Đề xuất bỏ tòa cấp huyện, lập tòa khu vực và tòa chuyên biệt

 Trong đó đề xuất xây dựng mô hình tòa án ba cấp mới, đồng thời bỏ hệ thống tòa cấp huyện và tòa án cấp cao hiện tại.

Theo đề xuất, hệ thống tòa án mới sẽ gồm ba cấp: Tòa án tối cao, Tòa án cấp tỉnh và Tòa án khu vực. Mô hình này nhằm tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động và phù hợp với định hướng cải cách tư pháp đã được cấp có thẩm quyền thông qua.

Ông Lê Minh Trí nhấn mạnh, dự luật sẽ kết thúc hoạt động của ba tòa án nhân dân cấp cao và toàn bộ tòa án cấp huyện, thay thế bằng hệ thống tòa án khu vực. Đồng thời, các tòa án sơ thẩm chuyên biệt hiện nay sẽ được tổ chức lại thành các tòa chuyên trách trực thuộc tòa án khu vực.

Tòa án nhân dân tối cao sẽ giữ vai trò phúc thẩm đối với các bản án, quyết định chưa có hiệu lực của tòa cấp tỉnh khi bị kháng cáo, kháng nghị. Bên cạnh đó, Tòa tối cao sẽ tiếp nhận toàn bộ chức năng giám đốc thẩm và tái thẩm của các tòa cấp cao hiện nay.

Với khối lượng công việc dự kiến tăng gấp đôi, Chánh án đề xuất tăng số lượng thẩm phán tại Tòa án tối cao để đảm bảo năng lực xử lý khoảng 11.000 đơn giám đốc thẩm, tái thẩm/năm, tương đương khoảng 1.000 vụ/năm.

Tòa án cấp tỉnh sẽ xét xử sơ thẩm các vụ án hình sự có khung hình phạt cao nhất từ trên 20 năm tù, tù chung thân đến tử hình, hoặc các vụ án phức tạp, nghiêm trọng. Cấp này cũng sẽ có thẩm quyền giám đốc thẩm, tái thẩm đối với bản án đã có hiệu lực pháp luật của tòa khu vực.

Tòa án khu vực sẽ là cấp thay thế cho tòa án cấp huyện hiện nay, tổ chức lại các tòa huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh. Các tòa khu vực có cơ cấu gồm các tòa chuyên trách như: hình sự, dân sự, hành chính, kinh tế, gia đình và người chưa thành niên.

Đặc biệt, tại một số tòa khu vực lớn, sẽ thành lập thêm tòa phá sản và tòa sở hữu trí tuệ, do Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định thẩm quyền theo lãnh thổ. Cụ thể:

• Ba tòa phá sản đặt tại Hà Nội, Đà Nẵng và TP.HCM

• Hai tòa sở hữu trí tuệ đặt tại Hà Nội và TP.HCM

Theo ông Trí, việc bố trí các tòa chuyên trách ở trung tâm kinh tế lớn là để nâng cao chất lượng xét xử các vụ việc đặc thù, đồng thời thể hiện cam kết của Việt Nam trong bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, tạo môi trường đầu tư minh bạch, hấp dẫn hơn với cộng đồng quốc tế.