Tết Nguyên đán truyền thống của nhiều quốc gia Châu Á không chỉ là dịp đón chào năm mới mà còn là lễ hội đầy ý nghĩa với nhiều truyền thống và tập tục riêng biệt. Đặc biệt nhân dịp Xuân Giáp Thìn, mỗi quốc gia lại mang đến cho lễ hội những đặc sắc và sự phong phú riêng.
Năm mới âm lịch ở Trung Quốc
Ở Trung Quốc, Tết Nguyên đán được gọi là Chūnjié, tức là "Lễ hội mùa xuân", hay "Chinese New Year - Tết Trung Quốc". Ngày này nổi tiếng vì bắt đầu một cung mới trong chu kỳ 12 năm của các cung hoàng đạo Trung Quốc. Các hoạt động phổ biến bao gồm treo đèn lồng và câu đối mùa xuân, ăn bữa tối đoàn tụ với đầy đủ các món ăn tốt lành, đốt pháo nổ và pháo hoa, tặng phong bao lì xì màu đỏ
Tết Trung Quốc thường kéo dài 15 ngày, bắt đầu từ ngày 1 đến ngày 15 tháng Giêng âm lịch. Hình tượng rồng xuất hiện rất nhiều trong các hoạt động lễ hội, từ múa rồng đến đón chào rồng mang lại may mắn cho năm mới. Các chương trình giải trí và pháo hoa cũng là phần quan trọng của lễ hội này.
Tết Nguyên đán ở Việt Nam
Ở Việt Nam, Tết Nguyên đán được gọi là "Tết" hay "Tết Việt Nam". Các con giáp ở Việt Nam có mèo thay vì thỏ, và trâu thay vì con bò ở Trung Quốc. Người Việt Nam mặc áo dài, ẩm thực ngày tết thì có bánh chưng truyền thống của riêng mình và trang trí nhà cửa bằng hoa đào hoặc hoa mai vàng.
Tết Nguyên đán ở Việt Nam không chỉ là dịp để gia đình sum họp, mà còn là lễ hội phản ánh đậm nét văn hóa truyền thống. Rồng xuất hiện trong múa rồng, múa lân, và làm đèn ông sao mang ý nghĩa đuổi đám quỷ xâm nhập. Gia đình cùng nhau dọn dẹp nhà cửa đón Tết, thưởng thức những món ăn truyền thống, thăm hỏi người thân và cúng ông Công ông Táo, đón tiễn ông bà để chào đón năm mới.
Hàn Quốc: Seollal
Seollal là Tết Nguyên đán của Hàn Quốc, nơi gia đình sum họp, thường kéo dài từ ngày 1 đến ngày 3 tháng Giêng âm lịch. Trong lễ hội này, hình ảnh rồng thường xuất hiện trong trang trí và các trang phục dân tộc ở Hàn Quốc. Mọi người cùng nhau thưởng thức các món ăn truyền thống và thực hiện các nghi lễ cúng bái tổ tiên (Charye).
Đối với người Hàn Quốc, Seollal mang ý nghĩa đặc biệt, không chỉ đơn thuần là ngày đánh dấu cho sự khởi đầu của năm mới. Đây là dịp để người Hàn đoàn tụ cùng gia đình, tưởng nhớ và tỏ lòng thành kính với ông bà, tổ tiên.
Nhật Bản: Oshogatsu
Tháng Giêng tại Nhật Bản được gọi là "Oshogatsu" có nghĩa là "Chính Nguyệt". Chính vì vậy Tết cổ truyền tại đây cũng được gọi là "Oshogatsu". Đây là sự kiện để nghênh đón Toshigamisama, vị thần năm mới tượng trưng cho sức khỏe, may mắn và phát đạt.
Tết Oshogatsu diễn ra từ ngày từ ngày 1 đến ngày 3 tháng Giêng âm lịch. Người dân Nhật Bản chuẩn bị cho lễ hội từ nhiều ngày trước đó bằng việc dọn dẹp, vệ sinh nhà cửa sạch sẽ để rửa trôi những điều không may mắn của năm cũ, đón những gì tốt đẹp nhất của năm mới.
Rồng thường xuất hiện trong các trang trí truyền thống và đèn lồng. Người Nhật thường thăm đền chùa để cầu may mắn, và ý nghĩa của năm Rồng thường được thể hiện qua các tác phẩm nghệ thuật truyền thống.
Mông Cổ: Tsagaan Sar
Trong tiếng Mông Cổ, Tsagaan Sar có nghĩa là 'trăng trắng', là ngày đầu tiên trong năm theo lịch Mông Cổ và cũng là Tết Âm lịch của người Mông Cổ và do đó Tsagaan Sar cũng được gọi là "Tết Trắng". Tsagaan Sar trùng thời điểm với Tết Nguyên đán ở các nước châu Á như Trung Quốc, Việt Nam.
Tsagaan Sar là 1 trong 2 dịp Tết quan trọng nhất của người Mông Cổ với vô số những phong tục tập quán độc đáo, đậm đà bản sắc văn hoá của người dân du mục. Múa rồng truyền thống là một phần quan trọng của lễ hội, thể hiện sự kính trọng và tôn vinh hình tượng rồng.
Trong ngày lễ mừng năm mới này, người Mông Cổ hướng về gia đình, thăm hỏi người thân, họ hàng và tiếp đãi khách với nhiều món ngon truyền thống. Những gia đình, nhất là các gia đình có các bậc cao tuổi sẽ tổ chức bữa tiệc lớn tượng trưng cho sự sung túc, đầy đủ trong năm mới.
Thái Lan: Songkran
Tết cổ truyền ở Thái Lan, còn được gọi là Songkran, thường diễn ra từ ngày 13 đến ngày 15 tháng Tư. Hình ảnh rồng thường xuất hiện trong các di tích lịch sử và văn hóa, thể hiện sự tôn trọng và lòng biết ơn đối với lịch sử của quốc gia. Lễ hội té nước nổi tiếng trong thời gian này cũng là cơ hội để tận hưởng không khí vui tươi và sự hiện đại của thành phố.
Tháng 12/2023, Tết Songkran của Thái Lan đã được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc (UNESCO) công nhận là Di sản Văn hóa Phi Vật thể của nhân loại.
Theo UNESCO, Tết Songkran "thúc đẩy sự hợp tác, đoàn kết và lòng bao dung của cộng đồng. Đây được coi là thời điểm tượng trưng để gột rửa những điều không may mắn, cầu nguyện cho sự thịnh vượng trong năm tới, đoàn tụ với các thành viên trong gia đình và tôn vinh tổ tiên và người lớn tuổi”.
Bên cạnh đó, UNESCO cho rằng bằng việc nhấn mạnh tầm quan trọng của người lớn tuổi và gia đình, Songkran giúp chống lại sự cô đơn và tách biệt với xã hội.
Malaysia: Balik kampung
Là một ngày lễ lớn ở Malaysia, Tết Nguyên đán ở đây được gọi là "balik kampung" mang ý nghĩa là "trở về quê nhà". Khắp nơi được trang trí những chiếc đèn lồng đỏ và các quầy hàng bày bán nhiều quà tặng, đặc biệt là cam sẽ rất phổ biến cho dịp này. Cam và quýt là một biểu tượng của sự thịnh vượng và may mắn nên người dân thường mua nhiều trước Tết Nguyên đán để trang trí hoặc tặng làm quà cho bạn bè, gia đình và các đối tác kinh doanh.
Giống như nhiều nước châu Á khác, Tết Nguyên đán ở Malaysia được ăn mừng qua các hoạt động truyền thống như lễ cúng tổ tiên, thăm bạn bè và người thân. Hình tượng rồng thường xuất hiện trong các di tích lịch sử và trong trang trí nhà cửa, kết hợp hài hòa với văn hóa đa dạng của đất nước.
Singapore: Chingay
Tết Nguyên đán ở Singapore không chỉ là sự kiện tâm linh mà còn là cơ hội để cư dân và du khách thưởng thức nghệ thuật và văn hóa đa dạng. Lễ hội Chingay, được tổ chức với sự đa dạng của các nhóm dân tộc, thường có sự xuất hiện của hình tượng rồng trong các màn trình diễn, tạo nên một không khí rộn ràng và đầy màu sắc.
Lễ hội Chingay ra đời từ cuối thế kỷ XIX và chính thức trở thành ngày hội truyền thống vào dịp Tết Âm lịch hàng năm ở Singapore. Tên gọi Chingay theo tiếng Hoa có nghĩa là “nghệ thuật trang phục và hoá trang“. Hoạt động này có ý nghĩa đặc biệt với người dân Singapore vì vừa vui chơi, vừa thắt chặt tình đoàn kết giữa các sắc tộc trong nước và với các cộng đồng dân tộc trên toàn thế giới.
Tết Nguyên đán không chỉ là dịp chào đón năm mới mà còn là khoảnh khắc để kỷ niệm và tôn vinh các giá trị truyền thống, cũng như mong đợi một năm mới tràn đầy may mắn, sức khỏe và thành công.
Các lễ hội dịp Tết Nguyên đán mang đến cho người dân và du khách một trải nghiệm độc đáo, kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, tạo ra những kí ức đáng nhớ và ý nghĩa. Lễ hội này không chỉ là dịp để chào đón năm mới mà còn là cơ hội để tận hưởng sự đa dạng và hòa quyện trong cộng đồng các quốc gia Châu Á.