Tin tứcHợp tác song phương, khu vực và phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên là nội dung chương trình nghị sự của hai nhà lãnh đạo. Trong đó, phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên được đặc biệt chú ý, trong bối cảnh hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Triều Tiên lần hai, diễn ra hồi cuối tháng 2 vừa qua, chưa đạt kết quả. Tuy nhiên, điều khiến dư luận chú ý nhất lại là những thông điệp mang tính chủ động của Triều Tiên.
Nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un, ngay khi đặt chân đến Nga đã tuyên bố, ông vui mừng được đến thăm Nga và hy vọng, chuyến thăm này không phải là cuối cùng. Đây sẽ là cuộc gặp đầu tiên giữa lãnh đạo hai nước trong 8 năm qua kể từ năm 2011 khi cố lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-il thăm Nga.
Chuyến thăm Nga đầu tiên của ông Kim Jong-un kể từ khi đảm nhận vị trí lãnh đạo cao nhất Triều Tiên diễn ra trong bối cảnh tiến trình giải quyết vấn đề hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên, một trong những hồ sơ quốc tế gai góc nhất, đã có những bước khởi sắc từ năm 2018 với 2 cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ-Triều và hàng loạt cuộc gặp thượng đỉnh liên Triều. Tuy nhiên, câu chuyện vẫn chỉ dừng lại ở những cam kết mang tính thiện chí và một số động thái tích cực làm dịu căng thẳng. Bất đồng mấu chốt giữa Mỹ và Triều Tiên về lộ trình phi hạt nhân hóa của Bình Nhưỡng và Washington dỡ bỏ trừng phạt khiến đàm phán đình trệ kể từ sau cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ-Triều lần hai cuối tháng 2 vừa qua. Việc chọn Nga là điểm công du nước ngoài đầu tiên của nhà lãnh đạo Triều Tiên sau sự kiện này và sau khi ông được bầu lại làm Chủ tịch Ủy ban Quốc vụ Triều Tiên, cơ quan ra quyết định cao nhất của quốc gia này, vì thế nhận được chú ý đặc biệt.
Tuy nhiên, xét trên cục diện quan hệ Nga - Triều là mối quan hệ truyền thống, hai nước không có mâu thuẫn đối kháng và gần đây duy trì tiếp xúc các cấp khá thường xuyên, đặc biệt Nga đã nhiều lần mời nhà lãnh đạo Triều Tiên thăm "xứ sở Bạch Dương", thì chuyến đi lần này của ông Kim Jong-un dường như đã chín muồi và không thực sự bất ngờ.
Về phía nước chủ nhà, gần đây Nga đã có nhiều động thái tăng cường hợp tác và gia tăng tiếp xúc với Triều Tiên ở nhiều cấp độ, với tần suất khá dày. Không chỉ duy trì các hoạt động mang tính ngoại giao, Nga còn có những biện pháp thiết thực khác nhằm duy trì quan hệ kinh tế-thương mại-nhân văn với Triều Tiên, như tăng xuất khẩu dầu tinh luyện sang Triều Tiên, có kế hoạch viện trợ nhân đạo 50.000 tấn bột mỳ cho Bình Nhưỡng và ký kết các thỏa thuận hợp tác trong lĩnh vực văn hóa, du lịch với Triều Tiên.
Cuộc gặp thượng đỉnh giữa Tổng thống Putin và ông Kim Jong-un diễn ra ngày 25/4, với nội dung chính là vấn đề phát triển quan hệ song phương và phi hạt nhân hóa. Trong bối cảnh quan hệ với phương Tây không “thuận buồm xuôi gió”, đây cũng chính là hai lý do khiến Nga có sự quan tâm lớn hơn đến Triều Tiên nói riêng và vấn đề hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên nói chung, bởi hai vấn đề này sẽ mang lại nhiều lợi ích, thúc đẩy uy tín và ảnh hưởng quốc tế của Nga.
Về phần mình, chuyến thăm Nga lần này của ông Kim Jong-un cùng với phái đoàn hơn 200 người thực sự là một “cú hích”, một sự kiện lịch sử trong quan hệ giữa hai nước láng giềng này sau thời gian dài bị coi là "nguội lạnh", nhất là khi so sánh với mối quan hệ hữu nghị mật thiết giai đoạn Triều Tiên thời cố Chủ tịch Kim Nhật Thành và cố lãnh đạo Kim Jong-il, ông nội và cha nhà lãnh đạo Kim Jong-un.
Giới phân tích cho rằng, việc "xích lại gần" Nga trong bối cảnh hiện nay được cho là "một mũi tên trúng nhiều đích" của Triều Tiên. Đặc biệt, nó cho thấy một “sự chủ động” có tính toán và là một thông điệp rõ ràng của Triều Tiên gửi tới Mỹ. Thứ nhất, đó là những nỗ lực của Triều Tiên nhằm tìm kiếm những mối quan hệ khác, một mặt vừa vực dậy nền kinh tế, một mặt vừa chứng tỏ rằng Triều Tiên không lép vế trước sức ép của Mỹ. Nga là một đối tác kinh tế quan trọng và là một trong những nước viện trợ nhân đạo chủ chốt cho Triều Tiên khi quốc gia này vẫn hứng chịu các lệnh trừng phạt quốc tế. Trong giai đoạn 2018-2019, Nga viện trợ cho Triều Tiên hơn 8 triệu đô la Mỹ. Về mặt chính trị, Nga có thể coi là đồng minh của Triều Tiên. Nga là một thành viên trên bàn đàm phán 6 bên nhằm giải quyết vấn đề hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên và luôn ủng hộ giải pháp ngoại giao cho vấn đề này. Năm 2017, khi căng thẳng giữa Mỹ và Triều Tiên leo thang tới mức "bên bờ vực chiến tranh", Nga cùng Trung Quốc đã đề xuất cơ chế “cùng đóng băng”, tức là Mỹ và Hàn Quốc ngừng các cuộc tập trận chung, còn Bình Nhưỡng chấm dứt thử tên lửa và hạt nhân, làm tiền đề nối lại đàm phán. Bởi vậy, đối với Triều Tiên, thông qua việc củng cố quan hệ với Nga, vị thế của Bình Nhưỡng trên bàn đàm phán hạt nhân, kể cả đàm phán với Mỹ, có thể tăng thêm sức nặng. Chưa kể việc gia tăng quan hệ với Nga cũng giúp Triều Tiên giảm bớt sự phụ thuộc vào Trung Quốc, ít nhất là về mặt kinh tế.
Thứ hai, việc tham dự thượng đỉnh Nga-Triều lần này là một sự “chuyển hướng” rõ nét trong chính sách của Triều Tiên, đồng thời cũng là một thông điệp ngầm gửi tới Mỹ rằng “nếu Mỹ không thiện chí, thì Triều Tiên không thiếu người hỗ trợ”. Chuyến thăm Nga lần này có thể coi như thông điệp mà nhà lãnh đạo Kim Jong-un muốn gửi tới nhiều bên, kể cả Mỹ, Hàn Quốc hay Trung Quốc, rằng Bình Nhưỡng luôn có mọi lựa chọn thay thế, chứ không phụ thuộc vào bất kỳ ai. Hãng tin Reuters nhận định sau hội nghị thượng đỉnh với Tổng thống Trump ở Hà Nội, ông Kim Jong-un muốn chứng tỏ rằng ông vẫn được các nhà lãnh đạo khác trên thế giới coi trọng và rằng ông có nhiều sự lựa chọn khác “chứ không chỉ là Mỹ”.
Ở một góc nhìn khác, giới phân tích cho rằng đây là cách Triều Tiên gây sức ép với Mỹ sau khi ông Kim Jong Un nói rằng “sẽ cho” Mỹ thời hạn đến cuối năm để đưa ra những đề xuất mới và hợp lý liên quan đến vấn đề phi hạt nhân hóa trên bán đảo Triều Tiên. Và phía Triều Tiên muốn chứng tỏ rằng “quả bóng giờ đang ở trên sân của chính quyền Mỹ chứ không phải là ở phía sân của Triều Tiên”.
Có thể nói cuộc gặp thượng đỉnh Nga-Triều lần này là cơ hội cho cả hai bên trong việc khẳng định vị thế và uy tín của mình. "Nhân tố Nga" nằm trong tính toán lợi ích chiến lược của Triều Tiên, trong khi việc mở rộng quan hệ với Bình Nhưỡng và can dự tích cực hơn vào vấn đề hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên đã mở rộng "cánh cửa" để Nga gia tăng tầm ảnh hưởng ở khu vực Đông Bắc Á, lớn hơn là khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Nói cách khác, hai bên đều có thể tối đa hóa lợi ích của mình thông qua cuộc gặp tay đôi này. Và trong bối cảnh các cơ chế đàm phán để giải quyết vấn đề hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên đang đình trệ, hội nghị thượng đỉnh này có thể trở thành "chất xúc tác" mở ra hướng tháo gỡ thế bế tắc hiện nay./.