Tin tứcPatolli là một trong những trò chơi chiến lược dạng cờ bàn kiểu ludo cổ nhất tại châu Mỹ, từng được người Aztec và các nền văn hóa Trung Mỹ trước đó sử dụng, thường gắn liền với yếu tố cờ bạc.
Trò chơi này gồm một đường đi hình chữ thập với 52 ô, được vẽ trên vải hoặc thậm chí trực tiếp trên mặt đất; người chơi sử dụng các hạt đậu patol được đánh dấu một chấm ở một mặt, được tung lên như xúc xắc.
Tuy nhiên, cách thức chính xác để chơi trò chơi này trong các xã hội Maya cổ đại cho đến nay vẫn chưa rõ ràng.
Ảnh chụp từ trên cao của bàn cờ Patolli. - Ảnh: Tạp chí Latin American Antiquity.
Những cuộc khai quật gần đây tại Naachtun, phía bắc bang Petén, từng là một thủ phủ của người Maya, đã cung cấp thêm manh mối về cách người xưa chơi trò này và những điểm tương đồng với các môn thể thao khác trong khu vực.
Kết quả nghiên cứu được công bố trên tạp chí Latin American Antiquity.
Các nhà nghiên cứu đã phát hiện một bàn cờ được chạm khắc trực tiếp trên mặt đất, làm từ các mảnh gạch khảm nhỏ màu đỏ, nhiều khả năng được thu thập từ các mảnh gốm vỡ. Một số mảnh được xác định có niên đại từ thế kỷ IV sau Công nguyên.
Do một số phần của bàn cờ đã bị phá hủy, cấu trúc tổng thể của nó chỉ có thể được ước tính. Theo ước tính của các nhà khảo cổ, bàn cờ ban đầu rộng gần 78 cm và dài khoảng 110 cm, gồm 45 ô vuông được tạo thành từ 478 mảnh gạch khảm.
Các nhà nghiên cứu cho rằng, việc sử dụng gạch khảm khiến bàn cờ này trở thành hiện vật độc nhất vô nhị trong thế giới cổ đại. Việc sử dụng kỹ thuật khảm cho thấy bàn cờ đã được đưa vào thiết kế kiến trúc ngay từ những giai đoạn đầu xây dựng.
Theo các nhà khoa học, các nền khảm sàn cực kỳ hiếm trong kiến trúc Maya. Mặc dù có vô số ví dụ về các hiện vật di động được chế tác hoặc trang trí bằng kỹ thuật khảm, sử dụng vỏ sò, quặng sắt, ngọc bích hoặc ngọc lam, nhưng chưa từng có ví dụ rõ ràng nào về tranh khảm sàn tồn tại ở khu vực này của Tây Bán cầu trước thời kỳ thuộc địa.
Kỹ thuật xây dựng này mang lại một góc nhìn mới về cách người Maya chơi trò chơi cờ bàn này, đồng thời cho thấy việc dùng kỹ thuật khảm có thể giúp bàn cờ có “tuổi thọ sử dụng lâu hơn” so với các bàn cờ được khắc hoặc vẽ.
