Lượng gạo xuất khẩu tăng mạnh
Kết thúc 10 tháng năm 2022, Việt Nam đã xuất khẩu 6,1 triệu tấn gạo, đem về 3 tỷ USD. Điều đáng nói, giá gạo xuất khẩu bình quân của Việt Nam hiện đứng đầu thế giới, đang bỏ cách xa Thái Lan (nước có giá gạo bình quân cao thứ 2) là 23 USD/tấn.
Theo thông tin từ Tổng cục Hải quan, trong 3 quý năm 2022, bình quân mỗi tháng Việt Nam xuất khẩu 600 nghìn tấn gạo, nhưng từ cuối quý 3, thị trường lúa gạo thế giới xảy ra nhiều biến động có lợi cho ngành lúa gạo Việt Nam. Do thời tiết khắc nghiệt ở nhiều quốc gia châu Á đang đặt nguồn cung gạo vào tình trạng thiếu hụt và Ấn Độ áp thuế 20% lên toàn bộ gạo xuất khẩu của nước này- quốc gia chiếm 40% sản lượng gạo xuất khẩu toàn cầu. Động thái này của Ấn Độ đã khiến cuộc đua xuất khẩu gạo ban đầu có 3 đối thủ nặng ký nhất, thì nay chỉ còn 2 quốc gia lớn “tranh giành ngôi nhất, nhì” là Việt Nam và Thái Lan.
Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam trong tháng 10/2022 đạt 713.546 tấn, trị giá 341,064 triệu USD, tăng 22,3% về lượng và tăng 23,9% về trị giá so với tháng 9/2022. Tháng 10/2022 đã trở thành tháng có lượng gạo xuất khẩu cao kỷ lục trong lịch sử ngành gạo nước ta.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, luỹ kế 10 tháng của năm 2022, xuất khẩu gạo của Việt Nam đạt 6,085 triệu tấn, trị giá 2,945 triệu USD, tăng 17,4% về lượng và 7,6% về giá trị so với cùng kỳ năm 2021. Giá gạo xuất khẩu bình quân 10 tháng đầu năm 2022 ước đạt 484 USD/tấn".
Trong 10 tháng năm 2022, xuất khẩu gạo sang Philippines đạt 2,739 triệu tấn, chiếm tỷ lệ 45,02%, trị giá 1,266 tỷ USD, tăng 30,84% về khối lượng và tăng 18,39% về kim ngạch so với cùng kỳ năm 2021.
Theo dữ liệu mới nhất của Cục Công nghiệp Thực vật (BPI) Philippines, tính đến cuối tháng 10, tổng lượng gạo nhập khẩu của nước này đạt 3,234 triệu tấn, cao hơn gần một triệu tấn so với mức 2,242 triệu tấn trong cùng kỳ 10 tháng năm ngoái.
Dữ liệu của BPI cũng cho thấy tổng lượng gạo nhập khẩu cho đến ngày 3/11 đạt 3,242 triệu tấn, trong đó, có 2,701 triệu tấn gạo đến từ Việt Nam.
Xuất khẩu gạo Việt Nam sang thị trường Trung Quốc trong tháng 10/2022 đạt 131.609 tấn, trị giá 63.306.470 tấn, tăng 66,68% về lượng và tăng 75,04% về kim ngạch so với tháng 10 năm ngoái.
Như vậy, chỉ riêng 2 thị trường Philippines và Trung Quốc đã chiếm đến 57,47% tổng khối lượng gạo xuất khẩu của cả nước, vì vậy, khi một trong hai nước này có động thái tăng mua sẽ lập tức tác động mạnh mẽ lên thị trường lúa gạo nội địa.
Thị trường EU tăng đột phá
Năm 2022, xuất khẩu sang các thị trường khó tính cũng ghi nhận tăng trưởng cao. Trong 10 tháng, xuất khẩu gạo sang thị trường Hoa Kỳ tăng 84,8%; sang thị trường EU tăng 82,2%.
Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), sau gần 2 năm thực thi Hiệp định Thương mại tự do Châu Âu (EU) – Việt Nam (EVFTA), xuất khẩu gạo nói riêng của Việt Nam đang dần khẳng định chỗ đứng tại thị trường EU.
Các loại gạo thơm, gạo chất lượng cao như ST24, ST25, Jasmine… được người dân khu vực này ưa chuộng. EU cấp hạn ngạch 80.000 tấn gạo với mức thuế suất ưu đãi 0% sau khi EVFTA có hiệu lực thi hành.
Dự báo xuất khẩu gạo của Việt Nam trong năm 2022 sang thị trường EU sẽ đạt tối thiểu 60.000 tấn.
Chủ tịch VFA Nguyễn Ngọc Nam cho biết: “Điểm sáng nổi bật nhất của ngành lúa gạo VN trong năm nay chính là việc chúng ta phát triển nhanh và mạnh những sản phẩm gạo chất lượng cao và gạo thơm vào các thị trường cao cấp với số lượng lớn. Cụ thể nhất là ở thị trường EU, theo Hiệp định thương mại tự do (FTA) giữa hai bên, họ chỉ cấp cho mình hạn ngạch miễn thuế là 80.000 tấn. Năm 2021, VN xuất vào EU được 60.000 tấn thì từ tháng 1 - 9.2022 chúng ta đã xuất vào EU tới 120.000 tấn”
Ông Nam dự báo còn 2 tháng nữa là kết thúc năm và khả năng đạt sản lượng 6,5 triệu tấn là hoàn toàn có thể vì thị trường đang tốt. Vấn đề chỉ là sản lượng VN không có nhiều để xuất khẩu. Vụ thu đông ở ĐBSCL diện tích gieo trồng khoảng 700.000 ha nên sản lượng gối đầu qua năm sau ít.
Ông Nguyễn Ngọc Nam, Chủ tịch VFA nhận định, so với thời điểm trước khi Ấn Độ có chính sách hạn chế xuất khẩu gạo thì hiện giá gạo VN bình quân tăng 30 USD/tấn. Tình hình thế giới đang có lợi cho ngành lúa gạo VN. Các doanh nghiệp cũng dễ dàng hơn trong việc tiếp cận và mở thêm các thị trường mới.
Giá gạo xuất khẩu Việt Nam cao hơn Thái Lan
Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, những ngày đầu tháng 11, giá gạo 5% tấm của Việt Nam tiếp tục duy trì ở mức 425 - 430 USD/tấn.
Dù tăng 5 USD/tấn so với tuần trước nhưng giá gạo 5% tấm của Thái Lan vẫn thấp hơn hàng cùng loại của Việt Nam khoảng 20 USD/tấn.
Trong khi đó, giá gạo 5% tấm của Ấn Độ lại giảm 9 USD/tấn so với tuần trước, xuống còn 375 - 384 USD/tấn.
Tại Việt Nam, giá gạo trong nước đang tăng do nguồn cung khan hiếm, trong khi các nhà xuất khẩu tăng cường thu mua lúa từ nông dân để hoàn thành các hợp đồng đã ký.
Đồng tiền của Việt Nam năm nay đã giảm 8% so với đồng USD, khuyến khích các nhà xuất khẩu đẩy mạnh bán hàng ra nước ngoài.
Ông Phạm Thái Bình, Tổng giám đốc Công ty CP nông nghiệp công nghệ cao Trung An (TP Cần Thơ) cho rằng việc tỷ giá USD tăng, không chỉ doanh nghiệp xuất khẩu gạo mà nông dân trồng lúa cũng được hưởng lợi.
Dự báo thị trường gạo cuối năm, các doanh nghiệp cho rằng xu hướng tăng giá sẽ kéo dài đến cuối tháng 12.
Gạo chất lượng cao hút hàng
Giá gạo xuất bình quân của Việt Nam tăng cao còn là nhờ thời gian gần đây, xuất khẩu gạo Việt Nam đã có sự dịch chuyển mạnh sang phân khúc gạo thơm và gạo chất lượng cao.
VFA cho biết phân khúc gạo thơm và chất lượng cao của Việt Nam được sản xuất từ giống lúa Đài Thơm 8, OM 5451, OM 18 là những giống không có một nước xuất khẩu gạo nào có thể thay thế được. Đây là những giống lúa cho phân khúc gạo đáp ứng được nhu cầu thị trường và có tính cạnh tranh rất cao so với phân khúc gạo thơm của Thái Lan, Campuchia…
Một doanh nghiệp xuất khẩu lúa gạo lớn ở Đồng bằng sông Cửu Long cho biết loại gạo thơm 5% (OM18) xuất khẩu có giá khoảng 650 - 680 USD/tấn, tăng khoảng 30 USD.
Bất ngờ hiện nay đến từ gạo nếp, bởi trên thị trường loại gạo này đang rất hút hàng do các thương nhân Trung Quốc tăng mua để phục vụ nhu cầu tiêu dùng cho các dịp lễ tết cuối năm ở nước này. Giá gạo nếp 10% tấm của Việt Nam hiện 560 USD/tấn (FOB).
Dữ liệu vận chuyển sơ bộ cho thấy khoảng 15.000 tấn gạo sẽ được bốc xếp tại cảng TP.HCM trong 10 ngày đầu tháng 11, phần lớn gạo sẽ được xuất sang Philippines, Papua New Guinea.
Tín hiệu tích cực từ xuất khẩu đã giúp giá lúa tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long tăng mạnh 1.000 đồng/kg trong những ngày cuối tháng 10 và đầu tháng 11 trong bối cảnh nhu cầu sôi động, nguồn cung khan hiếm.
