Tin tứcSáng 3/11, trong phiên thảo luận tại tổ về bốn dự án luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công, Luật Kinh doanh bảo hiểm, Luật Thống kê và Luật Giá, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh việc sửa đổi Luật Quản lý nợ công là cần thiết để phân cấp, phân quyền đồng bộ với các luật liên quan, đồng thời đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn vay nước ngoài.
Theo Chủ tịch Quốc hội, Luật Quản lý nợ công đã mang lại chuyển biến rõ rệt, khi nợ Chính phủ luôn thấp hơn giới hạn cho phép, thể hiện hiệu quả trong điều hành nợ công. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy vẫn còn nhiều bất cập cần khắc phục để đảm bảo tính công khai, minh bạch và chủ động trong quản lý vốn vay.
Dẫn chứng cụ thể, ông đề cập dự án Bệnh viện Ung bướu Cần Thơ đã xây dựng được 80% nhưng bị đình trệ suốt 4–5 năm, gây lãng phí trong khi bệnh viện hiện hữu đang quá tải. Ông cho rằng cần tập trung xử lý để đưa dự án vào hoạt động, tránh tình trạng vốn vay không được sử dụng hiệu quả.
Đồng tình với việc sửa đổi luật, Chủ tịch Quốc hội cho biết dự thảo lần này hướng đến tăng cường tính chủ động, chịu trách nhiệm của địa phương, nhất là trong phân bổ và quản lý vốn ODA, vốn vay ưu đãi nước ngoài. Dự thảo quy định các UBND tỉnh và đơn vị sự nghiệp công lập có thể được cấp phát hoặc vay lại nguồn vốn này, song ông nhấn mạnh cần có quy định chặt chẽ về điều kiện, tỉ lệ cấp phát và đánh giá tác động tới ngân sách trung ương.
Ông lưu ý: “Tới đây, các địa phương sẽ đề xuất vay nước ngoài nhiều hơn, nghĩa vụ trả nợ trung ương sẽ nặng hơn. Vì vậy, cần có cơ chế giám sát và chế tài cụ thể để quản lý khoản vay này”.
Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị làm rõ cơ chế vốn đối ứng và bảo lãnh Chính phủ, đặc biệt với các địa phương khó khăn phải nhận hỗ trợ toàn phần từ ngân sách trung ương.
Đối với phương thức cho vay lại, dự thảo bổ sung quy định ngân hàng thương mại là bên cho vay nhưng không chịu rủi ro tín dụng. Ông Mẫn cho rằng cần đánh giá kỹ tác động, bởi nếu ngân hàng không chịu rủi ro có thể dẫn tới lơi lỏng thẩm định, giám sát, gây mất an toàn nợ công. Ông nhấn mạnh: “Sợ nhất là vay khoản này lại về đầu tư việc khác, ngân hàng thiếu kiểm tra giám sát, dẫn đến thất thoát và rủi ro cho ngân sách”.
Ông cũng đề nghị xác định rõ trách nhiệm và tỉ lệ chia sẻ rủi ro giữa ngân hàng và cơ quan nhà nước trong trường hợp không trả được nợ vay.
Về phát hành trái phiếu chính quyền địa phương, Chủ tịch Quốc hội nhận định hiện nay hoạt động này còn hạn chế, chủ yếu ở Hà Nội và TP.HCM. Ông đề xuất nên tập trung phát hành ở cấp trung ương, sau đó Chính phủ điều hành, phân bổ cho địa phương để đảm bảo năng lực vay và trả nợ, đồng thời củng cố niềm tin của nhà đầu tư và người dân.
Theo ông Mẫn, trong bối cảnh Việt Nam triển khai nhiều dự án hạ tầng lớn, như đường sắt cao tốc Bắc – Nam với tổng vốn khoảng 67 tỉ USD, việc rà soát tổng thể các khoản vay trung ương và địa phương là cần thiết để sửa đổi luật phù hợp, đảm bảo an toàn nợ công và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế bền vững.
