Tin tứcHoạt động thương mại điện tử (TMĐT) tại Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ trong những năm qua, và đang trở thành một phương thức kinh doanh phổ biến tại Việt Nam. Theo Bộ Công Thương, doanh thu từ TMĐT dự kiến sẽ đạt 30,5 tỷ USD vào năm 2025.
Bán hàng qua livestream được dự báo có thể chiếm tới 20% tổng doanh số TMĐT vào đầu năm 2026. Các phiên livestream có thể thu về hàng trăm tỷ đồng. Mặc dù doanh thu rất lớn, nhưng việc thu thuế từ TMĐT vẫn còn nhiều hạn chế, dẫn đến tình trạng thất thu thuế phổ biến và là bài toán nan giải đối với cơ quan quản lý.
Thời gian qua ngành thuế đã ghi nhận thất thu lớn từ những "ông lớn" như: Google, Facebook, YouTube,… khi số thu thuế thông qua các tổ chức tại Việt Nam khai thay, nộp thay chỉ quanh ngưỡng 1.000 tỷ đồng trong khi doanh thu của những doanh nghiệp này là hàng tỷ USD/năm.
Thách thức trong thu thuế TMĐT
Một trong những nút thắt lớn nhất trong việc thu thuế từ hoạt động livestream bán hàng là thiếu thông tin và công cụ giám sát hiệu quả. Các phiên livestream diễn ra nhanh chóng và có thể bị xóa sau khi kết thúc, khiến việc truy thu thuế trở nên khó khăn.
Theo Ông Võ Đỗ Thắng, Giám đốc Trung tâm An ninh mạng Athena, cho rằng dù các phiên livestream có thể ghi lại để kiểm soát, nhưng với số lượng lớn các phiên này, việc kiểm soát hết tất cả là điều không khả thi ngay lập tức .
Livestream bán hàng không giống như các hình thức TMĐT khác, khiến việc định danh và theo dõi giao dịch trở nên phức tạp hơn. Sau khi phiên livestream kết thúc, cơ quan quản lý khó có thể biết được thông tin chi tiết về người bán và người mua. Điều này tạo ra một khoảng trống lớn trong quản lý và thu thuế.
Mỗi phiên livestream có thể ghi nhận hàng chục ngàn đơn hàng, khiến việc giám sát và kiểm soát trở nên phức tạp. Hơn nữa, các chủ bán hàng livestream cũng chưa phải xin giấy phép kinh doanh như với bán hàng truyền thống. Điều này, một mặt giúp gia tăng quy mô kinh doanh, mở rộng thị trường, nhưng lại tạo ra những rào cản không hề nhỏ trong việc quản lý phương thức bán hàng livestream.
Một số sàn lớn như Shopee và TikTok đã khẳng định họ có công cụ kiểm soát và kết nối với cơ quan thuế để tránh thất thu. Tuy nhiên, thực tế cho thấy việc né thuế khi kinh doanh trên các sàn TMĐT vẫn xảy ra do lượng người tham gia quá đông và khó kiểm soát.
Các biện pháp quản lý và chống thất thu thuế
Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, thời gian qua đơn vị này đã chỉ đạo quyết liệt trong thực hiện quản lý thu thuế trên các sàn thương mại điện tử. Ngành Tài chính sẽ tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp quản lý thu thuế đối với giao dịch trên môi trường điện tử để đảm bảo công bằng về thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước.
Để đối phó với các thách thức này, nhiều biện pháp đã được đề xuất và triển khai nhằm quản lý hiệu quả hơn và chống thất thu thuế từ hoạt động livestream bán hàng.
Bộ Tài chính đã đề xuất áp dụng hóa đơn điện tử cho các dịch vụ livestream và xây dựng cổng thông tin đăng ký kê khai thuế cho các sàn TMĐT trong nước. Việc này sẽ giúp đôn đốc kê khai và chọn thanh tra các trường hợp nghi ngờ trốn thuế, tăng cường giám sát và đảm bảo tính minh bạch trong các giao dịch.
Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội tư vấn thuế Việt Nam, cho biết, các cá nhân bán hàng livestream trực tiếp cần phải nộp thuế với một số hình thức khác nhau như: Cá nhân không đăng ký kinh doanh hộ và bán hàng hưởng hoa hồng cho nhãn hàng sẽ nộp thuế theo biểu thuế lũy tiến từng phần (được giảm trừ gia cảnh); những người đăng ký hộ kinh doanh thì sẽ nộp thuế trên doanh thu.
Bộ Công Thương và Tổng cục Thuế đang phối hợp chia sẻ dữ liệu của hàng ngàn website và ứng dụng TMĐT. Việc này giúp cơ quan thuế có cái nhìn toàn diện hơn về hoạt động kinh doanh và dễ dàng truy thu thuế .
Đối với hàng hóa nhập khẩu qua TMĐT, Bộ Tài chính đã đề xuất thủ tục hải quan riêng để đẩy nhanh tốc độ thông quan và ngăn chặn gian lận thuế. Hệ thống này sẽ giúp phân tích dữ liệu rủi ro và phát hiện các lô hàng có dấu hiệu gian lận.
Ông Nguyễn Sinh Nhật Tân, Thứ trưởng Bộ Công Thương, cho biết cơ quan này đã kết nối với Tổng cục Thuế để chuyển dữ liệu của hơn 48.000 thông tin từ các website và ứng dụng thương mại điện tử bán hàng. Việc này giúp cơ quan thuế có cái nhìn toàn diện hơn về hoạt động kinh doanh và dễ dàng truy thu thuế.
Theo các chuyên gia kinh tế, việc quản lý thuế đối với hoạt động livestream bán hàng cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng và sự hỗ trợ từ công nghệ. Việc áp dụng hóa đơn điện tử và các hệ thống giám sát tự động sẽ giúp giảm bớt gánh nặng cho cơ quan thuế và đảm bảo tính minh bạch trong các giao dịch.
Ngành thuế cần xây sựng một cổng thông tin dành riêng cho việc kê khai thuế của các sàn thương mại điện tử trong nước đã được đề xuất. Điều này giúp đôn đốc việc kê khai và chọn thanh tra các trường hợp nghi ngờ trốn thuế.
Bộ Công Thương và Tổng cục Thuế đang phối hợp chia sẻ dữ liệu của các website và ứng dụng thương mại điện tử. Việc này giúp theo dõi và kiểm tra giao dịch một cách hiệu quả hơn.
Đối với hàng hóa nhập khẩu qua thương mại điện tử, Bộ Tài chính đã đề xuất thủ tục hải quan riêng để đẩy nhanh tốc độ thông quan và ngăn chặn gian lận thuế.
Quản lý thuế từ hoạt động livestream bán hàng là một thách thức lớn đối với các cơ quan chức năng tại Việt Nam. Để giải quyết vấn đề này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, sự hỗ trợ từ công nghệ và sự tuân thủ từ phía các doanh nghiệp và cá nhân kinh doanh. Các biện pháp như xây dựng cổng thông tin kê khai thuế, áp dụng hóa đơn điện tử, chia sẻ dữ liệu liên ngành và thủ tục hải quan riêng sẽ giúp cải thiện hiệu quả quản lý và chống thất thu thuế.
Việc hoàn thiện hệ thống quản lý thuế, đảm bảo thu đúng và đủ, không chỉ giúp tăng nguồn thu ngân sách mà còn tạo ra môi trường kinh doanh minh bạch và công bằng cho tất cả các doanh nghiệp và cá nhân.
