Bệnh mạch vành là tên gọi cho một số bệnh tim do mạch máu vành tim bị nghẽn đưa đến tình trạng cơ tim bị thiếu dưỡng khí. Các tên gọi khác của bệnh này là bệnh động mạch vành, bệnh tim do xơ vữa động mạch, bệnh tim thiếu máu cục bộ. Với bệnh lý này, khi rơi vào cơn cấp, hơn 50% bệnh nhân có thể tử vong trước khi đến bệnh viện.
Đáng ngại nhất hiện nay, bệnh đang có xu hướng trẻ hóa do người trẻ duy trì nhiều thói quen có hại mà chúng ta không hay biết.
Theo một số thống kê, bệnh động mạch vành là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn thế giới. Tại Việt Nam, bệnh thường gặp ở lứa tuổi trên 50 và đang có xu hướng gia tăng. Nguy hiểm hơn, nhiều người bệnh trẻ tuổi đã mắc bệnh vì không điều chỉnh và kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn đến những biến chứng vô cùng nguy hiểm.
Cụ thể như gần đây, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM có tiếp nhận điều trị cho bệnh nhân còn rất trẻ, 28 tuổi, sống tại thành phố, nhập viện trong tình trạng đau ngực dữ dội. Sau khi thực hiện điện tâm đồ, các bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim cấp. Kết quả chụp động mạch vành cho thấy một nhánh lớn của động mạch vành đã bị tắc. Người bệnh được các bác sĩ tiến hành nong và đặt stent động mạch vành. May mắn người bệnh được chuyển đến bệnh viện kịp thời, kết quả can thiệp tốt. Sau cơn nguy kịch, khi bình phục, bệnh nhân kể có lẽ là do anh có thói quen hút thuốc lá từ năm 18 tuổi, mỗi ngày hút 2 – 3 gói, liên tục hơn 10 năm nay. Các bác sĩ nhận định, đây là trường hợp xảy ra bệnh mạch vành sớm do hút thuốc lá quá nhiều. Có thể thấy, yếu tố nguy cơ là thói quen hút thuốc lá đã tác động và gây ra bệnh .Nếu không được can thiệp kịp thời, nguy cơ tử vong rất cao.
Bệnh mạch vành là bệnh lý rất phổ biến trong cộng đồng. Hệ thống động mạch vành có chức năng dẫn máu đến nuôi trái tim, khi lòng động mạch vành bị hẹp hoặc tắc sẽ gây ra tình trạng thiếu máu cơ tim cục bộ, gây các cơn đau ngực, nhồi máu cơ tim. Ở góc độ chuyên môn, Giáo sư. Tiến sĩ. Bác sĩ Trương Quang Bình – Phó Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM, Giám đốc Trung tâm Tim mạch, cho biết thêm, khoa học đã xác nhận được nhiều yếu tố nguy cơ của bệnh mạch vành và phân loại chúng thành 2 nhóm: yếu tố nguy cơ có thể điều chỉnh được và yếu tố nguy cơ không điều chỉnh được. Yếu tố nguy cơ có thể điều chỉnh được là những yếu tố có thể tác động điều trị để làm “triệt tiêu” những yếu tố nguy cơ này.
Các yếu tố nguy cơ có thể điều chỉnh được gồm tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, thói quen hút thuốc lá, béo phì, thiếu vận động thể lực, chế độ ăn không tốt. Các yếu tố nguy cơ không thể điều chỉnh được bao gồm giới tính, tuổi, yếu tố gia đình có người bị mắc bệnh mạch vành sớm. Những người có cùng lúc nhiều yếu tố nguy cơ của bệnh mạch vành trong cùng một thời điểm sẽ làm nguy cơ mắc bệnh và tử vong do bệnh gia tăng theo quy luật cấp số nhân chứ không phải cấp số cộng.
Giáo sư. Tiến sĩ. Bác sĩ Trương Quang Bình khuyến cáo, nguyên nhân gây bệnh mạch vành chủ yếu là do xơ vữa động mạch. Đây là quá trình tích tụ các hạt cholesterol trong thành của động mạch, tạo ra các mảng xơ vữa. Các mảng xơ vữa này lớn dần theo thời gian gây hẹp hoặc có thể vỡ ra gây tắc động mạch vành.Triệu chứng thường gặp của bệnh sẽ là mạn tính và cấp tính. Đối với hội chứng mạch vành mạn tính, tình trạng thiếu máu cục bộ chỉ xảy ra khi người bệnh gắng sức. Nếu mạch vành của người bệnh bị xơ vữa, hẹp nhiều, khi gắng sức sẽ bị đau thắt vùng ngực trái, lan lên hàm, vai trái và cánh tay trái, cơn đau kéo dài vài chục giây đến vài phút. Người bệnh cũng có thể bị nặng ngực, khó thở,… Đối với hội chứng mạch vành cấp tính, mạch vành bị hẹp một cách đột ngột gây nhồi máu cơ tim. Người bệnh sẽ bị đau ngực dữ dội ngay cả khi nghỉ, đau kéo dài 20-30 phút, vã mồ hôi, ngất xỉu,...
Với bệnh lý này, sau khi xác định được tình trạng bệnh, bác sĩ chuyên khoa tim mạch sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp gồm nội khoa, can thiệp hoặc phẫu thuật bắc cầu động mạch vành. Với điều trị nội khoa, người bệnh sẽ được chỉ định các loại thuốc nhằm giảm thiểu triệu chứng và ngăn ngừa các biến cố tim mạch, nâng cao chất lượng cuộc sống.Trường hợp người bệnh bị hội chứng vành cấp hoặc việc điều trị nội khoa vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ, bác sĩ sẽ chỉ định can thiệp hoặc phẫu thuật bắc cầu động mạch vành. Tuy nhiên dù là phương pháp nào, người bệnh đều phải điều trị nội khoa lâu dài và chuẩn mực để phòng ngừa bệnh tái phát.
Với sự nguy hiểm của bệnh là thế, nên nhận biết sớm các yếu tố nguy cơ và các dấu hiệu của bệnh có ý nghĩa rất quan trọng trong việc điều trị, hạn chế các biến chứng và giảm tỉ lệ tử vong do bệnh. Khi có các yếu tố nguy cơ, chúng ta nên chủ động khám chuyên khoa tim mạch để được tầm soát bệnh sớm. Người bệnh mạch vành cũng nên tuân thủ điều trị, duy trì chế độ ăn uống, sinh hoạt và tập luyện theo chỉ dẫn của bác sĩ. Bên cạnh đó, nên tầm soát tim mạch 6 tháng/lần để kiểm soát bệnh tốt, phòng ngừa các biến cố có thể xảy ra.
