Tin tức1. Hàn the là chất gì?
Hàn the là muối borat natri, thường tồn tại ở dạng tinh thể trong suốt hoặc bột màu trắng, không mùi, vị ngọt và hơi cay, hòa tan rất tốt trong nước.
Trong hàn the có natri (Na) và bo (B, boron). Bo là một nguyên tố đứng thứ 5 trong bảng tuần hoàn Mendeleev, có trọng lượng 10.8, có đặc tính hóa học của cả kim loại và á kim. Trong tự nhiên, bo thường tồn tại dưới dạng muối với natri và canxi. Bo có ở trong đất với hàm lượng từ 0.1 đến 3mg/kg đất.
Trong thực phẩm, hàn the thường được dùng để bảo quản thức ăn (Nguồn: Internet)
Nước sông, hồ, giếng khoan thường có hàm lượng bo dưới 1mg/lít. Trong không khí cũng có một lượng nhỏ nguyên tố bo, do ô nhiễm bụi công nghiệp hoặc do nguyên tố này bốc hơi cùng nước biển, sông và hồ.
Với một lượng nhỏ, bo cần cho sự phát triển bình thường của động vật và thực vật, tuy nhiên quá nhiều bo lại gây hại cho động thực vật.
Natri cũng là nguyên tố hóa học cần thiết cho sự phát triển bình thường của mọi sinh vật. Tuy nhiên, khẩu phần ăn có nhiều natri thường dẫn đến bệnh tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim, suy tim, suy thận, xuất huyết não, một số loại ung thư đường tiêu hóa.
2. Hàn the có tác dụng gì?
Từ lâu, hàn the đã được sử dụng rộng rãi trong sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, dược phẩm và thực phẩm, nghiên cứu khoa học cũng như cuộc sống hàng ngày.
2.1 Trong sản xuất công nghiệp
Borat natri được sử dụng trong công nghệ luyện kim, chế tác vàng bạc. Bột borat natri được dùng để đánh bóng bề mặt kim loại, sản xuất men sứ, kính chống nấm, một số vật liệu chịu nhiệt, xà phòng giặt và một số loại chất tẩy rửa.
2.2 Trong nông nghiệp
Với một lượng nhỏ, nguyên tố bo thúc đẩy quá trình phát triển của cây trồng, nhất là trong quá trình ra hoa, kết quả, đâm chồi và phát triển rễ cây. Tuy nhiên, cây trồng trên vùng đất có nhiều borat natri thường lại bị còi cọc, giảm năng suất và chóng thoái hóa. Động vật cũng chỉ cần một lượng rất nhỏ nguyên tố bo.
2.3 Trong phòng thí nghiệm
Borat natri được dùng làm chất đệm trong phân tích gen (ADN), phân tích sắc phổ hoặc tạo dung dịch nhũ tương nhằm hòa tan các chất hóa học khác trong nước.
2.4 Trong y tế
Hàn the được sử dụng để sản xuất một số dung dịch diệt khuẩn ngoài da hoặc ở niêm mạc, thuốc tẩy uế và hóa chất diệt côn trùng (kiến, bọ chét, gián,…)
2.5 Trong thực phẩm
Tác dụng của hàn the trong thực phẩm là giúp hạn chế lên men, chống nấm mốc, diệt khuẩn,…giúp cho thực phẩm tươi lâu, màu sắc bắt mắt, tăng độ dẻo dai của một số thực phẩm như giò chả, hủ tíu, bánh tráng,…
Hàn the thường được dùng trong khi chế biến các loại giò chả, bún, bánh phở,...(Nguồn: Internet)
2.6 Trong sinh hoạt
Nhiều người thường dùng hàn the để đánh bóng nồi, chảo; tiêu diệt nấm mốc trong nhà; dùng để tẩy sạch toilet,…
3. Hàn the có gây hại cho sức khỏe không?
Nhiều nghiên cứu gần đây cho thấy những biến đổi đáng lo ngại liên quan đến sử dụng hàn the trên động vật thí nghiệm. Phần lớn muối borat natri (hàn the) trong thực phẩm được hấp thu rất nhanh, tích lũy trong xương, tuyến lách, tuyến giáp trạng và đào thải qua nước tiểu.
Lượng đào thải thường thấp hơn lượng hấp thu, dẫn tới tình trạng tăng lắng đọng của chất này trong cơ thể, nhất là khi có biểu hiện suy thận. Thí nghiệm trên chuột, chó và thỏ đều cho thấy sử dụng hàn the liều cao gây teo nhỏ tinh hoàn, giảm số lượng và chất lượng tinh trùng ở con đực, gây nhiễm độc thai nghén và đẻ non ở con cái, giảm cân nặng sơ sinh và dị dạng bào thai.
Do cơ chế hấp thu, vận chuyển, dự trữ và đào thải borat natri ở người và động vật là hoàn toàn giống nhau, borat natri cũng có thể gây ra những hậu quả tương tự ở người. Chính vì thế, nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam đã cấm sử dụng hàn the trong chế biến thực phẩm.
Mặc dù Bộ Y tế đã có quy định cấm sử dụng hàn the và đưa ra danh mục chất phụ gia thay thế từ nhiều năm nay, nhưng việc sử dụng hàn the trong sản xuất và chế biến thực phẩm ở Việt Nam vẫn chưa thể kiểm soát được, đặc biệt là ở các cơ sở sản xuất nhỏ lẻ tại địa phương vẫn cố tình dùng hàn the trong sản xuất giò, chả, nem chạo, bánh phở, bún, bánh đúc, bánh cuốn...nhằm tăng độ giòn, dai và cũng giúp bảo quản thực phẩm được lâu trong điều kiện môi trường nóng ẩm của Việt Nam.
Việc sử dụng hàn the không đúng cách với liều lượng nhiều sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của con người. Cụ thể:
- Khi ăn phải thực phẩm có hàn the, cơ thể đào thải thì ít mà tích tụ lại trong nội tạng thì nhiều. Khi lượng hàn the lên tới 5g thì gây ngộ độc cấp và mãn tính.
- Đối với những người có đường ruột yếu thì khi ăn phải thực phẩm chứa hàn the dễ gây tiêu chảy, đau bụng, nôn mửa,…
- Hàn the kích thích hệ thần kinh dễ gây trầm cảm, riêng thận phải lọc nhiều chất độc nên lâu ngày sẽ suy yếu và rối loạn chức năng.
- Hàn the còn gây rụng tóc, rối loạn kinh nguyệt, đặc biệt là nguy hiểm cho trẻ em và thai nhi.
4. Lời khuyên
Sử dụng chất phụ gia để bảo quản thực phẩm là điều không nên vì ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe trước mắt và lâu dài. Vì thế, bạn nên áp dụng các biện pháp bảo quản thực phẩm không dùng hóa chất như:
Hãy bảo quản thực phẩm một cách an toàn nhất và nên sử dụng thực phẩm tươi (Nguồn: Internet)
- Sử dụng tủ lạnh để bảo quản thực phẩm.
- Sử dụng hộp đá.
- Đun nóng thực phẩm.
- Bảo quản thực phẩm bằng muối nhưng không nên lạm dụng vì ăn quá nhiều muối cũng k tốt cho sức khỏe.
Ngoài nắm được các biện pháp bảo quản thực phẩm an toàn, bạn nên sáng suốt khi lựa chọn thực phẩm cho gia đình. Hãy tập thói quen đọc nhãn mác hàng hóa, trao đổi với người bán về nguồn gốc và xuất xứ của thực phẩm, mua hàng ở những cửa hiệu quen thuộc, uy tín. Đặc biệt, hãy tăng cường ăn thực phẩm tươi sống và giảm ăn các thực phẩm chế biến sẵn.
