
Những phong tục truyền thống trong tháng 7 âm lịch
Lễ Vu Lan
Một trong những ngày lễ lớn nhất trong tháng 7 âm lịch là Lễ Vu Lan (rằm tháng 7), đây là dịp để tưởng nhớ và tri ân công lao sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ. Lễ Vu Lan có nguồn gốc từ Phật giáo, gắn liền với câu chuyện về lòng hiếu thảo của Mục Kiền Liên Bồ Tát, người đã cứu mẹ mình ra khỏi địa ngục.
Trong ngày lễ này, các gia đình thường lên chùa, thắp hương cầu nguyện và thực hiện các nghi lễ như bông hồng cài áo, thả đèn hoa đăng và cúng dường. Bông hồng cài áo là một nghi thức quan trọng, với bông hồng đỏ dành cho những ai còn mẹ và bông hồng trắng cho những ai mẹ đã qua đời, thể hiện lòng kính yêu và tưởng nhớ sâu sắc.
Cúng cô hồn
Cúng cô hồn là một nghi thức quan trọng trong tháng 7 âm lịch. Người dân thường chuẩn bị mâm cỗ với các món ăn như gạo, muối, cháo loãng, bánh kẹo, hoa quả và vàng mã để cúng cho những vong linh không nơi nương tựa. Việc này không chỉ để cầu nguyện cho các linh hồn mà còn thể hiện lòng nhân ái, chia sẻ với những người đã khuất.
Phóng sinh
Phóng sinh là một hoạt động phổ biến trong tháng cô hồn, đặc biệt là trong Lễ Vu Lan. Người ta thường phóng sinh chim, cá, hoặc các loài vật khác với mong muốn tích đức, tạo nghiệp lành, và giải thoát cho các sinh linh đang chịu cảnh tù đày.
Tuy nhiên hiện nay trong cuộc sống hiện tại, các biến tướng từ việc phóng sinh đã khiến tục lệ này mất đi nhiều ý nghĩa sâu sắc của Phật giáo. Để phóng sinh trở thành một tục lệ đẹp, giữ được những ý nghĩa tốt đẹp thuở ban đầu, có tác dụng nâng cao đạo đức, nhân cách, chúng ta hãy thực hiện một cách tự nhiên, không cần câu nệ hay phụ thuộc lễ nghi cầu kỳ, rùm beng.
Đặc biệt, nên xem xét đầy đủ khả năng động vật được thả sống sót trong môi trường tự nhiên. Cố gắng xem xét hệ sinh thái nhỏ của địa điểm thả, chú ý đến sự phù hợp của các loài và sự cân bằng về số lượng, đồng thời cố gắng sắp xếp và lập kế hoạch hợp lý.
Thả hoa đăng
Thả đèn hoa (hoa đăng) là một phong tục đẹp, thể hiện sự cầu nguyện cho những linh hồn được siêu thoát và mang lại ánh sáng hy vọng cho cuộc sống. Những chiếc hoa đăng lung linh trên mặt nước không chỉ tạo nên khung cảnh huyền ảo mà còn mang theo những lời nguyện cầu bình an và hạnh phúc.
Kiêng kỵ
Tháng 7 âm lịch cũng là thời điểm mà người dân thường tuân thủ nhiều kiêng kỵ và tín ngưỡng để tránh xui xẻo. Một số kiêng kỵ phổ biến bao gồm:
- Không đi chơi đêm: Người ta tin rằng ban đêm là thời điểm các vong hồn hoạt động mạnh nhất.
- Tránh đứng dưới cây lớn vào ban đêm: Cây cối được coi là nơi trú ngụ của các linh hồn.
- Không cắm đũa đứng giữa bát cơm: Hành động này giống như hương thắp cho người đã khuất và có thể mời gọi linh hồn về nhà.
- Tránh mua sắm lớn: Nhiều người kiêng kỵ mua sắm đồ có giá trị lớn như xe hơi, nhà cửa, hoặc trang sức trong tháng này để tránh rủi ro.
Tháng 7 âm lịch là thời điểm đặc biệt trong năm, nơi mà văn hóa, tín ngưỡng và truyền thống của người Việt Nam được thể hiện rõ nét. Đây không chỉ là tháng của những điều huyền bí và linh thiêng mà còn là thời gian để mỗi người dừng lại, nhìn lại và tôn vinh những giá trị nhân văn cao đẹp như lòng hiếu thảo, lòng từ bi, và sự tri ân đối với tổ tiên và người đã khuất.
Những phong tục và hoạt động trong tháng này không chỉ giúp duy trì và bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc mà còn mang lại những bài học sâu sắc về lòng nhân ái và tình đoàn kết. Tháng 7 âm lịch là một lời nhắc nhở để chúng ta sống tốt hơn, biết sẻ chia, và luôn hướng về cội nguồn.