Tin tứcHãng Thông tấn Trung ương Triều Tiên (KCNA) cho rằng chính sách mới của Mỹ là "một bước đi nguy hiểm nhằm mở rộng xung đột vũ trang trên toàn thế giới". Sắc lệnh được Tổng thống Trump ký ngày 9/4, yêu cầu các cơ quan như Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng và các đơn vị liên quan rà soát, đơn giản hóa toàn bộ quy trình xuất khẩu thiết bị quân sự.
KCNA chỉ trích Washington đang biến vũ khí thành công cụ trung tâm trong chính sách đối ngoại, không nhằm duy trì hòa bình mà để củng cố vị trí cường quốc bằng cách tiếp tay cho các bên tham chiến tại Ukraine và Dải Gaza. Bản tin của Triều Tiên cáo buộc Mỹ giả vờ đóng vai trò trung gian hòa giải trong các cuộc xung đột, nhưng lại đứng sau việc cung cấp vũ khí sát thương cho các lực lượng chiến tranh ủy nhiệm.
Trong những năm gần đây, Mỹ ghi nhận doanh số xuất khẩu vũ khí tăng mạnh. Theo KCNA, phần lớn vũ khí này được chuyển đến các nước được coi là bên hiếu chiến tại châu Âu và Trung Đông, khiến tình hình an ninh toàn cầu ngày càng phức tạp.
Tại lễ ký sắc lệnh ở Nhà Trắng ngày 9/4, Trợ lý Tổng thống Will Scharf nhấn mạnh mục tiêu là hỗ trợ đồng minh nhanh hơn và hiệu quả hơn, đồng thời thúc đẩy nền công nghiệp quốc phòng trong nước, tạo việc làm và tăng doanh thu.
Theo Đạo luật Kiểm soát xuất khẩu vũ khí, Quốc hội Mỹ có quyền xem xét các hợp đồng bán vũ khí ra nước ngoài, tùy theo quy mô và mối quan hệ song phương. Tuy nhiên, với sắc lệnh mới, quy trình này sẽ được thay đổi nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các hợp đồng xuất khẩu vũ khí công nghệ cao.
Các chuyên gia nhận định sắc lệnh này sẽ tác động lớn đến thị trường vũ khí toàn cầu. Một trong những điểm nổi bật là khả năng Mỹ sẽ điều chỉnh các ràng buộc của Chế độ Kiểm soát Công nghệ Tên lửa (MTCR) – thỏa thuận kiểm soát xuất khẩu tên lửa tầm xa và các công nghệ liên quan. Nếu được thực hiện, những thay đổi này có thể mở đường cho việc bán các loại vũ khí như tên lửa hành trình Tomahawk, tên lửa PrSM và hệ thống pháo phản lực HIMARS cho nhiều đối tác quốc tế.
Chính quyền Mỹ cũng có kế hoạch giảm bớt sự phụ thuộc vào cơ chế Bán vũ khí cho nước ngoài (FMS), vốn bị đánh giá là chậm và nhiều thủ tục. FMS là hình thức mua bán thông qua Chính phủ Mỹ, trong đó quốc gia mua phải đàm phán với chính phủ Mỹ, trước khi được đặt hàng từ các nhà sản xuất. Hiện nay, danh sách các loại vũ khí bắt buộc phải giao dịch qua FMS rất dài, gồm cả các thiết bị như radar, cảm biến và hệ thống điều khiển chiến đấu.
Sắc lệnh mới yêu cầu các cơ quan chức năng rút gọn danh sách này trong vòng 120 ngày. Mục tiêu là chuyển dần sang hình thức Bán hàng thương mại trực tiếp (DCS), cho phép các công ty quốc phòng Mỹ đàm phán và ký hợp đồng trực tiếp với khách hàng nước ngoài.
Một số thay đổi khác sẽ được triển khai trong vòng 60 đến 90 ngày, gồm việc thiết lập danh sách đối tác ưu tiên, danh mục các loại vũ khí có thể ưu tiên xuất khẩu, cũng như cải tiến quy trình phê duyệt để rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ.
Các doanh nghiệp quốc phòng Mỹ đánh giá cao hướng đi mới của chính quyền Trump, cho rằng đây là bước tiến giúp giảm bớt rào cản hành chính và nâng cao khả năng cạnh tranh. Tuy vậy, giới quan sát quốc tế lại bày tỏ lo ngại về nguy cơ các loại vũ khí công nghệ cao rơi vào tay các lực lượng có xu hướng sử dụng vũ lực, làm trầm trọng thêm căng thẳng ở nhiều điểm nóng.
Triều Tiên không phải là quốc gia duy nhất phản đối chính sách này. Một số tổ chức quốc tế và chuyên gia an ninh cũng cảnh báo rằng việc nới lỏng kiểm soát xuất khẩu vũ khí có thể làm suy yếu nỗ lực kiểm soát vũ khí toàn cầu và kéo dài các cuộc xung đột hiện có.
