| Hiện nay, nhiều loại gạo thơm, gạo có phẩm cấp cao luôn có sức tiêu thụ hấp dẫn, giá bán cao. (Ảnh: DVT) |
Chúng ta còn nhớ, ngay trong những ngày đầu vụ, đặc biệt là trong nhiều diễn đàn về tiêu thụ lúa gạo, Hiệp hội lương thực Việt Nam, các nhà khoa học, nhà quản lí ngành nông nghiệp…. đều khuyến cáo người dân hạn chế sử dụng giống lúa có phẩm cấp thấp. Tuy nhiên, những khuyến cáo ấy không cương quyết, vẫn còn lập lờ nên bà con nông dân cũng không tìm ra được hướng phát triển cây lúa theo chủ trương của nhà nước. Đáng nói là thị trường lúa gạo trước đó có giá cao nên khách hàng không có cơ hội lựa chọn, dễ dãi trong thu mua. Thời gian này, lúa IR50404 bán có giá, nhiều lúc gần bằng lúa chất lượng cao nên bà con đổ xô vào trồng và coi như không thể lường trước được. Khi đó, một số doanh nghiệp cho biết lúa IR50404 bây giờ chất lượng đã cải thiện hơn nhiều so với trước đây nên có thể chế biến làm gạo cấp trung bình, cấp cao. Nhiều doanh nghiệp khác thì cho rằng lúa này chỉ khó tiêu thụ trong vụ hè thu, còn vụ đông xuân vẫn tiêu thụ tốt. Trong một diễn đàn trên truyền hình cũng như các hội nghị, ông Phạm Văn Bảy, Phó chủ tịch Hiệp hội lương thực Việt Nam còn cho rằng giống IR50404 có thể tiêu thụ được.
Theo các chuyên gia, thì nguyên nhân dẫn tới tình trạng này là do giống lúa IR50404 luôn đạt năng suất cao mà hạn chế được dịch hại nên nông dân vẫn tiếp tục mở rộng diện tích bất chấp sự khuyến cáo của ngành nông nghiệp. Thế là người nông dân đã không theo khuyến cáo mà quay lại trồng giống IR50404 với diện tích 60-70% diện tích, khiến cho thị trường vào thu hoạch rộ bị dội chợ, giá rớt thê thảm như hiện nay. Trách ai đây hay tự trách mình, đó là câu hỏi mà chúng tôi nhận được khi nhiều bà con nhìn những cánh đồng lúa trĩu hạt mà ngao ngán vì không ai mua. Nông dân Phùng Văn Trực ở huyện Thạnh Hóa, tỉnh Long An nói trong đau khổ vì lúa bán không được giá và có vài mong muốn:
Trước tình trạng ế ẩm của hạt lúa trong vụ đông xuân này, nhiều chuyên gia nhận định, Việt Nam cần định hướng lại ngành sản xuất lúa và xuất khẩu lúa gạo, bắt đầu từ việc tập trung phát triển nguồn giống chất lượng cao và tái cơ cấu sản xuất để nâng cao thương hiệu và giá trị hạt gạo. Do vậy, doanh nghiệp và người nông dân phải liên kết lại như việc xây dựng các mô hình cánh đồng mẫu lớn đã và đang triển khai ở nhiều địa phương. Doanh nghiệp xác định được đầu ra rồi đặt hàng nông dân sản xuất cùng một giống trên diện tích lớn sẽ đảm bảo được chất lượng và đầu ra cho hạt gạo. Bên cạnh đó, Phó giáo sư – TS Phạm Văn Dư, Phó cục trưởng Cục trồng trọt, Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn cũng thẳng thắng đề xuất các giải pháp nâng cao hạt gạo Việt Nam.
Theo TS Lê Văn Bảnh, Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL do mất cân đối cơ cấu giống lúa nên hiện có một nghịch lý là trong khi lúa gạo phẩm cấp thấp ế, chất đầy đồng, không thể tiêu thụ thì gạo thơm và cao cấp đang có đầu ra nhưng doanh nghiệp không đủ hàng để mua. Vì vậy, theo Tiến sĩ Lê Văn Bảnh thì người nông dân cần phải chú ý chủ động trong canh tác để đảm bảo giá cả chứ không nên sản xuất ồ ạt mà thiếu quan tâm thị trường như hiện nay. Tiến sĩ Lê Văn Bảnh nhấn mạnh:
Có thể nói, hiện nay, nhiều loại gạo thơm, gạo có phẩm cấp cao luôn có sức tiêu thụ hấp dẫn, giá bán cao, nhưng thời gian qua, nguồn cung không đủ đáp ứng trong nước cũng như xuất khẩu. Đặc biệt là hiện nay các nước, vùng lãnh thổ như: Hong Kong, Đài Loan, Trung Đông... đang rất cần. Với những thay đổi về cơ cấu thị trường gạo thế giới, chúng ta càng ngày càng không thể dùng gạo cấp thấp để cạnh tranh thì nhất thiết nghiên cứu và nhân rộng những giống lúa mới có các đặc điểm giống IR50404 nhưng chất lượng gạo cao hơn để thay thế loại lúa này./.
