Tin tứcQuốc hội vừa thông qua luật sửa đổi, bổ sung 10 luật liên quan đến bảo đảm an ninh, trật tự, trong đó có Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam. Luật mới sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2026.
Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam được bổ sung thêm ba trường hợp thu hồi, hủy giá trị sử dụng hộ chiếu. Cụ thể, hủy giá trị sử dụng hộ chiếu phổ thông còn thời hạn đối với trường hợp công dân đã được cấp hộ chiếu phổ thông mới; thu hồi, hủy giá trị sử dụng hộ chiếu của người đã được cấp nhưng bị sai thông tin trên hộ chiếu; và hủy giá trị sử dụng hộ chiếu của người đang bị truy nã.
Theo quy định hiện hành chỉ bao gồm các trường hợp: hủy giá trị sử dụng hộ chiếu còn thời hạn nhưng bị mất; quá 12 tháng kể từ ngày được hẹn trả hộ chiếu mà công dân không đến nhận và không có văn bản thông báo lý do; thu hồi, hủy hộ chiếu của người được thôi quốc tịch, bị tước quốc tịch hoặc bị hủy quyết định cho nhập quốc tịch Việt Nam; thu hồi, hủy hộ chiếu ngoại giao, hộ chiếu công vụ khi người được cấp không còn thuộc đối tượng sử dụng; và các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 21 của Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam.
Giải trình trước Quốc hội, Chính phủ cho biết có ý kiến đề nghị cân nhắc quy định hủy giá trị sử dụng hộ chiếu của người đang bị truy nã, do trường hợp người này đang ở quốc gia không có cơ quan đại diện ngoại giao của Việt Nam sẽ gặp khó khăn trong việc xin cấp lại hộ chiếu. Một số ý kiến đề xuất có quy định linh hoạt để tạo điều kiện cho người bị truy nã tự nguyện hồi hương đầu thú.
Về vấn đề này, Chính phủ khẳng định việc hủy giá trị sử dụng hộ chiếu của người đang bị truy nã nhằm hạn chế quyền tự do đi lại, phục vụ công tác điều tra, truy tố, xét xử hoặc thi hành án. Với người chưa xuất cảnh, quy định này giúp ngăn chặn việc xuất cảnh; còn với người đã xuất cảnh, đây là cơ sở để Việt Nam đề nghị cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài trục xuất hoặc dẫn độ.
Chính phủ cũng nêu rõ, trong trường hợp người đang bị truy nã có nguyện vọng về nước để đầu thú hoặc phục vụ hoạt động tố tụng hình sự, cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài sẽ cấp hộ chiếu phổ thông theo thủ tục rút gọn.
Luật sửa đổi cũng quy định rõ trách nhiệm thông báo cho công dân khi phát hiện hộ chiếu bị sai thông tin. Theo đó, khi có căn cứ xác định hộ chiếu đã cấp bị sai thông tin nhân thân, cơ quan cấp hộ chiếu có trách nhiệm kiểm tra, yêu cầu người được cấp nộp lại hộ chiếu để hủy.
Chính phủ cho biết hiện nay hộ chiếu cấp cho người từ đủ 14 tuổi có thời hạn 10 năm, hộ chiếu cấp cho người dưới 14 tuổi có thời hạn 5 năm; khi hết thời hạn, hộ chiếu đương nhiên không còn giá trị sử dụng. Tuy nhiên, trên thực tế có nhiều trường hợp hộ chiếu chưa hết hạn nhưng công dân đề nghị cấp lại do bị hư hỏng, sai thông tin, mất hộ chiếu hoặc hết trang đóng dấu, dán thị thực. Những trường hợp này cần được hủy giá trị sử dụng hộ chiếu, đặc biệt trong trường hợp không thu hồi được hộ chiếu, nhằm phục vụ công tác quản lý trên hệ thống dữ liệu. Đây là các trường hợp trước đây chưa có quy định cụ thể trong luật làm cơ sở thực hiện.
Bên cạnh đó, luật mới quy định hộ chiếu phổ thông cấp theo thủ tục rút gọn có thời hạn không quá 12 tháng, không được gia hạn và chỉ có giá trị sử dụng một lần khi xuất cảnh Việt Nam hoặc nhập cảnh Việt Nam.
Luật cũng bổ sung quy định về hồ sơ, giấy tờ khi đề nghị cấp hộ chiếu phổ thông trong nước. Theo đó, người đề nghị cấp hộ chiếu phải nộp tờ khai theo mẫu đã điền đầy đủ thông tin, hai ảnh chân dung và các giấy tờ liên quan; đồng thời xuất trình thẻ căn cước công dân, thẻ căn cước, căn cước điện tử hoặc hộ chiếu còn giá trị sử dụng.
Đối với việc cấp hộ chiếu phổ thông ở nước ngoài, luật bổ sung quy định về giấy tờ liên quan, bao gồm bản chụp thẻ căn cước công dân, thẻ căn cước, căn cước điện tử hoặc giấy tờ khác do cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp, trong trường hợp có sự thay đổi thông tin nhân thân so với thông tin trong hộ chiếu đã được cấp gần nhất.
