Tin tứcĐiều này đặt ra một thách thức lớn về y tế và kinh tế đối với đất nước, đặc biệt trong bối cảnh mức tiêu thụ thuốc lá đang có dấu hiệu gia tăng trở lại.
Gánh nặng bệnh tật từ thuốc lá
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thuốc lá là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn cầu, với hơn 8 triệu ca tử vong mỗi năm. Khói thuốc lá chứa 69 chất gây ung thư, cùng với các bệnh về tim mạch, hô hấp và sức khỏe sinh sản. Tại Việt Nam, mỗi năm có hàng chục ngàn ca tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá, mà phần lớn trong số đó có thể được ngăn ngừa.
Bà Angela Pratt, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam, nhấn mạnh rằng, mặc dù đã có những thành tựu trong phòng chống tác hại thuốc lá, nhưng Việt Nam vẫn đang đối mặt với nguy cơ cao khi mức tiêu thụ thuốc lá đang có xu hướng tăng trở lại.
Từ năm 2022 đến 2023, tổng sản lượng thuốc lá sản xuất đã tăng hơn 10%, điều này đòi hỏi phải có những hành động mạnh mẽ hơn để giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Một trong những vấn đề nghiêm trọng là giá thuốc lá ở Việt Nam ngày càng trở nên phù hợp với túi tiền của người dân, trong khi thu nhập lại tăng lên. Điều này dẫn đến việc thuốc lá trở nên dễ tiếp cận hơn, đặc biệt đối với giới trẻ và những người có thu nhập thấp.
Cần thiết tăng thuế thuốc lá
Để đối phó với thách thức này, nhiều chuyên gia y tế cho rằng việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá là một giải pháp hiệu quả. Bà Trần Thị Nhị Thủy, Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Thông tin và Truyền thông), cho rằng tăng giá thuốc lá thông qua thuế có thể ngăn cản người tiêu dùng mua thuốc lá, đặc biệt là giới trẻ và người có thu nhập thấp. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc tăng giá thuốc lá có tác dụng ngăn chặn người bắt đầu hút thuốc, đặc biệt là ở thanh thiếu niên.
Tuy nhiên, theo bà Đinh Thị Thu Thủy, Phó vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế), mức thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá trong Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi vẫn còn thấp, chưa đủ để kiểm soát tốt hơn việc tiêu dùng thuốc lá. Điều này dẫn đến những lo ngại về khả năng tiếp cận dễ dàng của thuốc lá đối với người dân.
Bác sĩ Nguyễn Tuấn Lâm, đại diện WHO tại Việt Nam, nhấn mạnh rằng thuế và giá thuốc lá là giải pháp có chi phí thấp nhưng hiệu quả cao trong việc giảm tiêu dùng thuốc lá. Ông cho biết, mức thuế và giá thuốc lá ở Việt Nam hiện thuộc nhóm thấp nhất thế giới, thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực. "Ở Việt Nam, có một nghịch lý là sữa cho trẻ thì quá đắt, còn thuốc lá lại quá rẻ," ông Lâm nói. Ông cũng chỉ ra rằng thuế thuốc lá của Việt Nam chỉ bằng 1/6 so với Thái Lan, dẫn đến việc thuốc lá trở nên dễ tiếp cận hơn, đặc biệt là đối với thanh thiếu niên.
Hướng đi cho tương lai
Việc tăng thuế thuốc lá không chỉ là một biện pháp y tế công cộng mà còn phù hợp với định hướng và quan điểm của Đảng và Nhà nước về bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Theo bà Đinh Thị Thu Thủy, mức tăng thuế như đề xuất của Bộ Y tế là phù hợp để đạt được mục tiêu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá, đồng thời phù hợp với khuyến cáo của WHO và thực trạng của Việt Nam.
Mỗi năm, Việt Nam ghi nhận từ 40.000 đến 70.000 ca tử vong sớm do sử dụng thuốc lá, với chi phí y tế cho các bệnh liên quan đến thuốc lá lên tới 108.000 tỷ đồng, trong khi thu thuế từ thuốc lá chỉ đạt 17,6 nghìn tỷ, chưa bằng 1/5 chi phí y tế.
Do đó, việc tăng thuế thuốc lá không chỉ giúp giảm thiểu tác hại của thuốc lá mà còn giảm gánh nặng tài chính cho ngành y tế, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng và thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước.
