Tin tứcTrong phiên thảo luận về dự án Luật Di sản văn hóa sửa đổi tại Quốc hội ngày 23/10, nhiều đại biểu bày tỏ lo ngại về tình trạng cổ vật, bảo vật quốc gia của Việt Nam bị thất lạc và mua bán ra nước ngoài trong thời gian qua.
Đại biểu Thạch Phước Bình (Phó đoàn Trà Vinh), đề xuất cần thành lập tổ chức chuyên trách để nghiên cứu, thống kê và lập hồ sơ về các cổ vật bị đánh cắp. Theo ông, việc này là cần thiết để Việt Nam có thể chủ động trong việc đấu tranh thu hồi những hiện vật đang nằm tại các bảo tàng và bộ sưu tập tư nhân nước ngoài.
"Chúng ta cần có quy định để chủ động đấu tranh thu hồi, tránh thụ động như thời gian qua", ông Bình nhấn mạnh và kiến nghị bổ sung điều khoản về việc tham gia các công ước quốc tế liên quan đến thu hồi cổ vật bị tước đoạt.
Đặc biệt, đại biểu Đào Chí Nghĩa (Phó đoàn Cần Thơ) bày tỏ quan ngại về quy định "bảo vật quốc gia thuộc sở hữu riêng". Theo ông, bảo vật quốc gia là di vật, cổ vật có giá trị đặc biệt quý hiếm, tiêu biểu của đất nước về lịch sử, văn hóa, khoa học.
"Nếu bảo vật quốc gia được xác lập sở hữu riêng, tổ chức, cá nhân sẽ có quyền trao đổi, mua, bán, tặng cho, dẫn đến nguy cơ di sản bị đưa ra nước ngoài hoặc lạm dụng, sử dụng không đúng mục đích, ảnh hưởng đến hình ảnh quốc gia", ông Nghĩa nhấn mạnh.
Cùng quan điểm, đại biểu Phạm Văn Hòa chỉ ra rằng việc di vật, bảo vật quốc gia đặc biệt quan trọng bị thất thoát và mua bán ra nước ngoài là vấn đề nhức nhối trong thời gian qua. Ông đề nghị Chính phủ và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cần làm rõ quy trình, nguồn lực thu hồi các cổ vật này để đảm bảo tính khả thi trong thực tế.
Đáng chú ý, theo báo cáo của Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh dự thảo luật mới đã được chỉnh lý theo hướng quy định chặt chẽ hơn về việc chuyển nhượng, mua bán cổ vật. Theo đó, bảo vật quốc gia được xác định là tài sản đặc biệt của quốc gia và không được chuyển quyền sở hữu dưới bất kỳ hình thức nào.
Đối với việc mua bán di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia thuộc sở hữu chung hoặc sở hữu riêng, dự thảo luật quy định việc đấu giá phải tuân thủ theo pháp luật về đấu giá tài sản. Đặc biệt, khi có sự chuyển quyền sở hữu, các tổ chức và cá nhân liên quan bắt buộc phải thông báo bằng văn bản đến cơ quan chuyên môn về văn hóa cấp tỉnh.
Thống kê cho thấy, trong những năm gần đây, nhiều cổ vật quý giá của Việt Nam đã liên tục xuất hiện tại các phiên đấu giá ở nước ngoài với mức giá đáng kể. Tại Tây Ban Nha, một chiếc mũ quan triều Nguyễn đã được bán với giá 600.000 euro (tương đương 15,7 tỉ đồng) trong phiên đấu giá hồi tháng 10/2021.
Tháng 6/2022, một bát ngọc được cho là của vua Tự Đức đã được bán tại nhà đấu giá Drouot với giá 845.000 euro (khoảng 20,7 tỉ đồng).
Đặc biệt, vào cuối tháng 11/2022, hãng đấu giá Millon của Pháp từng chào bán ấn "Hoàng đế chi bảo" của vua Minh Mạng với mức giá từ 2-3 triệu euro (48 đến 72 tỉ đồng), tuy nhiên sau đó Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã đàm phán thành công để đưa cổ vật quý này về nước.
Để giải quyết vấn đề này, dự thảo luật quy định Thủ tướng sẽ quyết định phương án thu hồi hoặc sử dụng ngân sách nhà nước để mua lại và đưa về Việt Nam các di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia. Đồng thời, các tổ chức, cá nhân mua và đưa cổ vật về Việt Nam không vì mục đích lợi nhuận sẽ được hưởng ưu đãi về thuế.
Dự kiến, Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua dự án Luật Di sản văn hóa sửa đổi vào ngày 23/11 tới.
