Tin tứcTrung Quốc đang rót hàng trăm triệu USD vào phát triển các trang trại trồng đậu tương và ngũ cốc tại Angola, trong bối cảnh nước này muốn giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung nông sản từ Mỹ và tăng cường an ninh lương thực quốc gia.
Tháng trước, hai tập đoàn nhà nước khổng lồ của Trung Quốc đã ký các thỏa thuận trị giá tổng cộng 350 triệu USD để phát triển hàng chục nghìn hecta đất tại quốc gia châu Phi này.
Theo Bộ Nông nghiệp Angola, một trong hai công ty là SinoHydro Group - chuyên về thủy điện và xây dựng dân dụng - sẽ đầu tư hơn 100 triệu USD để được nhượng quyền sử dụng miễn thuế trong 25 năm trên diện tích 30.000 ha tại 6 tỉnh phía đông nước này, nhằm xây dựng một trung tâm sản xuất ngũ cốc quy mô lớn.
Khoảng 60% sản lượng sẽ được xuất khẩu trực tiếp sang Trung Quốc. Ngoài ra, SinoHydro còn dự kiến thành lập một trung tâm nghiên cứu và kiểm nghiệm giống cây trồng nhằm tăng năng suất và thu hút thêm các doanh nghiệp Trung Quốc đầu tư vào ngành nông nghiệp địa phương.
Hợp đồng còn lại thuộc về tập đoàn Citic, với cam kết đầu tư 250 triệu USD trong 5 năm tới để phát triển 100.000 ha đất trồng đậu tương và ngô.
Citic cho biết hiện đã bắt đầu khai hoang 3.000 ha tại tỉnh Cuanza Norte và 5.000 ha tại tỉnh Malanje. Dự kiến năm sau, quy mô sẽ mở rộng lên 10.000 - 20.000 ha với mục tiêu đạt năng suất 8 tấn ngô và 5 tấn đậu tương mỗi ha.
Động thái của Bắc Kinh tại Angola cho thấy sự chuyển hướng chiến lược sang châu Phi nhằm đảm bảo an ninh lương thực trong bối cảnh căng thẳng thương mại với Mỹ gia tăng.
Chuyên gia hàng hóa nông nghiệp Gaurav Kochar (Ấn Độ) nhận định: “Thông qua các thỏa thuận thuê đất dài hạn và miễn thuế, Trung Quốc vừa giảm phụ thuộc vào Mỹ và Brazil cho các loại cây trồng chiến lược như đậu tương, vừa mở rộng ảnh hưởng địa chính trị tại châu Phi, đối trọng với nỗ lực ‘giảm rủi ro’ từ phương Tây.”
Quan hệ giữa Trung Quốc và Angola lâu nay chủ yếu xoay quanh mô hình “dầu đổi hạ tầng”. Tuy nhiên, kể từ khi Tổng thống João Lourenço lên nắm quyền năm 2017, Angola đã đẩy mạnh đa dạng hóa nền kinh tế vốn phụ thuộc vào dầu mỏ và cắt giảm nhập khẩu thực phẩm - hiện chiếm khoảng 50% nhu cầu nội địa.
Bộ Nông nghiệp Angola khẳng định các thỏa thuận với Trung Quốc nhằm “đa dạng hóa nền kinh tế”, đồng thời nhấn mạnh cam kết “phát triển sản xuất ngũ cốc quy mô lớn để đảm bảo an ninh lương thực, chống đói nghèo, tạo việc làm và giảm nhập khẩu”.
Theo chuyên gia Lauren Johnston từ Viện Nghiên cứu AustChina (Australia), mô hình hợp tác hạ tầng dựa vào nhiên liệu hóa thạch có thể không còn phù hợp khi Trung Quốc chuyển hướng sang phát triển nông nghiệp bền vững.
“Do đó, Trung Quốc đang tích cực đa dạng hóa nguồn cung ngũ cốc phục vụ cả tiêu dùng và chăn nuôi”, bà Johnston nói, đề cập đến yếu tố chính trị khi Trung Quốc phụ thuộc vào nguồn cung nông sản từ Mỹ.
Trung Quốc hiện nhập khẩu ngô và đậu tương từ Nam Phi, cũng như từ Ethiopia và Benin, song khối lượng từ châu Phi còn rất nhỏ.
Năm 2024, Ethiopia chỉ xuất sang Trung Quốc khoảng 29.408 tấn đậu tương, trong khi Mỹ cung cấp hơn 22 triệu tấn và Brazil gần 75 triệu tấn - chiếm gần 90% tổng lượng nhập khẩu của Trung Quốc.
Ngoài Angola, Trung Quốc cũng đầu tư quy mô lớn vào trồng đậu tương tại Tanzania, trong đó tập đoàn China Chaoliang phát triển khu trang trại 32.000 ha và công ty Yuan Longping High-Tech Agriculture cũng đã giành được quyền sử dụng đất và đầu tư tại đây.