Tin tứcƯớc tính mỗi năm, gần 2 triệu ca tử vong liên quan đến bệnh lý tim mạch do thừa cân và béo phì. Ở Việt Nam, trong hai thập kỷ qua, nguy cơ tử vong liên quan đến béo phì đã tăng gấp 5 lần, trở thành thách thức lớn đối với hệ thống y tế quốc gia.
Trong chương trình tư vấn trực tuyến về chủ đề “Béo phì và một số bệnh lý liên quan” do Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) tổ chức ngày 10/12, GS.TS.BS Phạm Mạnh Hùng, Chủ tịch Liên đoàn Tim mạch Đông Nam Á, cho biết nhiều người vẫn chưa nhận thức đầy đủ rằng béo phì là bệnh lý mạn tính, được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công nhận từ năm 1948.
Tại Việt Nam, tỷ lệ thừa cân, béo phì đã tăng nhanh trong 20 năm qua, đặc biệt ở giới trẻ và trẻ em. Nếu năm 2010, tỷ lệ trẻ em thừa cân, béo phì là 8,5%, thì đến năm 2020 đã tăng lên 19%. Ngay cả ở các khu vực nông thôn, miền núi, tỷ lệ trẻ béo phì cũng dao động 6,9–18,3%, cho thấy mức độ lan rộng của tình trạng này.
Theo GS Phạm Mạnh Hùng, béo phì là nguyên nhân dẫn đến nhiều bệnh lý nguy hiểm, đặc biệt là các bệnh tim mạch như tăng huyết áp, đột quỵ, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu. Ngoài ra, béo phì còn liên quan đến hội chứng ngưng thở khi ngủ, hội chứng buồng trứng đa nang, thoái hóa khớp, gan nhiễm mỡ và bệnh túi mật.
Tại Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai, TS.BS Phan Thanh Thủy cho biết béo phì là yếu tố nguy cơ quan trọng gây hội chứng ngưng giảm thở khi ngủ. Tỷ lệ mắc hội chứng này ở người béo phì trên 30%, và với người có BMI trên 40, con số có thể lên tới 50–98%. Hậu quả của tình trạng này nếu không được điều trị kịp thời gồm: tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim, suy tim, rối loạn nhịp, đột quỵ, đái tháo đường, đề kháng insulin, đồng thời làm giảm chất lượng sống do mệt mỏi và buồn ngủ ban ngày.
Giảm cân là chìa khóa trong phòng và điều trị. Theo TS Thủy, giảm 10% cân nặng có thể giúp giảm 25–26% các chỉ số ngưng – giảm thở khi ngủ, đồng thời cải thiện các yếu tố nguy cơ tim mạch như huyết áp, mỡ máu, đường huyết và viêm. Tuy nhiên, giảm cân bền vững đòi hỏi hỗ trợ toàn diện, gồm phối hợp đa ngành: bác sĩ chuyên khoa, chuyên gia dinh dưỡng, huấn luyện viên thể lực, chuyên gia tâm lý và điều trị y khoa hoặc ngoại khoa khi cần.
Hiện nay, Bộ Y tế đã phối hợp với Hội Nội tiết – Đái tháo đường Việt Nam xây dựng hướng dẫn chẩn đoán và điều trị béo phì từ năm 2022. Bộ cũng đang hoàn thiện hướng dẫn dành cho trẻ em và thanh thiếu niên, dự kiến ban hành sớm, nhằm đáp ứng nhu cầu phòng, chẩn đoán và điều trị tình trạng béo phì ngày càng gia tăng trong nhóm tuổi trẻ.
Việc kiểm soát béo phì không chỉ giúp giảm tỷ lệ mắc bệnh tim mạch mà còn nâng cao chất lượng sống và giảm gánh nặng cho hệ thống y tế, trở thành nhiệm vụ cấp bách trong chăm sóc sức khỏe cộng đồng hiện nay.
