Hàng triệu tấn rác thải nhựa được thải ra môi trường và phần lớn bị phân hủy thành các mảnh nhỏ. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện rằng, vi nhựa gây ô nhiễm toàn bộ hành tinh, từ đỉnh Everest đến các đại dương sâu nhất.
Tuy nhiên, nanoplastic thậm chí còn nhỏ hơn và khó thu thập và phân tích. Các nhà nghiên cứu lo ngại về tác động của ô nhiễm nhựa phổ biến đến sức khỏe và nanoplastic có thể còn nguy hiểm hơn cả microplastic vì chúng đủ nhỏ để xuyên qua màng tế bào và vẫn nằm trong cơ thể.
Kể từ các cuộc thám hiểm dãy Alps, những người leo núi đã lấy được các mẫu tuyết sông băng ở độ cao lớn từ Dãy núi Mặt Trăng trên biên giới Uganda-Congo, cũng như từ Bolivia, Georgia, Kyrgyzstan, Nepal, New Zealand và Nam Cực và Dãy núi Ellsworth ở Nam Cực.
Vào năm 2025, Khảo sát Nhựa Khí quyển Toàn cầu có kế hoạch lấy thêm các mẫu từ Svalbard và Iceland ở Bắc Cực, cũng như đỉnh Everest, Ấn Độ, Wyoming và Alaska ở Mỹ và miền bắc Canada, cùng với các mẫu khác từ châu Âu từ dãy núi Pyrenees của Tây Ban Nha, Ba Lan và Na Uy.
Việc lấy mẫu từ những địa điểm rất biệt lập giúp tránh được các nguồn nanoplastic cục bộ chiếm ưu thế trong kết quả đo và việc sử dụng tuyết sông băng có nghĩa là chỉ thu thập được các hạt rơi từ trên trời xuống.
Cuộc khảo sát Alpine, được công bố trên tạp chí Scientific Reports đã tìm thấy nanoplastic ở năm trong số 14 địa điểm được lấy mẫu ở dãy Alps của Pháp, Thụy Sĩ và Ý.
Nanoplastic phổ biến nhất là các hạt lốp xe (41%), sau đó là polystyrene (28%) và polyethylene (12%). Mỗi lốp xe trên 1,6 tỷ xe trên thế giới có thể giảm 4kg trong suốt vòng đời của nó và có thể là nguồn ô nhiễm nhựa nhỏ lớn nhất.
Tiến sĩ Dušan Materić, tại Trung tâm nghiên cứu môi trường Helmholtz ở Leipzig, Đức cho biết: “Đây là nghiên cứu đầu tiên về ô nhiễm nanoplastic toàn cầu. Chúng ta cần thiết lập ‘đường cơ sở’ để có thể quay lại trong những thập kỷ tới và xem mọi thứ có tốt hơn hay tệ hơn không”.
Nghiên cứu mới này sẽ lập bản đồ giúp xác định nguồn gốc của nanoplastic và hướng dẫn các biện pháp nhằm giảm ô nhiễm.
Giáo sư Andreas Stohl, tại Đại học Vienna, người không tham gia nhóm nghiên cứu cho biết, bản đồ toàn cầu về nanoplastic sẽ mở ra một hướng đi mới quan trọng.
Ông cho biết, nanoplastic đặc biệt gây lo ngại cho sức khỏe vì không giống như hầu hết các loại vi nhựa, chúng có thể xâm nhập vào phổi và đi vào máu.
Một nhóm thám hiểm khác cũng đang lấy mẫu vi nhựa và nano ở những nơi xa xôi. Mission Spiritus vừa hoàn thành chuyến đi dài 1.000 km qua cảnh quan sa mạc rộng lớn của Oman.
Nhóm đã chịu đựng những cơn bão cát và nhiệt độ cao và băng qua một số cồn cát cao nhất thế giới để thu thập 52 mẫu cát để phân tích tại Đài quan sát Trái đất Lamont-Doherty của Đại học Columbia.
Con người tiêu thụ các hạt nhựa nhỏ thông qua thức ăn và nước uống, cũng như hít phải chúng. Các nhà khoa học đã phát hiện thấy vi nhựa trong máu, tinh dịch và sữa mẹ của con người, trong não, gan và tủy xương, cho thấy cơ thể con người bị ô nhiễm rất nhiều.
Tác động đến sức khỏe vẫn chưa được biết rõ nhưng vi nhựa đã được chứng minh là gây tổn hại đến tế bào của con người trong phòng thí nghiệm và có liên quan đến đột quỵ và đau tim.
