Dưới đây là những chia sẻ của PGS.TS BS Nguyễn Thị Bay (Bệnh viện Đại học Y dược TPHCM) về thuốc thang trong Đông y và cách sắc thuốc đúng cách để mang lại hiệu quả chữa bệnh tốt nhất.
Vai trò của thuốc thang trong Đông y
Thuốc thang là dạng thuốc cổ truyền gồm có một hoặc nhiều vị thuốc kết hợp với nhau theo lý luận của y học cổ truyền hoặc theo kinh nghiệm dân gian được thầy thuốc cấu tạo và hướng dẫn sử dụng.
PGS.TS BS Nguyễn Thị Bay cho biết, trong Đông y có nhiều dạng thuốc khác nhau như cao đơn hoàn tán, thuốc thang,…Trong đó, thuốc thang sắc uống là dạng thuốc có tác dụng tốt nhất vì trong một thang thuốc, thầy thuốc có thể cấu tạo bài thuốc phù hợp với từng cơ địa bệnh nhân và từng bệnh lý cụ thể. Còn cao đơn hoàn tán chỉ có công thức tổng quát, sử dụng chung cho tất cả mọi trường hợp.
Thuốc thang Đông y thường được sắc với nước để uống (Nguồn: Internet)
Theo người xưa, để kê 1 đơn thuốc thang, người thầy thuốc sẽ dựa theo nguyên tắc quân – thần – tá – xứ. Trong đó:
- Quân là vị thuốc chữa bệnh chính.
- Thần là vị thuốc hỗ trợ nhằm làm tăng tác dụng của vị thuốc chính.
- Tá là vị thuốc điều trị các triệu chứng kèm theo với bệnh chính.
- Xứ là vị thuốc liên kết, phối hợp các dược liệu lại với nhau để đưa thuốc đến mô đích.
Thuốc thang thường được sắc với nước, khi nước cô lại ở hàm lượng nhất định thì người bệnh mới uống. Sắc khác với nấu ở chỗ, nấu thì chỉ cần chín là ăn uống được, còn sắc thì phải chờ đến khi nước thuốc cô lại ở hàm lượng nhất định mới dùng.
Cách sắc thuốc Đông y đúng cách
Sắc thuốc Đông y không đúng cách đôi khi không mang lại hiệu quả, dùng thuốc nhưng không có tác dụng nên bệnh ngày càng trầm trọng hơn. Vì vậy, khi chữa bệnh bằng thuốc thang của Đông y, bạn cần phải biết cách sắc thuốc đúng cách.
Theo bác sĩ Bay, để sắc thuốc Đông y đúng cách bạn cần chú ý những vấn đề sau:
-
Chọn dụng cụ sắc thuốc
Ngày xưa, người bệnh thường chỉ dùng ấm đất để sắc thuốc. Ấm đất là sản phẩm giữ được nhiệt độ lâu, giữ nguyên hương liệu và hầu như không gây tương tác gì với thuốc.
Ngày nay, với sự tiến bộ của khoa học, kĩ thuật, người bệnh có thể dùng nhiều dụng cụ sắc thuốc khác nhau như siêu bằng sành hay đất, siêu inox, siêu thủy tinh, ấm sắc thuốc bằng điện,…
Khuyến cáo: Bác sĩ Bay khuyến cáo, để sắc thuốc Đông y hiệu quả, người bệnh không nên dùng dụng cụ sắc thuốc bằng nhôm vì trong lúc sắc có thể sinh ra một số thành phần tương tác với thuốc.
Có thể chọn ấm sành, sứ, inox, thủy tinh...để sắc thuốc nhưng không nên dùng ấm nhôm (Nguồn: Internet)
-
Chọn nước sắc thuốc
Người bệnh có thể dùng nước mưa, nước giếng hoặc nước máy đã được khử khuẩn để sắc thuốc. Người bệnh không cần dùng nước tinh khiết hay nước cất để sắc thuốc để tránh lãng phí.
-
Số lần sắc thuốc
Thông thường, với một thang thuốc Đông y, người bệnh phải sắc thuốc 2 lần. Nước nhất sử dụng 4 chén nước, còn lại hơn nửa chén. Nước thứ 2 sử dụng 2 chén nước còn lại nửa chén. Nước sắc được trong 2 lần hòa vào nhau rồi mới uống.
-
Thời gian sắc thuốc
Tùy vào thang thuốc mà thời gian sắc thuốc nhanh hay chậm. Sắc nhanh thì trung bình khoảng 20 phút, sắc chậm thì thời gian có thể 60 phút hoặc hơn.
Thông thường, các loại thuốc có chứa tinh dầu thì sẽ sắc thuốc nhanh, còn các loại thuốc bổ thì sẽ phải sắc thuốc với thời gian lâu hơn.
Lời khuyên: Khi được thầy thuốc cấu tạo bài thuốc thang thì người bệnh nên thăm hỏi kỹ lưỡng về cách sắc và thời gian sắc để đảm bảo thực hiện đúng, nhằm mang lại hiệu quả khi chữa bệnh.
Bạn có thể nghe lại phần tư vấn trực tiếp của bác sĩ Nguyễn Thị Bay tại audio bên dưới:
