Sau vụ 'đạo nhạc, trộm thơ' lùm xùm của Châu Đăng Khoa, bài học nào cho Nhạc Việt?

“Người lạ ơi” và “Tình nhân ơi” là hai ca khúc nổi tiếng không thể bàn cãi, nhưng Châu Đăng Khoa dường như đang có một bàn thua lớn trong sự nghiệp sáng tác của mình với loạt ồn ào đạo nhạc, trộm thơ. Bên cạnh đó, thái độ không biết ăn năn hối cải mà còn xin lỗi thiếu chân thành, Châu Đăng Khoa buộc một nhà thơ cùng đơn vị nắm bản quyền phải lên tiếng bày tỏ sự bức xúc.

Cách hành xử qua loa, bị cho là đánh tráo khái niệm của Châu Đăng Khoa.

Tại lần lên tiếng thứ 2 này, Châu Đăng Khoa đã thừa nhận rằng trong quá trình sáng tác ca khúc "Tình nhân ơi", anh không chỉ "lấy cảm hứng" từ thơ của 1 mà đến 2 tác giả. Mà khán giả còn bất ngờ hơn khi biết rằng Châu Đăng Khoa đã vay mượn ý tưởng từ Linh Linh để viết nên ca khúc "Người lạ ơi", và đến 1 năm sau anh mới… biết đến tác giả và xin phép sử dụng bài thơ.

Nhạc sĩ Châu Đăng Khoa và scandal "ăn cắp" chất xám trong nghệ thuật đang là tâm điểm chú ý  vào đầu năm 2019.

Ca khúc "Tình nhân ơi" khi vừa ra mắt đã dính nghi án đạo nhái phần giai điệu với ca khúc "Nước mắt" của nhóm nhạc V4MEN đã phát hành 12 năm trước, nhưng tất cả chỉ dừng lại ở nghi vấn của khán giả và những tin nhắn của một cựu thành viên nhóm nhạc V4MEN.

"Sóng gió" đạo nhạc vừa qua đi, Châu Đăng Khoa lại đối mặt với những lời cáo buộc không thể phủ nhận khác. Cáo buộc lần này liên quan đến việc đạo lời.

Trong muôn ngàn những cách giải quyết mà nhạc sĩ Việt thường dùng khi dính vào nghi án đạo nhái như thẳng thừng phủ nhận, cho là "vô tình trùng hợp", im lặng cho qua hay nói những câu "ngang ngược" như "Nếu cách hát khác, người hát khác và lời khác thì đã thành một bài hát khác", Châu Đăng Khoa đã có một hành động khá đáng khen đó là nhận trách nhiệm và có phương án xử lý.

Tuy nhiên, cách xử lý của Châu Đăng Khoa lại chính là nguyên nhân gây ra làn sóng phẫn nộ. 

Nhận lỗi và sửa lỗi ở trong trường hợp của Châu Đăng Khoa với 2 tác giả Linh Linh và Lạc Hi là hết sức đơn giản, nhưng Châu Đăng Khoa lại từ chối cách ứng xử hợp tình hợp lý để rước lấy những vết đen không đáng có trong sự nghiệp của mình.

Linh Linh, tác giả của khổ thơ được Châu Đăng Khoa "mượn" vào trong bài hát "Tình nhân ơi" đã liên hệ với nhạc sĩ trẻ để mong có được câu trả lời thỏa đáng về sự trùng hợp bất thường. Hai bên đã có được thỏa thuận và đi đến kết luận cuối cùng, thế nhưng khi bài xin lỗi của nhạc sĩ Châu Đăng Khoa lên sóng, tranh cãi lại nổ ra và buộc anh phải lên tiếng lần thứ 2.

Anh dùng 6 triệu đồng cho 2 bài thơ để dàn xếp vấn đề tác quyền, trong khi "Người lạ ơi" là bản hit đình đám trong suốt năm qua và "Tình nhân ơi" cũng đang trên đà thành hit lớn, lợi nhuận đến từ 2 ca khúc này là một con số không hề nhỏ.

Anh không hề nói rõ ràng là mình đã sử dụng tác phẩm nào của Linh Linh để làm chất liệu cho "Người lạ ơi" và "Tình nhân ơi", và dùng những từ ngữ giảm nhẹ như "truyền cảm hứng", "hợp tác chung" để nói về hành vi sao chép.

Hành động của Châu Đăng Khoa cũng khiến nhiều người cảm thấy đây là một lời xin lỗi thiếu chân thành.

Linh Linh, tác giả của hai bài thơ được Châu Đăng Khoa "vay mượn" vào hai ca khúc "Người lạ ơi" và "Tình nhân ơi" là một người kín tiếng và không thích lùm xùm. Động thái ban đầu nhận 6 triệu đồng cho 2 bài thơ – 1 con số chỉ mang tính tượng trưng và đồng ý khép lại câu chuyện của cô là minh chứng rõ nhất cho điều đó. Tuy nhiên, phản ứng hời hợt không thấy rõ thành ý của Châu Đăng Khoa đã khiến nữ nhà thơ và đơn vị nắm giữ bản quyền của bài thơ không thể im lặng lâu hơn được nữa.

Châu Đăng Khoa vốn dĩ đã có thiếu sót ngay từ trước khi phát hành 2 bản hit đình đám là "Người lạ ơi" và "Tình nhân ơi", bởi vì anh đã sử dụng những chất liệu được lan truyền rộng rãi trên các trang mạng xã hội mà không chú ý tìm hiểu nguồn gốc.

Sai lầm đến từ cách làm việc thiếu cẩn trọng này hoàn toàn có thể được sửa chữa một cách triệt để bằng cách thỏa thuận với tác giả, đưa ra mức bồi thường phù hợp và quan trọng nhất là một lời xin lỗi xác đáng. Tuy nhiên, sau nhiều lần lên tiếng, Châu Đăng Khoa vẫn chưa thể làm hài lòng được cả khán giả lẫn cá nhân và đơn vị trực tiếp liên quan.

Diễn biến ngày một nghiêm trọng của vụ việc "mượn ý tưởng" đều bắt nguồn từ cách xử lý vấn đề thiếu thỏa đáng của Châu Đăng Khoa.

Trong diễn biến mới nhất, nhà xuất bản Người Trẻ Việt - đơn vị đang nắm giữ bản quyền của hai bài thơ bị mượn ý tưởng đang hoàn thiện thủ tục khởi kiện nhạc sĩ Châu Đăng Khoa. Trong thư cảnh báo vi phạm bản quyền sáng tác, nhà xuất bản đại diện cho nhà thơ Linh Linh đã một lần nữa nhấn mạnh lại lập trường của mình về vụ việc. 

Tạm kết

Đạo nhái, sao chép ý tưởng vốn đã là một điều tối kị ở trong sáng tạo nghệ thuật nói chung và âm nhạc nói riêng, và đối mặt với scandal đạo nhái do chính mình khởi xướng ra sao cũng là một điều mà nghệ sĩ cần lưu tâm hơn cả. Sự nghiệp của một nhạc sĩ không thể chỉ dừng lại ở một hai bài hit mà còn cả một con đường rất dài phía sau. Khán giả cũng cần phải cứng rắn hơn để dứt khoát từ chối những sản phẩm vay mượn, chắp vá. Tâm lý "mặc kệ đạo nhái, nghe hay là được" chính là môi trường dung dưỡng cho những người làm nghệ thuật thiếu tôn trọng chất xám của đồng nghiệp, thiếu tôn trọng bản quyền.

Dù là thiếu trách nhiệm với sản phẩm của mình và công sức lao động của người khác, xử lý lấp liếm, vụng về thiếu thỏa đáng hay là cố tình kéo dài tranh cãi để PR, Châu Đăng Khoa vẫn để mất điểm trầm trọng trong con mắt khán giả. Những sản phẩm sau này của Châu Đăng Khoa dù trở thành hit hay không, thì điều đầu tiên mà khán giả nhắc đến chắc chắn là scandal "liên hoàn đạo" mở màn cho Vpop năm 2019 này của anh.