Theo Cơ quan Đối ngoại của Liên minh châu Âu (EEAS), cơ quan này đang thúc giục các quốc gia thành viên ủng hộ một tuyên bố hàng hải, cho phép phối hợp với quốc gia treo cờ tàu để tiến hành kiểm tra các tàu chở dầu thuộc “hạm đội bóng tối” của Nga. Đề xuất được xem là bước đi tiếp theo trong loạt biện pháp trừng phạt của EU, sau khi các gói hạn chế về giá trần dầu mỏ chưa đạt hiệu quả như kỳ vọng.
Các Ngoại trưởng EU dự kiến nhóm họp ngày 20/10 để thảo luận về các biện pháp mới chống lại Nga, trong đó tập trung vào việc ngăn chặn mạng lưới vận tải biển giúp Moscow lách lệnh trừng phạt.
Theo tài liệu nền của EEAS, các quốc gia thành viên đang thể hiện quyết tâm tăng cường thực thi các quy định kiểm soát. Một số nước đã có hành động cụ thể: Pháp tiến hành điều tra tàu Boracay, Estonia xử lý tàu Kiwala, Đức áp dụng biện pháp đối với tàu Eventin và Phần Lan với tàu Eagle S.
Bản dự thảo tuyên bố do EEAS soạn thảo cũng đề xuất khả năng ký “các thỏa thuận song phương giữa quốc gia treo cờ tàu và EU về việc cho phép kiểm tra trước”, nhằm siết chặt quy trình giám sát vận chuyển dầu thô và sản phẩm dầu mỏ có nguồn gốc từ Nga. Ngoài ra, tài liệu nhấn mạnh cần xử lý tình trạng gia tăng các đăng ký treo cờ giả – một hình thức giúp nhiều tàu tránh bị phát hiện khi vận chuyển dầu mỏ bị cấm.
Theo ước tính của EEAS, “hạm đội bóng tối” của Nga hiện bao gồm từ 600 đến 1.400 tàu, trong đó có hơn 400 tàu được xác định nằm trong diện có thể bị EU trừng phạt. Nhiều tàu trong số này hoạt động mà không có bảo hiểm hoặc đăng ký tại các quốc gia không tuân thủ quy định của EU, gây lo ngại về nguy cơ rò rỉ dầu và ô nhiễm môi trường.
Giới quan sát cho rằng, động thái mới của EU phản ánh nỗ lực mở rộng phạm vi thực thi trừng phạt, không chỉ nhắm vào lĩnh vực tài chính hay thương mại mà còn hướng đến hoạt động vận tải biển – nơi Nga vẫn duy trì được dòng doanh thu đáng kể bất chấp các biện pháp hạn chế trước đó.
Việc kiểm soát “hạm đội bóng tối” được kỳ vọng sẽ góp phần làm giảm đáng kể nguồn thu từ xuất khẩu năng lượng của Moscow, đồng thời củng cố vị thế của EU trong nỗ lực phối hợp quốc tế nhằm gây sức ép kinh tế lên Nga. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cảnh báo việc triển khai các biện pháp kiểm tra và trừng phạt bổ sung sẽ đối mặt với thách thức pháp lý phức tạp, do liên quan đến quyền tài phán của các quốc gia treo cờ và luật hàng hải quốc tế.


