Trong bối cảnh Washington theo đuổi các chính sách đơn phương, nhiều quốc gia đã bắt đầu tìm đến Brussels như một đối tác đáng tin cậy và nhất quán.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết ngày càng có nhiều quốc gia tiếp cận EU vì đánh giá cao sự ổn định và cam kết lâu dài về tự do thương mại. Theo bà, EU đang nổi lên như một “hòn đảo bình yên” trong cơn bão thuế quan toàn cầu do Mỹ khởi xướng.
Chính sách thuế quan của ông Trump – bao gồm mức thuế 10% với phần lớn hàng hóa nhập khẩu, 25% với thép, nhôm, ô tô, và 145% với hàng hóa từ Trung Quốc – đang làm giảm niềm tin của các đối tác thương mại và đe dọa cắt giảm đến 3 điểm phần trăm kim ngạch thương mại toàn cầu trong năm nay.
Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) dự báo thương mại hàng hóa có thể giảm 0,2% và có thể lên đến 1,5% nếu Mỹ tái áp mức thuế 20% với EU sau thời gian tạm hoãn 90 ngày.
Trước áp lực đó, EU đang tích cực mở rộng mạng lưới hiệp định thương mại tự do. Chỉ trong vài tháng gần đây, Ủy ban châu Âu đã hoàn tất đàm phán với các đối tác quan trọng như khối Mercosur, Mexico, Thụy Sĩ, và đang nối lại đối thoại với Malaysia, UAE và Ấn Độ. Dự kiến, hiệp định thương mại với Ấn Độ sẽ được hoàn tất trong năm nay.
Ngoài ra, Chủ tịch von der Leyen cũng bày tỏ mong muốn tăng cường hợp tác với khối CPTPP – gồm các quốc gia trong khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, trong đó có Anh vừa chính thức gia nhập. Cuộc bầu cử tại Australia sắp tới có thể mở đường cho việc tái khởi động đàm phán thương mại giữa hai bên sau khi quá trình này đổ vỡ vào cuối năm 2023.
Theo ông Jean-Luc Demarty, người đứng đầu bộ phận thương mại của Ủy ban châu Âu, các biện pháp áp thuế của Mỹ đang tạo điều kiện để EU ký thêm nhiều hiệp định thương mại tự do, đồng thời buộc những quốc gia trước đây vốn thận trọng như Pháp, Bỉ, Áo phải điều chỉnh lập trường.
Một minh chứng rõ ràng là Pháp, quốc gia từng phản đối mạnh mẽ hiệp định với Mercosur, nay đang âm thầm thay đổi thái độ. Nghị sĩ châu Âu Marie-Pierre Vedrenne kêu gọi châu Âu cần linh hoạt hơn, nếu không muốn bị bỏ lại trong cuộc cạnh tranh toàn cầu.
Dù vậy, mối lo mới lại xuất hiện: nếu Mỹ siết chặt thuế với Trung Quốc, hàng hóa dư thừa từ Trung Quốc có thể tràn sang thị trường EU. Do đó, nhiều nước trong EU đang đề xuất tăng cường hàng rào phòng vệ thương mại để bảo vệ ngành sản xuất nội địa.
Các nỗ lực hạ nhiệt căng thẳng của một số lãnh đạo EU như Thủ tướng Italy Giorgia Meloni hay Thủ tướng Đức tương lai Friedrich Merz vẫn chưa mang lại đột phá. Dù có tiếng nói kêu gọi xóa bỏ thuế quan xuyên Đại Tây Dương, khả năng đạt thỏa thuận toàn diện với Mỹ trong ngắn hạn vẫn bị đánh giá là mong manh.
