Từ giấc mơ khoa học đến thế giới sách
Host: Cơ duyên nào đưa chị đến với sách?
Tiến sĩ Quách Thu Nguyệt: Lúc nhỏ, tôi đã mê sách. Khi phải học để thi tú tài, tôi dành hầu hết thời gian ở thư viện. Ngồi ở đó, tôi không chỉ đọc sách để phục vụ cho việc thi cử, mà còn tìm thấy nhiều giá trị từ sách.
Chính những cuốn sách ấy đã giúp tôi có được vốn sống và tri thức, điều mà sau này, khi tự mình viết sách, tôi càng trân trọng.
Host: Bối cảnh hay những biến cố, thay đổi trong cuộc đời đã đưa đến quyết định tham gia vào việc làm sách của chị?
Tiến sĩ Quách Thu Nguyệt: Trong đời người, ai cũng có nhiều ước mơ. Những năm cấp hai, tôi và ba người bạn thân có ước mơ trở thành những nhà khoa học. Tôi là học sinh giỏi môn hóa và thần tượng của tôi là bà Marie Curie.
Nhưng ước mơ dần thay đổi khi tôi dành nhiều thời gian ngồi ở thư viện, đặc biệt là những năm chuẩn bị thi tú tài và đại học. Tôi bắt đầu ngưỡng mộ các quản thủ thư viện, bởi họ có vô số sách để đọc mà không phải tốn tiền, sống giữa kho tàng tri thức.
Thời gian trôi qua, ước mơ đó nhạt dần cho đến năm 1990, khi tôi đang làm Phó giám đốc Nhà văn hóa Thanh Niên. Thành đoàn khi đó có nhu cầu tăng cường nguồn lực cho báo Tuổi Trẻ và Nhà xuất bản trẻ. Anh Nguyễn Văn Đua, lúc đó là Bí thư, hỏi tôi muốn về báo Tuổi Trẻ hay Nhà xuất bản trẻ. Không cần suy nghĩ, tôi trả lời ngay rằng muốn về Nhà xuất bản Trẻ.
Từ niềm đam mê đọc sách, tôi như được thả mình vào một đại dương tri thức, tự do bơi lội và tạo ra những cuốn sách. Đúng là cuộc đời tôi gắn liền với sách, và đó là một niềm hạnh phúc lớn lao.
Host: Những kỷ niệm đặc biệt nào trong quãng thời gian chị làm việc tại Nhà xuất bản trẻ?
Tiến sĩ Quách Thu Nguyệt: Ở vị trí giám đốc, tổng biên tập, tôi có cơ hội duyệt qua hầu hết mọi cuốn sách trước khi chúng được xuất bản. Mặc dù đã lấy bằng tiến sĩ, nhưng tôi vẫn cảm thấy bể học là vô tận. Mỗi lần duyệt sách, tôi lại học thêm nhiều điều mới, đặc biệt là khi đọc những cuốn sách khiến tôi thao thức, suy nghĩ mãi về những giá trị và kiến thức mà chúng mang lại.
Khi tôi nghỉ hưu vào năm 2009, tôi tiếp tục tham gia vào nhiều dự án liên quan đến sách, như dự án “Sách Hay” và giải thưởng “Sách Hay”. Thậm chí, vào năm 2008, tôi thành lập Công ty sách tư nhân DTBOOKS , và sau đó còn hợp tác với Phương Nam trong lĩnh vực sách.
Khi cùng Hội Xuất Bản bàn về những việc cần làm cho ngành xuất bản, tôi nhớ lại niềm đam mê sách từ thời thiếu niên, đặc biệt là những kỷ niệm đẹp khi học đại học ở con đường sách Đặng Thị Nhu. Những trải nghiệm tại các hội sách quốc tế, từ con đường sách dọc sông Seine ở Paris đến Thượng Hải, đều in sâu trong tâm trí tôi.
Chính vì vậy, tôi đề xuất với Hội Xuất Bản, tại sao chúng ta không có một con đường sách ở Thành phố Hồ Chí Minh, một thành phố trẻ và tri thức?
Mọi người đồng ý và giao cho tôi chấp bút viết đề án. Dù có nhiều khó khăn ban đầu, nhưng nhờ sự ủng hộ từ lãnh đạo thành phố, con đường sách đã được hình thành. Tôi may mắn tham gia vào việc vận hành con đường này suốt gần 4 năm. Đáng ra tôi sẽ đi cùng dự án lâu hơn, nhưng do chồng tôi bị bệnh nặng nên tôi phải tạm dừng công việc để chăm sóc ông. Sau khi ông qua đời, tôi lại tiếp tục dành toàn bộ thời gian cho công việc liên quan đến sách, và cho tới bây giờ, niềm đam mê với sách vẫn là điều tôi trân quý.
Host: Đường sách Nguyễn Văn Bình ra đời đã đóng góp gì vào văn hóa thành phố?
Tiến sĩ Quách Thu Nguyệt: Ban đầu, mọi người đều nghĩ rằng đây chỉ là một mô hình hợp tác, hoạt động trong thời gian ngắn rồi sẽ dừng. Nhưng không ngờ, từ năm 2016 đến nay, nó vẫn tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Chúng tôi đã có 15 đường sách, không chỉ ở đường sách Nguyễn Văn Bình mà còn ở Hà Nội, Tây Nguyên, và Vũng Tàu. Thành phố hiện có chủ trương phát triển mô hình này tại bốn cửa ngõ lớn. Ở Củ Chi, Tân Bình, Quận 7, và Thủ Đức, việc mở thêm đường sách đang được đề xuất, với hy vọng Thủ Đức sẽ có thêm một con đường sách.
Rõ ràng, mô hình này đã có tác động sâu sắc đến đời sống văn hóa và tinh thần của người dân thành phố, đặc biệt là trong việc phát triển văn hóa đọc. Đây không chỉ là không gian mua sách mà còn là nơi học tập suốt đời của người dân.
Nếu quan sát con đường sách Nguyễn Văn Bình, chúng ta có thể thấy sự nhộn nhịp, không chỉ của người dân thành phố mà còn của Việt kiều, du khách từ các tỉnh, và đặc biệt là du khách nước ngoài. Thống kê cho thấy hơn 67% khách đến tham quan đường sách là du khách, điều này càng khẳng định đây là một điểm hẹn văn hóa, một không gian tri thức và địa điểm du lịch nổi tiếng.
Hiện nay, đường sách đã trở thành một địa chỉ quen thuộc và là niềm tự hào của thành phố. Trong 10, 20 hay 30 năm tới, đường sách sẽ trở thành một phần di sản văn hóa của thành phố. Tôi rất mong muốn điều này sẽ thành hiện thực, rằng đường sách sẽ được gìn giữ, phát triển và nhân rộng. Tôi còn nhớ khi anh Đức, lúc đó là Phó Chủ tịch phụ trách văn xã, đã khẳng định rằng lãnh đạo thành phố luôn coi đây là một địa chỉ giá trị và sẽ tiếp tục hỗ trợ để mô hình này phát triển.
Host: Lúc làm tại Nhà xuất bản trẻ, chị có thể chia sẻ về cuốn sách đã để lại ấn tượng sâu sắc?
Tiến sĩ Quách Thu Nguyệt: Rất nhiều sách đã ảnh hưởng đến tôi, không thể chỉ nói một cuốn cụ thể. Trước đây Nhà xuất bản trẻ đã tổ chức các cuộc thi như Văn học tuổi 20, Văn học thiếu nhi về tương lai đất nước. Những tác phẩm vào vòng chung khảo đã để lại ấn tượng sâu sắc.
Ví dụ như tác giả Nguyễn Ngọc Tư, khi cô ấy vào chung khảo và được trao giải nhất với tác phẩm nổi bật. Khi đọc những tác phẩm của cô, chúng tôi nhận ra tài năng của một nhà văn có thể đi đường dài. Điều đó khẳng định rằng chúng tôi đã lựa chọn đúng.
Những thành tựu Nguyễn Ngọc Tư đã đạt được, như giải thưởng Đông Nam Á gần đây, chứng tỏ cô là một trong những tác giả nổi bật. Ngoài ra, những tác phẩm dịch như “Suối nguồn” của Ayn Rand cũng để lại ấn tượng sâu sắc. Có lần tôi đã đọc liên tục từ 7 giờ tối đến 3 giờ sáng, cuốn sách này đã ám ảnh tôi rất nhiều.
Thời gian tôi làm việc tại Nhà xuất bản trẻ, từ năm 1990 đến 2009, gần 20 năm, tôi không chỉ làm sách cho mọi người mà còn học hỏi rất nhiều. Chính những trang sách đó đã nuôi dưỡng tâm hồn tôi, giúp tôi luôn giữ được nguồn năng lượng và cảm thấy cuộc sống có ý nghĩa. Tôi luôn nhắc nhở các nhân viên của mình rằng họ đang làm việc trên nền tảng tri thức, và nếu không thích đọc sách thì không nên làm việc tại đây. Nhà xuất bản Trẻ luôn đề cao văn hóa đọc như vậy.
Bây giờ, dù đã ở lứa tuổi 70, tôi vẫn thấy quãng đời đẹp nhất của mình là khoảng thời gian gắn bó với sách. Những cuốn sách đó không chỉ giúp tôi trưởng thành mà còn tạo nên ý nghĩa cuộc sống cho tôi.
Sách tương đồng với Nhân của tác giả
Host: Cuốn sách nào được xuất bản từ Nhà xuất bản trẻ chị cảm thấy có dấu ấn mạnh mẽ, thể hiện tâm huyết của chị với vai trò Tổng biên tập?
Tiến sĩ Quách Thu Nguyệt: Có rất nhiều tác phẩm đáng nhớ trong quá trình làm sách, và một trong những tác phẩm quan trọng nhất là bộ sách “Harry Potter”. Ban đầu, khi Nhà xuất bản trẻ bắt đầu tham gia các hội chợ sách quốc tế vào cuối thập niên 1990, chúng tôi thường mua những cuốn sách thấy hay về dịch mà không cần phải xin phép, do Việt Nam lúc đó chưa tham gia Công ước Berne. Năm 1999, tình cờ chúng tôi mua được cuốn “Harry Potter” mà chưa có ý định dịch ngay. Nhưng một hôm, khi dịch giả Lý Lan đến thăm, chúng tôi mời cô lựa chọn sách để dịch, và cô đã chọn ngay cuốn “Harry Potter và hòn đá phù thủy”.
Lúc đầu cô dịch từ từ, nhưng khi thấy tác phẩm này bắt đầu trở thành hiện tượng trên thế giới, chúng tôi nhanh chóng thúc đẩy quá trình dịch thuật. Đồng thời, chúng tôi nhận thấy nhiều đơn vị khác cũng bắt đầu dịch cuốn sách này một cách âm thầm. Vì vậy, chúng tôi phải đẩy nhanh quá trình liên lạc với người sở hữu bản quyền để có thể mua bản quyền chính thức. Quá trình tìm kiếm và liên lạc với chủ sở hữu bản quyền của J.K. Rowling mất gần nửa năm, và khi chúng tôi chắc chắn có bản quyền, chúng tôi mới bắt đầu truyền thông rầm rộ và xuất bản sách.
Tuy nhiên, một thách thức lớn là vào thời điểm đó, thị trường sách văn học đang đi xuống, còn truyện tranh lại đang chiếm lĩnh thị trường. Do đó, chúng tôi đã quyết định chia nhỏ cuốn sách ra thành từng phần để đăng tải cùng với truyện tranh, một phương thức tiếp cận bạn đọc trẻ. Mặc dù nguyên tắc của bản quyền không cho phép “phá nát” tác phẩm, chúng tôi đã thuyết phục thành công để có thể thực hiện điều này. Kết quả là từ tập 1 đến tập 4, chúng tôi bán được từ 44,000 đến 45,000 bản cho mỗi tập, và từ tập 5 trở đi, khi đã có thị phần và độc giả ổn định, chúng tôi có thể xuất bản nguyên cuốn mà không phải chia nhỏ nữa.
“Harry Potter” thực sự là một dấu ấn lớn trong quá trình hội nhập của ngành xuất bản, đặc biệt là đối với Nhà xuất bản trẻ. Nó mở ra nhiều cánh cửa và tạo điều kiện thuận lợi cho việc hợp tác với các đối tác nước ngoài sau này. Từ đó, chúng tôi đã có nhiều cơ hội mua bản quyền và làm việc với các nhà xuất bản lớn trên thế giới.
Bên cạnh “Harry Potter”, một cuốn sách khác cũng gây dấu ấn lớn là hồi ký của anh Chánh Trình. Đây là một tác phẩm khiến chúng tôi mất ăn mất ngủ trong quá trình thực hiện, nhưng qua đó, chúng tôi đã trưởng thành hơn rất nhiều. Cuốn hồi ký này không chỉ chứa đựng nhiều câu chuyện đáng nhớ mà còn giúp chúng tôi hiểu rõ hơn giá trị của Nhà xuất bản Trẻ đối với tác giả và độc giả.
Host: Khi làm việc với nhiều tác giả, có phải chị cảm nhận được sự tương đồng giữa họ và những tác phẩm mà họ viết?
Tiến sĩ Quách Thu Nguyệt: Chính những cuộc gặp gỡ và tiếp xúc với các tác giả là những trải nghiệm vô cùng quý giá. Khi nhìn vào tác phẩm, tôi thấy được một phần thế giới nội tâm, suy nghĩ và trải nghiệm mà tác giả muốn truyền tải, nhưng khi trực tiếp gặp gỡ và trao đổi, tôi lại có cơ hội hiểu sâu hơn về nhân cách và những giá trị mà họ theo đuổi trong cuộc sống.
Như trường hợp của anh Chánh Trình, không chỉ là một người có uy tín trong giới báo chí và là một tác giả đa tài, anh còn là một con người đáng kính mà tôi và nhiều người khác trân trọng. Suốt quá trình chỉnh sửa tác phẩm, chúng tôi luôn nhận được sự tôn trọng và hợp tác từ anh, điều này không chỉ giúp hoàn thiện tác phẩm mà còn tạo nên một mối quan hệ chân thành, dựa trên sự tin tưởng và kính trọng lẫn nhau.
Qua những lần tiếp xúc với anh, tôi học cách sống một cuộc đời tử tế và đối nhân xử thế một cách đúng mực. Những bài học ấy đến từ những trang sách và từ chính con người, từ cách họ đối xử với người khác, và từ cách họ sống. Điều này thực sự là những ký ức đáng nhớ và có giá trị sâu sắc trong suốt sự nghiệp làm nghề của tôi.
Văn hóa đọc trong kỷ nguyên số
Host: Kinh doanh sách là một loại hình đặc biệt. Chị có nghĩ rằng cần phải có đam mê với sách mới có thể làm tốt công việc này không?
Tiến sĩ Quách Thu Nguyệt: Thực sự, đam mê với sách đã trở thành động lực mạnh mẽ để tôi không ngừng tìm kiếm và phát triển các đầu sách chất lượng phục vụ độc giả. Không chỉ đợi tác giả mà tôi còn chủ động tìm kiếm đề tài và đặt hàng cho các tác giả là một cách làm rất tinh tế và hiệu quả trong ngành xuất bản. Điều này không chỉ giúp tạo ra những cuốn sách có giá trị mà còn làm phong phú thêm kho tàng văn hóa và tri thức của xã hội.
Nhà xuất bản trẻ, với vị trí và sự yêu mến từ bạn đọc, chính là minh chứng cho sự chú trọng vào chất lượng và ý nghĩa của từng cuốn sách. Sự đầu tư vào nội dung, đề tài không chỉ nhằm mục đích kinh doanh mà còn thể hiện sứ mệnh giáo dục, nâng cao tri thức cho cộng đồng.
Việc làm sách không còn đơn thuần là kinh doanh, mà là một hình thức giáo dục tinh tế. Đọc sách mang lại cho người đọc kiến thức và những trải nghiệm sống, những bài học nhân văn sâu sắc. Qua đó, độc giả có thể học hỏi và trưởng thành một cách tự nhiên, từ những câu chuyện, từ những suy nghĩ và cảm xúc mà sách mang lại.
Cách tiếp cận này giúp độc giả cảm thấy hứng thú hơn với việc đọc, không chỉ vì nghĩa vụ mà còn vì sự tò mò và niềm đam mê khám phá thế giới xung quanh. Đọc sách trở thành một hoạt động giải trí, vừa giúp thư giãn, vừa mở mang kiến thức, từ đó hình thành nên những cá nhân có tri thức và nhân cách tốt hơn
Chắc chắn rằng, với tâm huyết và phương pháp làm việc này, chúng tôi sẽ tiếp tục đóng góp tích cực cho văn hóa đọc và giáo dục trong xã hội, mang lại những giá trị thiết thực cho độc giả.
Host: Chị cảm nhận sự thay đổi nào trong cách đọc sách của người trẻ hiện nay so với trước đây?
Tiến sĩ Quách Thu Nguyệt: Quả thực, văn hóa đọc không đơn thuần là hành động cầm sách lên và đọc, mà là một tổng thể bao gồm nhiều yếu tố như thói quen, kỹ năng, và giá trị mà việc đọc mang lại.
Việc xây dựng thói quen đọc là rất cần thiết, nó giúp mỗi cá nhân mở rộng kiến thức, giúp họ phát triển tư duy và cách nhìn nhận về cuộc sống. Có những cuốn sách có thể thay đổi cuộc đời con người, và điều này cho thấy sức mạnh của việc đọc. Khi con người gặp khó khăn hay thử thách, một cuốn sách có thể cung cấp những giải pháp hoặc những góc nhìn mới giúp họ vượt qua.
Về khía cạnh xã hội, văn hóa đọc phát triển đồng nghĩa với việc dân trí của một quốc gia cũng được nâng cao. Tạo ra một môi trường khuyến khích việc đọc, từ những không gian như đường sách đến các nhóm cộng đồng đọc sách, là một trong những cách hiệu quả để lan tỏa văn hóa đọc.
Tôi cho rằng việc sử dụng công nghệ hiện đại để tiếp cận tri thức, từ sách điện tử đến thông tin trên mạng. Đây cũng là một yếu tố quan trọng, giúp người dân có cơ hội tiếp cận thông tin và kiến thức một cách dễ dàng và nhanh chóng hơn.
Cuối cùng, việc kết hợp nỗ lực của nhiều bên, từ chính quyền, các tổ chức xã hội, đến trường học và gia đình, sẽ tạo ra một hệ sinh thái văn hóa đọc phong phú. Điều này sẽ nâng cao giá trị văn hóa, đóng góp vào sự phát triển bền vững của đất nước, giúp con người sống tử tế hơn và đóng góp tích cực hơn cho xã hội.
Host: Chị thấy có những thay đổi gì đáng chú ý trong cách tiếp cận và thói quen đọc sách của từng thế hệ?
Tiến sĩ Quách Thu Nguyệt: Thế hệ trước thường chỉ tiếp cận qua sách giấy, và số lượng sách có sẵn rất ít, khiến mỗi cuốn sách trở nên quý giá hơn. Họ có xu hướng đọc nhiều và sâu sắc do không có nhiều lựa chọn giải trí khác.
Ngược lại, thế hệ hiện nay sống trong thời đại thông tin bùng nổ với hàng triệu đầu sách, từ sách điện tử đến podcast và video trên mạng xã hội. Điều này tạo ra nhiều cơ hội nhưng cũng là thách thức trong việc lựa chọn nội dung chất lượng và định hướng cho giới trẻ.
Tôi nghĩ việc đọc không chỉ là tiêu thụ thông tin mà còn cần biết áp dụng những giá trị đó vào cuộc sống và sự nghiệp. Để thực hiện điều này, cần có sự hướng dẫn từ các tổ chức giáo dục, phụ huynh và cộng đồng. Việc tổ chức các chương trình khuyến khích đọc sách, cùng với các không gian thảo luận và chia sẻ ý kiến về sách, sẽ giúp giới trẻ có định hướng rõ ràng hơn trong việc chọn lựa và tiếp cận kiến thức.
Hơn nữa, việc khuyến khích trẻ em và thanh niên tìm thấy niềm vui trong việc đọc cũng rất quan trọng, giúp họ nhận ra giá trị và trải nghiệm phong phú mà sách mang lại. Các hoạt động tương tác như câu lạc bộ sách, giao lưu với tác giả hoặc cuộc thi đọc sách sẽ giúp họ không chỉ đọc mà còn kết nối với những người có chung đam mê.
Khi được định hướng và khuyến khích đúng cách, giới trẻ sẽ tiếp thu kiến thức, phát triển tư duy phản biện và khả năng áp dụng những gì đã học vào cuộc sống, từ đó trở thành những cá nhân có trách nhiệm và sáng tạo trong xã hội.
Host: Chị nghĩ rằng trong thời đại công nghệ số và trí tuệ nhân tạo hiện nay, ngành xuất bản và văn hóa đọc sẽ chuyển biến như thế nào?
Tiến sĩ Quách Thu Nguyệt: Tôi hoàn toàn đồng ý rằng văn hóa đọc sẽ phát triển mạnh mẽ hơn trong thời đại ngày nay. Xã hội ngày càng phát triển, và tri thức mới đang ngày càng được yêu cầu. Điều này đòi hỏi mọi người phải tiếp cận và học hỏi không chỉ qua trường lớp mà còn qua nhiều nguồn khác nhau, từ sách giấy cho đến sách điện tử và công nghệ hiện đại.
Hiện nay, chúng ta có thể học hỏi thông qua nhiều kênh khác nhau, như AI, điều này gần như trở thành một “từ điển sống” giúp mọi người dễ dàng tìm kiếm thông tin. Tuy nhiên, điều quan trọng vẫn là cách chúng ta tiếp cận và sử dụng những giá trị tri thức đó để phát triển bản thân và đóng góp cho cộng đồng.
So với thế hệ trước, thế hệ hiện nay có nhiều điều kiện thuận lợi hơn để tiếp cận tri thức. Chúng ta không cần phải đến thư viện để tìm tài liệu như trước đây, mà giờ đây chỉ cần ngồi tại chỗ là có thể truy cập vào một kho tàng kiến thức vô tận. Điều này không chỉ giúp mở rộng hiểu biết mà còn cho phép chúng ta tìm ra những giải pháp đa chiều cho các vấn đề mà chúng ta đang đối mặt.
Sự dễ dàng trong việc tiếp cận thông tin ngày nay giúp chúng ta có thể nâng cao giá trị của những gì mình tìm kiếm, từ đó phát triển bản thân một cách toàn diện hơn.
Host: Gần đây chị đã ra mắt thư viện số Nguyễn An Ninh, tập trung vào văn hóa Nam Bộ. Chị mong muốn mang lại điều gì cho cộng đồng qua thư viện số này?
Tiến sĩ Quách Thu Nguyệt: Đúng vậy, việc tạo ra một thư viện số là một cách hiệu quả để thu hút giới trẻ tìm kiếm và khai thác tài liệu. Điều này giúp họ tiếp cận tri thức dễ dàng hơn, làm cho việc học hỏi trở nên thú vị và tương tác hơn.
Về việc chọn chủ đề Nam Bộ, tôi hoàn toàn đồng ý rằng việc hiểu biết về quê hương, con người, lịch sử, và địa lý nơi mình sống là điều rất quan trọng. Mảnh đất Nam Bộ, với lịch sử phát triển chỉ hơn 300 năm, vẫn còn nhiều điều chưa được khám phá hết. Thư viện số không chỉ là nơi lưu trữ thông tin mà còn là công cụ để gom góp và tổng hợp những tài liệu quý giá, giúp mọi người hiểu rõ hơn về văn hóa và lịch sử của vùng đất này.
Ngoài ra, mảnh đất phương Nam còn có nhiều điều thú vị để khám phá, cho người Việt trong nước và cả kiều bào và du khách quốc tế. Việc quảng bá và chia sẻ kiến thức về Nam Bộ sẽ giúp mọi người nhận thức rõ hơn về giá trị văn hóa và lịch sử của vùng đất này, đồng thời tạo cơ hội cho sự giao lưu và kết nối giữa các nền văn hóa.
Chủ đề về Nam Bộ còn mở ra nhiều hướng nghiên cứu và khám phá mới, từ việc làm mới các giá trị truyền thống đến việc phát triển các hoạt động văn hóa, nghệ thuật liên quan. Tôi hoàn toàn ủng hộ những nỗ lực của bạn trong việc tạo dựng một kho tri thức tập trung vào Nam Bộ, nơi mọi người có thể tìm thấy những thông tin hữu ích và thú vị về quê hương mình.
Host: Với kinh nghiệm và sự gắn bó lâu dài với ngành xuất bản, chị có thể chia sẻ về những dự báo của mình cho tương lai của sách?
Tiến sĩ Quách Thu Nguyệt: Trong khi báo chí phải đối mặt với nhiều thách thức và rủi ro, tôi tin rằng sách sẽ luôn trường tồn. Tri thức từ sách có thể là những giá trị cũ và di sản quý báu mà ông cha để lại. Khi xã hội phát triển, tri thức cũng mở rộng hơn.
Trước đây, có những lo ngại về việc sách giấy có bị lãng quên hay không, nhưng thực tế cho thấy sách vẫn phát triển mạnh mẽ. Thậm chí, những cuốn sách cổ càng trở nên quý giá hơn. Nếu coi sách là tri thức, thì nó sẽ luôn phát triển, không bao giờ bị mai một; nó chỉ ngày càng phong phú hơn.
Vấn đề chỉ là hình thức mà nó tồn tại. Trước đây, sách chủ yếu ở dạng giấy, còn bây giờ, với sự phát triển của công nghệ, sách cũng được phát hành dưới dạng điện tử. Tôi nghĩ rằng hình thức phát triển này sẽ mang lại nhiều cơ hội mới cho việc tiếp cận tri thức.
Host: Với sự phát triển của Google và công nghệ số, giới trẻ có thể dễ dàng tìm kiếm thông tin. Chị nghĩ rằng điều này có ảnh hưởng như thế nào đến tính nhân văn và sự phát triển tâm hồn của con người?
Tiến sĩ Quách Thu Nguyệt: Tôi nghĩ rằng để tạo ra một cuốn sách giá trị, các tác giả vẫn luôn mong muốn mang đến những nội dung chất lượng. Sách có thể được xuất bản dưới dạng giấy hoặc được số hóa, và tri thức từ sách sẽ được thể hiện qua nhiều hình thức khác nhau. Quan trọng là cách thức tiếp cận của người đọc. Trong xã hội phát triển hiện nay, giới trẻ có nhiều cách để tiếp cận tri thức, từ việc đọc sách để phục vụ học tập đến việc tìm kiếm giải trí.
Việc đọc giải trí không chỉ mang lại niềm vui mà còn giúp người đọc lọc ra những điều hữu ích cho bản thân và công việc của mình. Tôi tin rằng, trong thời đại công nghệ số, giới trẻ không hề lạc lối. Họ có thể lựa chọn những cách thức tiếp cận phù hợp với mình.
Các tổ chức và những người làm sách cũng cần lựa chọn những cuốn sách có giá trị, qua đó giúp người đọc nhận diện được đâu là những tác phẩm chất lượng. Chỉ những cuốn sách hay và có giá trị mới có thể trường tồn theo thời gian. Tôi hoàn toàn tin tưởng rằng giới trẻ hiện nay rất thông minh; họ biết chọn lựa những gì hữu ích cho bản thân và cho công việc của họ, vì vậy chúng ta không cần phải lo lắng về điều đó.
Sách và Nhân: Cội nguồn của Tri thức và Nhân cách
Host: Theo chị, mối quan hệ giữa sách và Nhân là gì?
Tiến sĩ Quách Thu Nguyệt: Sự phát triển của sách và tri thức thực sự là một cộng hưởng mạnh mẽ. Cá nhân tôi và rất nhiều người khác đã nhận thấy rằng những nhân vật thành đạt và lỗi lạc thường trưởng thành từ việc tiếp thu tri thức qua sách. Sách như công cụ truyền tải thông tin, là phương tiện hình thành nên tính cách và nhân cách của mỗi người.
Nội dung từ sách vở giúp con người phát triển thành những cá nhân có tri thức, có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng và xã hội. Điều này rất quan trọng, vì nó không chỉ nâng cao giá trị của bản thân mỗi người mà còn tạo ra những tác động tích cực đến xã hội. Khi sách phát triển, giá trị con người cũng sẽ theo đó mà phát triển, dẫn đến việc hình thành những thế hệ sống tử tế và nhân bản hơn.
Vì vậy, việc khuyến khích đọc sách và nâng cao giá trị của tri thức là trách nhiệm của cá nhân và toàn xã hội. Chúng ta cần tạo ra những điều kiện thuận lợi để mọi người có thể tiếp cận tri thức, từ đó cùng nhau xây dựng một cộng đồng tốt đẹp hơn.
Host: Sách đã tác động như thế nào đến nhân cách và con người tiến sĩ Quách Thu Nguyệt ngày hôm nay?
Tiến sĩ Quách Thu Nguyệt: Tôi hay nói nếu không có sách, có lẽ tôi đã không trở thành con người mà tôi là ngày hôm nay. Sách thực sự là nguồn cảm hứng và tri thức, định hình tư duy và nhân cách của mỗi cá nhân. Nếu không có những trang sách, tôi có thể đã trở thành một phiên bản khác của chính mình, thiếu đi những trải nghiệm và kiến thức quý báu.
Đối với con cháu của tôi, tôi luôn khuyến khích chúng đọc sách, không cần phải đọc quá nhiều, nhưng cần chọn những cuốn sách có khả năng thay đổi cuộc sống và tư duy của chúng. Những cuốn sách có thể giúp chúng trưởng thành hơn, sống tử tế hơn và áp dụng kiến thức vào công việc, từ đó phát triển bản thân.
Nghiên cứu về văn hóa đọc của giới trẻ cho thấy rằng việc đọc sách sẽ giúp các em học giỏi, trang bị cho các em những kỹ năng cần thiết để đối mặt với những thử thách trong cuộc sống. Từ những nội dung trong sách, các em học được cách ứng xử và giải quyết vấn đề, điều này cho thấy giá trị vô bờ của sách trong cuộc sống.
Tóm lại, sách đang dần trở thành nguồn cảm hứng, giúp mỗi người phát triển và định hình cuộc sống của mình. Vì vậy, việc khuyến khích đọc sách là vô cùng quan trọng, không chỉ cho thế hệ hiện tại mà còn cho các thế hệ tương lai.
*Host: Cảm ơn Tiến sĩ Quách Thu Nguyệt!
