Tin tứcMột số nhà kinh tế lập luận rằng hiện tại lạm phát đang giảm bớt, Fed có thể sẵn sàng mắc phải một sai lầm khác là quá chậm chạp giảm lãi suất và gây ra suy thoái kinh tế.
Mark Zandi, nhà kinh tế trưởng của Moody's Analytics, cho biết: “ Fed càng chờ đợi lâu thì nguy cơ xảy ra điều gì đó chệch khỏi đường ray càng lớn”.
Với lạm phát hàng năm đang tiến gần đến mục tiêu 2% của Fed và một số rủi ro đối với nền kinh tế đang phát triển, Zandi cho biết Fed nên bắt đầu hạ lãi suất vào tháng 3 hoặc muộn nhất là tháng 5 tới. Lạm phát đang ở mức khoảng 3% hoặc thấp hơn một chút, dựa trên hai thước đo phổ biến nhất, giảm từ mức cao nhất trong 40 năm lên tới 9,1% vào tháng 6/2022.
Nhưng Chủ tịch Fed, Jerome Powell cho biết vào tháng trước rằng việc cắt giảm lãi suất vào tháng 3 là rất khó xảy ra. Và biên bản cuộc họp cuối tháng 1 của Fed, được công bố trong tuần này, đã khiến một số nhà kinh tế đẩy dự đoán của họ về đợt giảm lãi suất đầu tiên sẽ sang tháng 6 hoặc muộn hơn.
Nhiều người trong số họ cho rằng lạm phát vẫn là mối đe dọa lớn hơn và Fed đang đi đúng hướng. Nhà kinh tế học Mark Giannoni của Barclays cho biết: “Tôi nghĩ họ đã đúng khi kiên nhẫn.”
Lãi suất hiện tại của Fed là bao nhiêu?
Từ tháng 3/2022 đến tháng 7/2023, Fed đã nâng lãi suất ngắn hạn chủ chốt từ gần bằng 0 lên mức cao nhất trong 22 năm là 5,25% rồi 5,5% để giúp giảm lạm phát, vốn đã chậm lại khi các vấn đề về chuỗi cung ứng liên quan đến đại dịch được giải quyết. Kể từ đó, ngân hàng trung ương Mỹ đã giữ tỷ giá ổn định.
Việc giảm lãi suất cơ bản sẽ làm giảm chi phí đi vay đối với các khoản thế chấp, thẻ tín dụng, ô tô và các khoản vay tiêu dùng và kinh doanh khác, từ đó kích thích nền kinh tế. Triển vọng lãi suất thấp hơn đã đẩy thị trường chứng khoán lên mức cao kỷ lục.
Nhưng sau cuộc họp kéo dài hai ngày vào tháng trước, Powell nói với các phóng viên rằng, trước khi cắt giảm lãi suất, các quan chức muốn có thêm niềm tin rằng lạm phát “đang trên con đường bền vững giảm xuống 2%”. Theo biên bản họp, hầu hết các nhà hoạch định chính sách đều lo lắng về nguy cơ hành động quá nhanh để cắt giảm lãi suất và gây ra lạm phát. Chỉ có một vài quan chức chỉ ra mối nguy hiểm của việc giữ lãi suất ở mức cao quá lâu và khiến nền kinh tế suy yếu đáng kể hoặc rơi vào suy thoái.
Lạm phát hiện nay có thực sự cao?
Một số báo cáo kể từ cuộc họp của Fed dường như đã minh chứng cho cách tiếp cận thận trọng của Fed. Theo chỉ số giá tiêu dùng, thước đo lạm phát "cốt lõi" loại bỏ các mặt hàng thực phẩm và năng lượng dễ bay hơi đã tăng 0,4% trong tháng 1, giữ mức tăng hàng năm ở mức 3,9%.
Nền kinh tế Mỹ hiện nay có mạnh không?
Trong khi đó, tháng trước, các nhà tuyển dụng ở Mỹ đã bổ sung thêm 353.000 việc làm và mức tăng lương trung bình hàng năm, yếu tố dẫn đến lạm phát đã tăng từ 4,3% lên 4,5%.
Nền kinh tế cũng tăng trưởng với tốc độ ổn định 3,3% hàng năm trong ba tháng cuối năm 2023 và 2,5% trong cả năm 2023.
Bài học rút ra: Nền kinh tế không chỉ có nền tảng vững chắc mà còn có thể khiến lạm phát tăng cao trở lại khi người tiêu dùng tiếp tục chi tiêu với mức lương đang tăng nhanh của họ.
Giá thuê nhà có giảm không?
Đúng là lạm phát bùng phát vào tháng 1 nhưng đó chỉ là một tháng và nguyên nhân chủ yếu là do tiền thuê nhà và các chi phí nhà ở khác liên tục tăng, Zandi nói. Việc tăng giá thuê dự kiến sẽ giảm bớt trong những tháng tới do giá thuê mới giảm ảnh hưởng đến hợp đồng thuê hiện tại.
Ngoài ra, một thước đo lạm phát khác mà Fed theo dõi chặt chẽ hơn, được gọi là chỉ số giá chi tiêu tiêu dùng cá nhân (PCE) - ở mức 2,6% trong tháng 12 và chỉ số cốt lõi ưa thích của Fed là 2,9%, không xa mục tiêu 2%.
Và nếu mức tăng giá PCE cốt lõi trong sáu tháng qua được tính theo hàng năm, lạm phát đã ở mức 1,9%, Zandi lưu ý.
Theo thước đo đó, “Bạn đã đạt được mục tiêu của mình,” ông ấy nói.
Tình trạng sa thải đang gia tăng?
Trong khi đó, Zandi nói, nền kinh tế không mạnh mẽ như người ta tưởng. Mặc dù mức tăng việc làm rất mạnh mẽ nhưng tỷ lệ tuyển dụng của người sử dụng lao động trong tháng 11 đã chạm mức thấp nhất kể từ năm 2014, ngoại trừ cuộc suy thoái do đại dịch. Nói cách khác, mức tăng việc làm ròng rất cao vì các nhà tuyển dụng không muốn sa thải công nhân sau tình trạng thiếu lao động nghiêm trọng liên quan đến COVID (ngoài các vụ sa thải hàng loạt của các công ty công nghệ như Amazon, Google và Microsoft).
Và mặc dù tổng sản phẩm quốc nội của quốc gia tăng trưởng mạnh mẽ trong năm ngoái, một thước đo thay thế về sản lượng kinh tế mà một số nhà phân tích cho là chính xác hơn, tổng thu nhập quốc nội lại tăng một cách yếu ớt.
Ngược lại, Zandi cho rằng nguy cơ đẩy nền kinh tế Mỹ vào suy thoái hiện lớn hơn khả năng đẩy lạm phát lên cao hơn.
“Bạn cần phải cẩn thận để không hãm phanh nền kinh tế quá lâu,” ông nói.
Ryan Sweet, nhà kinh tế trưởng người Mỹ tại Oxford Economics, đồng ý.
Ông viết trong một lưu ý cho khách hàng: “Nếu ngân hàng trung ương chờ đợi những dấu hiệu rõ ràng rằng thị trường lao động hoặc nền kinh tế nói chung đang xấu đi, thì nó sẽ ở phía sau đường cong”.
Zandi đặc biệt lo lắng về một cuộc khủng hoảng ngân hàng không lường trước được như cuộc khủng hoảng đã làm sụp đổ Ngân hàng Thung lũng Silicon và các ngân hàng khu vực khác cách đây một năm. Lãi suất cao đồng nghĩa với việc tỷ suất lợi nhuận thu hẹp khiến các ngân hàng không muốn cho vay.
Và trong khi các doanh nghiệp cho đến nay vẫn miễn cưỡng sa thải công nhân, “Điều đó có thể thay đổi nhanh chóng,” ông nói, vì lãi suất cao làm tăng chi phí kinh doanh trong khi làm giảm doanh số bán hàng. Ông nói, việc thu hẹp biên lợi nhuận có thể thúc đẩy nhiều công ty cắt giảm nhân viên để duy trì thu nhập.
Các nhà kinh tế dự báo tăng trưởng kinh tế sẽ chậm lại ở mức khá 2,1% trong năm nay nhưng có 36% nguy cơ suy thoái, theo ước tính trung bình của các nhà dự báo được khảo sát bởi Wolters Kluwer Blue Chip Economic Indicators. Tỷ lệ này giảm so với tỷ lệ cược 61% trong tháng 5 nhưng vẫn ở mức cao trong lịch sử.
Theo một mô hình tính đến nhiều chỉ số kinh tế - bao gồm GDP, việc làm và lạm phát - lãi suất cơ bản của Fed lẽ ra phải ở mức 4% thay vì 5,25% đến 5,5%, Zandi nói. Con số này vẫn cao hơn nhiều so với ước tính của Fed về lãi suất dài hạn - 2,5%.
Liệu lạm phát có tăng trở lại?
Giannoni, nhà kinh tế của Barclays, đồng ý rằng rủi ro của một đợt tăng giá khác so với suy thoái kinh tế đang trở nên cân bằng hơn. Nhưng ông cho rằng lạm phát vẫn là mối lo lớn hơn.
Ông nói: “Chúng tôi luôn ngạc nhiên trước sức mạnh và khả năng phục hồi của nền kinh tế. Có một rủi ro sẽ tiếp tục xảy ra và điều đó có nghĩa là con đường dẫn tới lạm phát 2% không được đảm bảo.”
Trong khi lạm phát chỉ số giá PCE đã giảm, Giannoni cho rằng nó có thể nóng trở lại. Ông cho biết, giá các dịch vụ như chăm sóc sức khỏe, bảo hiểm ô tô và ăn uống bên ngoài tiếp tục tăng mạnh, một phần do tình trạng thiếu lao động khiến lương trung bình của nhân viên tăng cao. Nhưng còn rủi ro lãi suất cao có thể khiến nền kinh tế rơi vào suy thoái thì sao?
“Tôi không thấy khả năng đó là cao,” Giannoni khẳng định.
