Tin tứcÔng B.V.B (54 tuổi, Hà Nội) phải nhập viện cấp cứu chỉ sau 15 phút ăn và uống nước luộc củ ấu tàu. Các triệu chứng ban đầu bao gồm tê bì miệng và tay chân, buồn nôn, choáng váng.
Tại bệnh viện, các bác sĩ đã nhanh chóng tiến hành kiểm tra sức khỏe cho ông B. và nhận thấy mạch quay bắt yếu, mạch chậm, huyết áp tụt. Ngay lập tức, ông được chỉ định theo dõi liên tục bằng máy monitor.
Bệnh nhân tiếp tục được đo điện tim tại giường cho kết quả: Block dẫn truyền nhĩ - thất cấp độ III (một dạng rối loạn nhịp tim rất nguy hiểm) có thể đe dọa đến tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời. Ngoài ra, các kết quả xét nghiệm của bệnh nhân chưa phát hiện bất thường.
Qua các triệu chứng lâm sàng và kết quả khám, bác sĩ kết luận bệnh nhân bị ngộ độc do ăn phải củ ấu tàu.
Một trường hợp khác là một nam bệnh nhân (Nam Định) mặc dù trước đó có sức khoẻ tốt nhưng ngay sau khi dùng củ ấu tàu để tăng cường sức khoẻ, chữa bệnh xương khớp đã rơi vào tình trạng tê bì chân tay, ngất, mất kiểm soát đại tiểu tiện được chuyển vào Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai).
Theo lời nam bệnh nhân, trước đây ông đã sử dụng củ ấu tàu một thời gian dài để tăng cường sức khoẻ, chữa bệnh xương khớp do được bạn bè truyền tai.
Những lần trước, mỗi lần dùng củ ấu tàu, bệnh nhân này chỉ sử dụng một lượng nhỏ, luộc kỹ, ăn củ và uống cả nước.
Tuy nhiên đến lần này, sau khi dùng củ ấu tàu ông có hiện tượng tê bì, bệnh nhân đã nhờ người hỗ trợ tác động vật lý, chủ động tạo nôn nhưng không thấy đỡ. Hiện tượng tê bì ngày càng nặng lên, thậm chí người cảm thấy choáng váng, ngất và có tình trạng vệ sinh tại chỗ.
Sau khi được truyền dịch tại bệnh viện tuyến huyện, bệnh nhân đã được chuyển thẳng đến Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai để điều trị.
Qua kết quả xét nghiệm nước tiểu các bác sĩ nhận thấy có chất độc aconitin, một chất độc có trong củ ấu tàu. Bên cạnh đó, chỉ số Troponin T của bệnh nhân khá cao, gấp gần 3 lần bình thường, cho thấy có dấu hiệu bị tổn thương cơ tim. May mắn được cấp cứu, điều trị kịp thời, bệnh nhân đã ổn định, phục hồi tốt.
Một trường hợp tương tự trước đây, tại Bệnh viện Thanh Nhàn (Hà Nội) cũng tiếp nhận 2 bệnh nhân cùng một gia đình vào viện trong tình trạng tụt huyết áp, rối loạn nhịp thất phức tạp do ngộ độc aconitin sau uống 100ml rượu ngâm củ ấu tàu.
Bệnh nhân N.V.H. (49 tuổi), có tiền sử tăng huyết áp, đái tháo đường type 2, sử dụng rượu ngâm củ ấu tàu cùng nam bệnh nhân N.H.Q. (68 tuổi).
Sau khi uống khoảng 30 phút, cả 2 bệnh nhân đều có biểu hiện tê môi, tê đầu lưỡi, chóng mặt, đau tức nặng ngực và được đưa vào bệnh viện cấp cứu. Sau 12 giờ đồng hồ lọc máu, tình trạng các bệnh nhân cải thiện tốt, hết toan chuyển hóa, không còn rối loạn nhịp thất. Sau 2 ngày điều trị, bệnh nhân được xuất viện.
Theo các chuyên gia củ ấu tàu (Aconitum fortunei) là rễ củ của cây ô đầu, thường mọc hoang ở vùng núi phía Bắc nước ta như Hà Giang, Lào Cai, Tuyên Quang… Độc tính của củ ấu tàu chủ yếu đến từ chất aconitin, một loại độc tố mạnh, được xếp vào danh sách thuốc độc bảng A.
Trong y học cổ truyền, củ ấu tàu được sử dụng làm rượu thuốc để xoa bóp, chữa các chứng đau, tê, nhức, mỏi xương khớp. Nhiều trường hợp, người dân đi du lịch, thăm quan,...được giới thiệu củ ấu tàu làm đặc sản, thuốc chữa bách bệnh, mang về nhà dùng, thậm chí nấu cháo ăn thì bị ngộ độc.
Theo TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc - Bệnh viện Bạch Mai cho hay, có một dạng của ấu tàu đã qua bào chế với mục đích giảm độc gọi là phụ tử chế. Tuy nhiên, Trung tâm Chống độc đã cấp cứu nhiều bệnh nhân ngộ độc củ ấu tàu kể cả ở dạng phụ tử chế. Vì vậy, người dân tuyệt đối chỉ dùng củ ấu tàu ở dạng bôi ngoài da, không nên uống hay ăn.
Tại Trung tâm Chống độc, không ít trường hợp bệnh nhân ngộ độc củ ấu tàu đã phải đối mặt với tình trạng ngộ độc nghiêm trọng, sau khi đã được cấp cứu, hồi sức rồi, nhưng tim vẫn bị loạn nhịp và ngừng đập nhiều lần, phải sốc điện chữa loạn nhịp ngừng tuần hoàn tới hàng chục lần.
Cục An toàn Thực phẩm, Bộ Y tế đã nhiều lần khuyến cáo người dân tuyệt đối không ăn các loại thực vật lạ, các loại củ, quả rừng. Sau khi ăn, nếu có biểu hiện bất thường, người dân cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời.
Để đảm bảo an toàn thực phẩm cho người dân, Cục An toàn Thực phẩm cũng đề nghị các địa phương tăng cường đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn người dân nhận thức rõ về mức độ nguy hiểm của các loại củ, quả có thể gây ngộ độc.
Để bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình, tuyệt đối không tự ý ăn thử các loại dược liệu tươi, đặc biệt là củ ấu tàu. Trước khi sử dụng bất kỳ loại dược liệu tươi nào, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn cụ thể về cách dùng và liều lượng.