Tin tứcThông báo của Bộ Tư lệnh Chiến khu Nam của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) cho biết các cuộc tập trận sẽ bao gồm các hoạt động diễn tập cảnh báo sớm và trinh sát mang tính “thường kỳ” như tuần tra quanh khu vực bãi cạn Scarborough, nhưng không cung cấp thêm chi tiết.
“Các binh sĩ luôn duy trì cảnh giác cao độ, kiên quyết bảo vệ chủ quyền lãnh thổ quốc gia, đảm bảo an ninh, các quyền và lợi ích hàng hải đặt trong mục tiêu chung nhằm duy trì hòa bình và ổn định ở Biển Đông”, trích tuyên bố của quân đội Trung Quốc.
Trước tuyên bố của Trung Quốc, các nước gồm Australia và Philippines cũng đã có động thái cho biết quân đội sẽ tiến hành các hoạt động hàng hải chung với Nhật Bản, New Zealand và Mỹ tại vùng đặc quyền kinh tế của Philippines.
Đáng chú ý, Trung Quốc tuyên bố tập trận chỉ vài giờ sau khi Ngoại trưởng Vương Nghị có cuộc thảo luận với người đồng cấp Mỹ Antony Blinken về vấn đề kéo giảm căng thẳng trong khu vực.
Tại cuộc họp, Ngoại trưởng Mỹ Blinken cho biết ông đã nêu ra "các hành động nguy hiểm và gây mất ổn định" của Trung Quốc ở Biển Đông, và thảo luận về việc cải thiện các kênh liên lạc giữa quân đội hai nước.
Đáp lại, ông Vương Nghị nhấn mạnh “Trung Quốc cam kết giải quyết các bất đồng với các quốc gia liên quan trực tiếp (vấn đề Biển Đông - pv) thông qua đối thoại và tham vấn”; đồng thời cho rằng “Mỹ không nên “khuấy động” Biển Đông và khiến nỗ lực của các nước trong khu vực trở nên kém hiệu quả” - trích thông cáo của Bộ Ngoại giao Trung Quốc về nội dung cuộc họp.
Bãi cạn Scarborough là một trong những chủ thể gây tranh cãi nhất ở châu Á hiện nay. Đây là cụm đảo san hô hình vòng gồm nhiều đá ngầm và đá nổi, được đặt theo tên một tàu chở hàng của Anh bị mắc cạn tại đây vào thế kỷ XVIII
Bãi cạn Scarborough mang tính chiến lược, nằm cách đảo chính Luzon của Philippines khoảng 200 km, trong vùng đặc quyền kinh tế của nước này; và cách bờ biển đông nam Trung Quốc khoảng 1.000 km.
Đến nay cả hai nước đều tuyên bố chủ quyền tại khu vực này và căng thẳng kéo dài dai dẳng suốt nhiều năm qua. Trung Quốc gọi Scarborough là Hoàng Nham.
Trước đây, Philippines từng kiểm soát Scarborough, nhưng quyết định triển khai tàu chiến tới đây năm 2012 đã châm ngòi căng thẳng với Trung Quốc, khiến họ bị đẩy khỏi khu vực này và Trung Quốc giành quyền kiểm soát bãi cạn vào năm 2012.
Trung Quốc sau đó thường xuyên triển khai tàu hải cảnh tuần tra xung quanh bãi cạn Scarborough, cũng như xua đuổi ngư dân Philippines ra khỏi khu vực.
Trung Quốc cho phép tàu ngư dân Philippines quay lại đánh bắt tại bãi cạn Scarborough khi quan hệ hai nước được cải thiện rõ rệt dưới thời tổng thống Rodrigo Duterte. Tuy nhiên, căng thẳng leo thang sau khi Tổng thống Marcos Jr. nhậm chức năm ngoái và đưa ra các tuyên bố cứng rắn với Bắc Kinh.