Xét nghiệm máu có thể phát hiện bệnh Alzheimer nhưng không nên lạm dụng

SINGAPORE - Nghiên cứu từ Thụy Điển cho thấy, việc đo hai dấu ấn sinh học trong huyết tương có thể nhận diện bệnh Alzheimer chính xác hơn và có thể được áp dụng trong vài năm tới.

Nghiên cứu này đã kiểm tra mức độ của hai loại protein bất thường chính liên quan đến bệnh Alzheimer trong huyết tương: phosphorylated tau 217 (p-tau217) và beta-amyloid 42.

Phương pháp này có thể nhận diện người bệnh Alzheimer chính xác trên 90% và khoảng 70% các trường hợp sa sút trí tuệ trên toàn cầu. Kết quả được công bố trên Tạp chí Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ (JAMA) vào tháng 7/2024.

Alzheimer-0309824
Ước tính cứ 11 người từ 60 tuổi trở lên thì có khoảng 1 người mắc chứng mất trí nhớ - Ảnh: Jason Quah

Đầu năm 2024, Viện Khoa học thần kinh Quốc gia Singapore (NNI) đã nghiên cứu dấu ấn sinh học (biomarker) p-tau217 và phát hiện 72 mẫu máu có sự khác biệt rõ rệt giữa những người bị bệnh và không có bệnh Alzheimer.

NNI dự định mở rộng nghiên cứu để xác nhận phát hiện này trên bệnh nhân có triệu chứng nhận thức sớm.

Phó giáo sư Adeline Ng, chuyên gia thần kinh cấp cao tại NNI cho biết, dữ liệu thu được sẽ giúp hiểu rõ mức độ của p-tau217 ở bệnh nhân Alzheimer và suy giảm nhận thức nhẹ tại Singapore, cũng như sự thay đổi của mức độ này theo sự tiến triển của bệnh.

Các chuyên gia cho rằng, xét nghiệm máu nên chỉ được dùng cho bệnh nhân có triệu chứng để phân biệt Alzheimer với các dạng sa sút trí tuệ khác, vì các phương pháp điều trị hiện tại chỉ điều trị triệu chứng mà không làm chậm tiến triển của bệnh.

Theo Viện Sức khỏe Tâm thần Singapore, khoảng 1 trên 11 người từ 60 tuổi trở lên bị mắc chứng sa sút trí tuệ, với 74.000 người năm 2023. Trong đó có khoảng 52.000 người cao tuổi có thể mắc bệnh Alzheimer. Số lượng này dự kiến sẽ tăng nhanh khi dân số lão hóa.

Bác sĩ Chong Yao Feng từ Bệnh viện Đại học Quốc gia Singapore (NUH) cho biết, kết quả từ Thụy Điển là mới trong việc sử dụng dấu ấn sinh học để chẩn đoán Alzheimer

Ông cho rằng nếu được phê duyệt, xét nghiệm này sẽ cải thiện đáng kể khả năng tiếp cận chẩn đoán bệnh Alzheimer.

Do tỷ lệ mắc bệnh Alzheimer ngày càng gia tăng, đặc biệt ở các nước phát triển già hóa, nhiều công ty dược phẩm lớn đang nghiên cứu các phương pháp điều trị làm chậm hoặc ngăn chặn sự tiến triển của bệnh. Hiện có 164 thử nghiệm lâm sàng đang kiểm tra 127 loại thuốc điều trị Alzheimer.

Vào năm 2023, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã phê duyệt thuốc Lecanemab, loại thuốc có khả năng loại bỏ các mảng beta-amyloid trong não.

Nghiên cứu cho thấy, Lecanemab có khả năng làm chậm sự suy giảm trí nhớ và khả năng tư duy khoảng 30% trong 18 tháng điều trị ở bệnh nhân Alzheimer giai đoạn đầu.

Mặc dù chưa được phê duyệt sử dụng tại Singapore, thuốc đã được Anh chấp thuận vào năm 2024.

Phó giáo sư Ng cảnh báo rằng, loại thuốc này có thể gây tác dụng phụ nghiêm trọng như chảy máu não và phù nề, không nên dùng cho những người đang dùng thuốc loãng máu hoặc có vấn đề về đông máu, đột quỵ, hoặc co giật.

Bà cũng cho rằng cần thực hiện nghiên cứu địa phương vì hầu hết các nghiên cứu hiện tại, như ở Thụy Điển, đều dựa trên nhóm đối tượng người da trắng và không phải người châu Á. Các nhà nghiên cứu tại Singapore đang tiến hành xác thực kết quả trong cộng đồng địa phương.

Bình luận