Điều trị tăng thể trạng dinh dưỡng cho 1 trường hợp bệnh nhân bị K đại tràng, bệnh nhân tăng được 5 kg sau điều trị 1 tháng nhờ vào sữa bán thủy phân qua đường miệng và dinh dưỡng tĩnh mạch túi 3 ngăn - Ảnh: BV Chợ Rẫy cung cấp
Bệnh nhân chỉ ăn cho qua bữa
Hiện nay, gánh nặng bệnh tật nhất là các bệnh mãn tính không lây gia tăng nhanh chóng đang là nỗi lo không riêng ngành y tế. Điều đáng nói là trong số các bệnh mãn tính như tiểu đường, huyết áp, tim mạch, ung thư… thì tử vong do ung thư luôn là nỗi ám ảnh. Người bệnh chết vì cơ thể suy kiệt trong quá trình nằm viện kéo dài, dinh dưỡng kém.
Và thực sự, qua ghi nhận của chúng tôi, khi đi nằm viện có rất ít bệnh nhân hay người nhà của họ chú trọng đến dinh dưỡng. Vấn đề này cũng rất ít được chú trọng tại bệnh viện vì theo quan niệm của rất nhiều người, vào bệnh viện chủ yếu là để điều trị bệnh nên xem nhẹ mặt dinh dưỡng. Nằm viện kéo dài, không được chăm chút về dinh dưỡng thì hậu quả tất yếu xảy ra là người bệnh sẽ bị suy dinh dưỡng bệnh lí.
Bà Nguyễn Thị Tư, ở quận Bình Thạnh, tuổi cao lại mắc bệnh mãn tính nên bà thường phải nhập viện, nhưng vì ăn chay trường nên cơ thể bà rất thiếu chất. Bà kể: "Già rồi mình ăn uống ở ngoài không có được. Mình nói bác sĩ ăn chay nhưng bác sĩ nói không có sao đâu, tui chỉ ăn được rau luộc, rồi cải xà lách, rau xanh, trái ớt chuông…".
Trường hợp trên cũng không phải là cá biệt mà hầu như có rất nhiều bệnh nhân đồng cảnh ngộ. Nuôi con gái nhập viện phẫu thuật vì gãy xương, cô Lê Thị Lan ngụ Đức Hòa, Long An cũng chỉ biết mua cơm hộp hay tự nấu cho con ăn. Trong quá trình nấu nướng, cô Lan rất kiêng cữ vì sợ vết thương con gái lâu lành nhưng thói quen này lâu dần sẽ làm cho bệnh nhân bị suy dinh dưỡng. Bà Lan cho biết: "Hồi nhập viện chờ sắp lịch mổ đâu 2, 3 ngày gì đó rồi mổ xong nằm khoảng 3, 4 ngày. Trong thời gian đó thì chỉ biết cái nào cử kiêng thì mình tự cử thôi, cũng phải ráng ăn".
78% bệnh nhân nội trú bị thiếu hoặc suy dinh dưỡng - Ảnh minh họa: Songkhoe.
Suy dinh dưỡng ở người bệnh nằm viện thường là sự kết hợp của tình trạng suy mòn do bệnh tật và dinh dưỡng kém. Để điều trị suy dinh dưỡng khi nằm viện hiệu quả thì ngay tại các bệnh viện, phải có bác sĩ dinh dưỡng giỏi để phối hợp với bác sĩ điều trị xây dựng một chế độ ăn uống riêng biệt cho bệnh nhân hoặc tư vấn dinh dưỡng thật chính xác để người nhà có thể chủ động chế biến các bữa ăn có lợi về mặt sức khỏe cho người bệnh.
Thực tế có nhiều trường hợp bệnh nhân tiểu đường nằm viện điều trị, cứ nghĩ bệnh này phải kiêng tinh bột, nhiều người chỉ uống nước ép bưởi vì nghĩ bưởi sẽ làm lượng đường không tăng nhưng thực tế hoàn toàn ngược lại.
Thế nên, theo Bác sĩ Lê Thị Tuyết Phượng – Trưởng Khoa Nội tiêu hóa – Bệnh viện Nhân dân 115 thì vấn đề dinh dưỡng cho bệnh nhân vô cùng quan trọng: "Nếu những bệnh nhân xơ gan tình trạng dinh dưỡng tốt thì sẽ gia tăng tỷ lệ sinh dưỡng rất nhiều, giảm các biến chứng nặng xảy ra, giảm thời gian phải nằm viện điều trị và kéo dài thời gian sống".
Bệnh viện thiếu hụt nguồn nhân lực trầm trọng
Thời gian qua, Bộ Y tế đã có văn bản quy định các bệnh viện đều phải thành lập khoa hoặc tổ dinh dưỡng tiết chế trong bệnh viện để hỗ trợ điều trị một cách toàn diện, tức là chăm sóc chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân đang nằm viện. TPHCM quy mô dân số lớn, thêm vào đó, ngành y tế còn phải choàng gánh khám chữa bệnh cho khoảng 40% dân số các tỉnh thành phía Nam dồn về nên công tác dinh dưỡng cho bệnh nhân nằm viện càng phải được chú trọng. Tuy vậy, thực tế theo Bác sĩ Đỗ Thị Ngọc Diệp – Giám đốc Trung tâm Dinh dưỡng TP thì 30% các bệnh viện chưa có khoa, tổ dinh dưỡng tiết chế, nguồn nhân lực thì thiếu hụt trầm trọng cả về số lượng lẫn chất lượng.
"Hiện nay công tác dinh dưỡng tiết chế tại các bệnh viện dù đã được Sở Y tế chỉ đạo quyết liệt nhưng mà trong bệnh viện TPHCM có 70% thành lập khoa, tổ dinh dưỡng tiết chế, còn lại 30% thì không có. Chúng ta xem xét về nguồn nhân lực thực hành công tác tiết chế dinh dưỡng tại các bệnh viện cũng có hạn chế, thiếu hụt trầm trọng cả về chất lượng lẫn số lượng", bà Diệp nói.
Trên thế giới, tỉ lệ suy dinh dưỡng trong bệnh viện ở mức 20% đến 50%. Tại Việt Nam, trong khoảng 10 năm nay đã có nhiều nghiên cứu khảo sát tình trạng dinh dưỡng tại nhiều bệnh viện, kết quả cho thấy tỉ lệ suy dinh dưỡng bệnh viện của nước ta vào khoảng 30% đến 60%.
Theo bác sĩ Lưu Ngân Tâm, Chủ tịch Hội Dinh dưỡng lâm sàng TP - Trưởng Khoa Dinh dưỡng – Bệnh viện Chợ Rẫy, thì giải pháp hiện nay trong bối cảnh không có hệ thống đào tạo hàn lâm, thiếu hụt nguồn nhân lực là đưa thông tư hướng dẫn, đưa tiêu chuẩn nhưng thiếu hụt nguồn nhân lực. Đó là chưa có trường đào tạo về nhân lực đặc biệt phía Nam chưa có trường đào tạo (phía Bắc có trường Đại học Y Hà Nội đào tạo cử nhân dinh dưỡng) để cung cấp nguồn nhân lực cho các bệnh viện.
Việc thiếu hụt nguồn nhân lực bác sĩ dinh dưỡng tại các bệnh viện sẽ ảnh hưởng rất lớn đến bệnh nhân, đến chất lượng điều trị. Như vậy, cốt lõi ở đây làm sao giải quyết bài toán nhân sự dinh dưỡng bằng cách cần phải có trường đào tạo chính quy, có bộ môn dinh dưỡng riêng biệt nhằm đào tạo một cách bài bản bác sĩ dinh dưỡng theo như kiến nghị của bác sĩ Lưu Ngân Tâm.
Bên cạnh đó, về phía bệnh viện cũng cần phải quan tâm đến hoạt động dinh dưỡng tiết chế tại cơ sở để triển khai công tác này tốt nhất dưới sự hỗ trợ chuyên môn từ Trung tâm Dinh dưỡng TP. Còn về góc độ chuyên môn khoa học, đòi hỏi cần phải nghiên cứu để đưa ra những loại thực phẩm đáp ứng tiêu chuẩn bữa ăn bệnh lý để đưa vào bệnh viện.
