(Ảnh minh họa: developachild.net)
* Bé có 3 giai đoạn phát triển chiều cao, đó là khi trong bụng mẹ, khi ra đời và khi bé dậy thì. Tuy nhiên, tôi không biết trí não của trẻ có phát triển theo các giai đoạn như vậy không? Nếu có thì đó là giai đoạn nào và có thể can thiệp yếu tố gì để trẻ phát triển tốt nhất?
Sự phát triển của bé là sự phát triển cộng gộp giữa phần cứng (thực thể các dây thần kinh trong não) và phần mềm (kiến thức). Như vậy, khác với chiều cao, không thể nói rằng trí thông minh phát triển trong giai đoạn nào là tốt nhất. Mỗi giai đoạn sẽ giữ vai trò đặc thù để bé phát triển trí thông minh.
Não của trẻ phát triển nhanh nhất trong 3 tháng đầu của thai kì và chúng ta thấy, khi trẻ sinh ra số nơ ron thần kinh chiếm khoảng 70-80% nhưng trọng lượng não chiếm khoảng 50% so với khi trưởng thành. Và trong 2 năm đầu đời, não bé sẽ tiếp tục phát triển và đạt được khoảng 80% so với não trưởng thành.
Khác với chiều cao, não sẽ ngưng phát triển vào lúc bé 6 tuổi và phần cứng đã được hoàn thiện. Đây chính là lý do các chuyên gia khuyến cáo nên cho trẻ bắt đầu đi học.
Các chất dinh dưỡng tốt nhất cho sự phát triển của bộ não và dây thần kinh chính là chất béo tổng hợp từ nhiều nguồn. Do đó không cần kiêng cữ cho bé (chẳng hạn ăn dầu và không ăn mỡ), mà bé cần tất cả các loại chất béo khác nhau, trong đó 50-60% chất béo lấy từ động vật. Khi cho bé uống sữa, cholesterol và chất béo trong sữa chính là nguồn dinh dưỡng quan trọng cho sự phát triển tế bào não cho bé.
Về phần mềm, các chương trình được nạp vào não trẻ. Người ta thường cho trẻ nghe nhạc hay nói chuyện thủ thỉ khi bé còn trong bụng mẹ là cách nạp thông tin vào não trẻ. Sau khi ra đời, kiến thức chính là sự tiếp xúc, trao đổi với bố mẹ, môi trường xung quanh và những điều ta dạy dỗ cho trẻ.
Trí thông minh của mỗi đứa trẻ khác nhau vì ảnh hưởng của di truyền bởi di truyền sẽ quyết định tổng số nơ rôn là bao nhiêu, nếp gấp và diện tích não như thế nào. Do đó IQ của trẻ không thể vượt quá so với tiềm năng di truyền.
Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy chúng ta chỉ sử dụng 5-15% khả năng của não. Nhiều nơ rôn thần kinh không được sử dụng trong suốt cuộc đời vì chúng ta không kích hoạt nó và sự kích hoạt này chính là quá trình chúng ta dạy dỗ một đứa bé. Nguyên tắc chung của việc phát triển trí não là cung cấp thông tin cho trẻ càng chính xác càng tốt để trẻ có thể nạp “phần mềm” chính xác vào não và sau này sử dụng thông tin chính xác.
Như vậy, chúng ta cần rất nhiều yếu tố như cung cấp cho trẻ nguồn dinh dưỡng phù hợp, giáo dục, đào tạo cho bé và cách ứng xử với trẻ để có thể tạo nên trí thông minh cho trẻ.
* Để trẻ học ngoại ngữ tốt thì cha mẹ nên cho trẻ đi học từ lúc 2.5 – 3 tuổi, không biết thông tin này có chính xác không thưa bác sĩ?
Học ngoại ngữ phụ thuộc vào năng khiếu. Vùng não ngôn ngữ là vùng não riêng biệt và khi nơ rôn thần kinh vùng não này phát triển tốt thì trẻ học ngoại ngữ tốt hơn. Lời khuyên chung của các nhà khoa học là cho trẻ học tiếng mẹ đẻ thuần thục trước khi cho trẻ tiếp xúc với ngôn ngữ khác bởi trong gia đình có bố mẹ nói bằng 2 ngôn ngữ khác nhau thường thường trẻ sẽ chậm nói. Trẻ có thể hiểu ngôn ngữ nhưng khi nói, trẻ phải dừng lại để lựa chọn nói ngôn ngữ nào.
Vì vậy, khi trẻ thuần thục tiếng Việt mới nên cho trẻ tiếp xúc và chơi một số trò chơi liên quan tới ngoại ngữ. Khi bé chưa rành tiếng Việt, chưa hiểu nghĩa của các từ tiếng Việt mà cho trẻ học ngoại ngữ ngay thì trẻ sẽ bị bối rối giữa ngôn ngữ nghe hàng ngày và ngôn ngữ mà trẻ phải học.
Trước đây các chương trình tăng cường tiếng Anh đưa vào từ lớp 1, hiện nay các trường đưa chương trình tiếng Anh vào từ lớp 3 – khi trẻ được 8 tuổi.
|
Những thực phẩm có lợi cho sự phát triển trí não Cá hồi: Cá hồi chứa lượng lớn thành phần chất béo omega-3 như DHA và EPA – thành phần quan trọng cho sự tăng trưởng và hoạt động của não. Những nghiên cứu gần đây cho thấy, người nhận được nhiều axit béo này trong chế độ ăn có trí nhớ sắc sảo hơn và hoàn thành các bài kiểm tra trí tuệ tốt hơn. Trứng: Trứng cung cấp nhiều protein. Lòng đỏ trứng rất giàu thành phần choline, giúp củng cố trí nhớ. Các loại quả nhóm dâu (dâu tây, anh đào, mâm xôi…): Quả càng sẫm màu càng giàu chất dinh dưỡng. Các loại quả nhóm này giàu chất chống ôxy hóa, nhất là vitamin C, giúp ngăn ngừa ung thư. Nghiên cứu cho thấy, chiết xuất từ quả việt quất (blueberries) và dâu tây giúp cải thiện trí nhớ. Hạt các quả này cũng chứa omega 3. Các loại đậu hạt: Các loại đậu hạt không chỉ là nhóm thực phẩm bổ dưỡng phát triển chiều cao, là nguyên liệu chế biến đồ ăn dặm lý tưởng mà còn là thực phẩm hàng đầu bổ não cho trẻ. Nhóm thực phẩm rất đặc biệt này giàu đạm, chất xơ, vitamin và khoáng chất. Nếu được ăn vào bữa trưa, chúng sẽ giúp trẻ nhanh nhẹn và tập trung trong cả buổi chiều. Yến mạch: Là dạng ngũ cốc ăn sáng phổ biến của trẻ em. Nó cung cấp nguồn năng lượng tốt cho não bộ, thứ mà các bé cần có ngay vào buổi sáng. Yến mạch giàu chất xơ, giúp não bộ của trẻ no nê cả sáng khi ở trường. Đó cũng là nguồn cung cấp vitamin E, A, kali và kẽm, giúp cơ thể và não hoạt động hết công suất. Hạt nguyên cám: Não cần được cung cấp glucose một cách liên tục và hạt nguyên cám rất giàu thành phần này. Thành phần chất xơ của nó giúp điều hòa việc đưa glucose vào cơ thể. Hạt nguyên cám cũng là nguồn cung cấp các vitamin nhóm B, nuôi dưỡng hệ thần kinh khỏe mạnh. Lạc/đậu phộng: Lạc/đậu phộng và bơ lạc cung cấp nhiều vitamine E (chất chống oxy hóa tiềm năng, giúp bảo vệ màng tế bào thần kinh) và thiamin (thúc đẩy quá trình sử dụng glucose sản sinh năng lượng ở não). |
Tư vấn: Thạc sĩ - Bác sĩ Đào Thị Yến Phi (Trưởng Bộ môn Dinh dưỡng - Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch).
Bạn đọc có thể tham gia giao lưu trực tiếp với chuyên gia về các vấn đề nuôi dạy con trong Chương trình Kỹ năng làm cha mẹ (phát sóng trực tiếp từ 20h05 - 21h thứ Sáu hàng tuần). Đăng ký tham gia qua số điện thoại: 08 39 10 48 66. Chương trình do VOH phối hợp cùng Công ty Cổ phần Phát triển Nhà Thủ Đức (Thủ Đức House) thực hiện.
