Hệ bạch huyết có vai trò quan trọng để giữ cơ thể khỏe mạnh, nó bao phủ toàn bộ cơ thể với các thành phần như bạch huyết, mạch bạch huyết, mô bạch huyết, hạch bạch huyết,…
1. Phù bạch huyết là gì?
Phù bạch huyết là do sự tắc nghẽn trong hệ thống bạch huyết, một phần quan trọng của hệ thống miễn dịch và tuần hoàn. Sự tắc nghẽn sẽ chặn dịch bạch huyết lưu chuyển và tích tụ lại gây phù.
Phù bạch huyết thường xảy ra ở một cánh tay hoặc cẳng chân, nhưng cũng có thể phù cả tứ chi.
Phù bạch huyết ở tay (Nguồn: Internet)
2. Nguyên nhân gây phù bạch huyết
Trong y khoa, phân chia phù bạch huyết thành 2 loại gồm:
2.1 Phù bạch huyết tiên phát
Phù bạch huyết tiên phát là một bệnh di truyền, chiếm khoảng 0.6% trên số trẻ sinh ra. Nguyên nhân do các mạch bạch huyết bị thiếu hoặc không hoạt động, tổn thương có thể ảnh hưởng đến tứ chi, các phần khác của cơ thể, kể cả các cơ quan nội tạng.
Bệnh có thể xuất hiện ngay khi mới sinh ra, ở độ tuổi dậy thì hoặc khi đã trưởng thành.
2.2 Phù bạch huyết thứ phát
Phù bạch huyết thứ phát là phù bạch huyết gây ra bởi một bệnh khác. Thể bệnh này phổ biến ở cả trẻ nhỏ và người lớn. Bệnh có thể gây ra bởi một chấn thương, khi bị viêm nhiễm hay sau cuộc phẫu thuật làm ảnh hưởng đến dòng chảy của bạch huyết hoặc do phẫu thuật phải loại bỏ một hay nhiều hạch bạch huyết.
Cụ thể các trường hợp dễ bị phù bạch huyết gồm có:
- Bệnh nhân ung thư vú: Một nghiên cứu cho biết trong hơn 3 triệu bệnh nhân bị ung thư vú, có khoảng 30% bị phù bạch huyết thứ phát.
- Phẫu thuật tuyến tiền liệt, đường tiết niệu, cổ tử cung, ổ bụng để chữa bệnh.
- Phẫu thuật chỉnh hình (hút mỡ).
- Phẫu thuật điều trị các khối u ác tính.
- Các trị liệu bệnh u bạch huyết Hodgkin và không Hodgkin.
- Các đối tượng chiếu xạ, chấn thương trong thể thao, xăm trổ trên da hoặc bất kỳ tác động nào đến dòng chảy bạch huyết đều có thể gây phù bạch huyết thứ phát.
3. Các triệu chứng nhận biết phù bạch huyết
Khi bị phù bạch huyết bạn sẽ gặp những triệu chứng sau đây:
- Sưng phù một phần của cánh tay hoặc chân hoặc toàn bộ cánh tay hoặc chân, bao gồm cả ngón tay, ngón chân.
- Có cảm giác nặng nề hoặc đau tức ở phần chi bị bệnh.
- Bị hạn chế cử động ở tay, chân bị tổn thương.
- Kèm theo các dấu hiệu đau hoặc khó chịu ở chi bị bệnh.
- Phần da nơi bị phù bạch huyết cứng và dày.
- Ở những ca bệnh nặng, sưng rất to cánh tay, chân làm cho chi bệnh không thể cử động được.
Phù bạch huyết nhẹ hầu như không làm thay đổi đáng kể kích thước cánh tay hoặc chân, tuy nhiên khi bệnh nặng, nó có thể làm các chi sưng phù rất to, gây cản trở vận động ở người bệnh.
Cơ địa và tình trạng bệnh lý có thể khác nhau ở nhiều người, vì vậy khi có những triệu chứng trên bạn nên đến gặp bác sĩ để thăm khám và được chỉ định điều trị.
4. Phù bạch huyết có nguy hiểm không?
Phù bạch huyết có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng là nhiễm khuẩn. Nhiễm khuẩn thường tái đi tái lại định kỳ từng đợt. Nguy cơ nhiễm khuẩn cao khi bệnh nhân có các vết thương trên vùng bị phù bạch huyết.
Vì vậy, bạn không nên chủ quan khi nhận thấy các chi của mình bị sưng phù.
Phù bạch huyết ở chân (Nguồn: Internet)
5. Phù bạch huyết điều trị như thế nào?
Cho đến nay vẫn chưa có phương pháp đặc hiệu để chữa trị phù bạch huyết. Các phương pháp điều trị chủ yếu làm giảm sưng và kiểm soát các cơn đau. Bao gồm:
- Bệnh nhân bị phù bạch huyết có thể thực hiện các bài tập vận động cánh tay hoặc chân bị phù nhằm cải thiện sự lưu thông dịch bạch huyết trong vùng chi bệnh. Những bài tập này chỉ nên thực hiện vừa sức, tránh sự gắng sức hoặc gây mệt mỏi.
- Áp dụng phương pháp quấn băng quanh vùng chi bệnh để cho dịch bạch huyết chảy ngược lại phần chi lành, nhằm giảm sưng căng cho vùng chi bệnh cũng có thể được thực hiện. Tuy nhiên, bạn cần tránh xoa bóp nếu có một nhiễm khuẩn ở da.
- Phương pháp dùng khí nén: Bệnh nhân được mặc một chiếc áo chuyên dụng trên cánh tay hoặc chân bị bệnh nối với một máy bơm tạo áp lực ép chi bệnh nhằm đẩy dịch bạch huyết di chuyển khỏi vùng bệnh giúp giảm sưng đau. Tuy nhiên, phương pháp này không dùng cho những người bị tăng huyết áp, tiểu đường, tê liệt, suy tim, đông máu hoặc nhiễm khuẩn cấp tính.
- Phẫu thuật với các trường hợp bị phù bạch huyết trầm trọng nhằm cắt bỏ mô dư thừa trong cánh tay hoặc chân để giảm sưng nặng.
6. Một số lưu ý giúp cải thiện phù bạch huyết nhanh hơn
Ngoài việc thực hiện theo đúng chỉ định của bác sĩ và kiên trì điều trị thì bạn nên lưu ý một số điều sau đây để cải thiện tình trạng phù bạch huyết nhanh hơn:
- Thực hiện một chế độ ăn uống đầy đủ các nhóm chất dinh dưỡng như đạm, đường, béo, vitamin và khoáng chất để năng cao thể trạng.
- Tập thể dục nhẹ nhàng, vừa sức mỗi ngày để cải thiện tuần hoàn, lưu thông khí huyết giúp giảm sưng phù và đau.
- Việc giảm căng thẳng về tinh thần cũng là yếu tố quan trọng để đẩy lùi bệnh nhanh chóng.
- Ngủ đủ giấc mỗi ngày để có tinh thần sảng khoái và thực lực tốt.
- Bảo vệ chi bị bệnh, tránh các chấn thương hay các va chạm làm trầy xước da.
- Đeo găng tay khi lao động như làm vườn, nấu ăn,…
- Tránh các thủ thuật y tế như hút máu, tiêm hay châm cứu ở vùng chi bệnh.
- Tránh các tác động của nhiệt đối với phần chi bệnh như sưởi ấm, dùng đệm nóng.
- Khi ngủ nên nâng cao cánh tay hoặc chân bị bệnh.
- Không mặc quần, áo quá chật.
- Không do huyết áp ở vùng tay, chân bị bệnh.