Tin tứcĐối thoại chuyên đề “Evergrande - “bom nợ”’ bất động sản Trung Quốc và bài học cho Việt Nam” do Tạp chí Kinh tế Việt Nam - VnEconomy tổ chức trực tuyến đã đưa ra một bức tranh tổng quan về khủng hoảng nợ của Tập đoàn bất động sản Trung Quốc Evergrande – doanh nghiệp khiến các nhà đầu tư toàn cầu bất an trong thời gian gần đây. Các chuyên gia đã phân tích nguyên nhân hình thành “bom nợ” và hướng xử lý của Chính phủ Trung Quốc cùng những nhận định về tác động của khủng hoảng nợ Evergrande đối với thị trường tài chính toàn cầu cũng như bài học có thể rút ra cho Việt Nam.
Phân tích về nguyên nhân hình thành “bom nợ” Evergrande, Tiến sỹ Võ Đình Trí, giảng viên trường Đại học Kinh tế TPHCM và Trường Kinh doanh IPAG ở Paris, thành viên Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam Toàn cầu, cho rằng có 3 yếu tố: Những thay đổi về chính sách của Chính phủ Trung Quốc, do tác động tiêu cực từ dịch COVID-19 và bản thân cấu trúc của doanh nghiệp này không vững mạnh.
Theo Tiến sỹ Võ Đình Trí, Chính phủ Trung Quốc muốn hạ nhiệt tình trạng tăng trưởng nóng trong lĩnh vực bất động sản bởi giá nhà ở tại quốc gia này đang tăng nhanh và cao so với thu nhập của người dân. Tốc độ tăng thu nhập của người dân đã không thể bắt kịp với tốc độ gia tăng nhanh của giá nhà ở. Điều này dẫn đến nguy cơ tiềm ẩn bất ổn trong xã hội bởi số người đủ khả năng thuê nhà, mua nhà, trụ lại ở các thành phố lớn của Trung Quốc ngày càng ít.
Do đó, Chính phủ phải hạ nhiệt thị trường bất động sản, có một số chính sách kiểm soát các doanh nghiệp bất động sản. Thậm chí, một số thành phố quy định trần thuê nhà để giảm tình trạng đầu cơ – yếu tố khiến giá bất động sản tăng nhanh. Họ kiểm soát việc phát triển nóng của thị trường bất động sản; quy định tỷ lệ trần vay nợ trong việc sử dụng đòn bẩy tài chính của nhóm doanh nghiệp này.
Theo Tiến sỹ Võ Đình Trí, trong bối cảnh đó, dịch Covid-19 được ghi nhận điểm bùng nổ dịch đầu tiên cũng chính là tại Trung Quốc. Điều này cũng ảnh hưởng đến khả năng tiếp tục mua nhà của các khách hàng vì họ thường phải mua trả góp theo tiến độ. Khi có khó khăn về tài chính thì những khách hàng này cũng “hụt hơi”, cùng với đó, lượng người mua mới cũng sụt giảm nhanh chóng. Tiến sỹ Võ Đình Trí phân tích: “Dòng tiền doanh nghiệp thu về cũng nhanh chóng sụt giảm vì thị trường thanh khoản giảm sút. Trong khi đó, cấu trúc tài chính của Evergrande lại quá mạo hiểm. Những năm trước, thị trường thuận lợi nhưng cấu trúc tài chính của doanh nghiệp này vẫn sử dụng nhiều đòn bẩy tài chính. Khi thực hiện các dự án, doanh nghiệp phải chi rất nhiều khoản tiền, phải bỏ tiền trước để mua đất đai... Sau đó, họ sử dụng trái phiếu, các khoản vay ngắn hạn để chi trả cho nhà thầu, nhà cung cấp nhưng khi gặp khó khăn đột ngột thì sẽ không đủ trả lãi cho các khoản trái phiếu đã vay. Những khó khăn này đã bắt đầu từ năm 2020”.
Cũng cùng quan điểm này, Tiến sỹ Lê Xuân Nghĩa - nguyên Phó Chủ tịch Uỷ ban Giám sát tài chính Quốc gia nhận xét, nghiên cứu các chỉ số của thị trường bất động sản Trung Quốc cho thấy, giá bán và thuê nhà ở tính trên bình quân thu nhập mỗi năm của một người lao động trung bình đều rất cao, chứng tỏ thị trường rất “nóng”. Chỉ số này ở Việt Nam cũng rất cao và chỉ thấp hơn Trung Quốc một chút.
Điều này cho thấy, nguồn cung so với cầu có chênh lệch lớn nên thu hút các nhà đầu tư nhảy vào thị trường bất động sản nhiều. Evergrande cũng là một trường hợp như vậy và theo xu hướng chung của các doanh nghiệp bất động sản là “tay không bắt giặc”. Cách tốt nhất được các doanh nghiệp bất động sản lựa chọn là huy động trái phiếu vì đơn giản hơn nhiều so với việc vay vốn từ ngân hàng. Tiến sỹ Lê Xuân Nghĩa cho rằng: “Tại các ngân hàng, doanh nghiệp khi vay cần tài sản thế chấp, bị quản lý mục đích sử dụng tiền một cách chặt chẽ... Còn khi phát hành trái phiếu thì không ai quản lý chủ đầu tư. Họ có thể mở rộng nối tiếp các dự án mà không cần dành dòng vốn để hoàn thiện “cuốn chiếu” các dự án đang thực hiện, khiến tích tụ khối nợ lớn. Khi thị trường gián đoạn thanh khoản, dòng tiền bán hàng bị âm, dòng đầu tư khó khăn thì tài chính lao dốc. Hiện tượng này diễn ra khá phổ biến tại Trung Quốc và Việt Nam”.
Các chuyên gia đã cảnh báo về hiện tượng này nhiều lần và ngay cả tại Việt Nam. Quả “bom nợ” Evergrande chính là bài học lớn về việc sử dụng đòn bẩy tài chính cho bất động sản.
Theo Tiến sỹ Võ Đình Trí, bài học Evergrande cũng sẽ giúp Việt Nam tránh khỏi “vết xe đổ”. Đây chính là những bài học cho thị trường bất động sản Việt Nam về chính sách và quản lý vĩ mô. Thị trường bất động sản tại một số thành phố lớn của Việt Nam cũng đang quá cao so với thu nhập của người dân nên cũng cần giảm đầu cơ. “Có rất nhiều trái phiếu có rủi ro, một dự án nếu tốt thì đó là kênh huy động vốn rất tốt để phát triển, nhưng cần cẩn thận với những doanh nghiệp chạy theo phong trào đó, họ huy động qua trái phiếu và như vậy rủi ro rất lớn đối với các nhà đầu tư”, tiến sĩ Trí nói.
