Câu hỏi: Khi nhắc đến gan nhiễm mỡ thì nhiều người cho rằng chỉ có những người thừa cân, béo phì, uống nhiều rượu bia thì mới có khả năng mắc gan nhiễm mỡ. Còn người gầy không uống rượu bia thì không sao. Không biết là với quan điểm này, ý kiến của bác sĩ như thế nào ạ?
Trả lời:
Vâng, đây cũng là một trong những câu hỏi mà bệnh nhân đi khám tầm soát, kiểm tra sức khỏe, siêu âm ra kết quả thấy gan nhiễm mỡ độ 2 rồi thì rất nhiều người bảo tôi không uống rượu bia; cân nặng của tôi kiểm soát cũng rất là tốt nhưng không hiểu sao vẫn bị gan nhiễm mỡ.
Xin chia sẻ một số quan điểm mà gọi là bị đánh giá sai của rất là nhiều bệnh nhân. Chính là, vì sao người gầy cũng bị gan nhiễm mỡ?
Lý do là trong một số trường hợp ăn uống kiêng khem quá mức bệnh nhân bị thiếu dưỡng chất hoặc uống một số loại thuốc có tác dụng phụ thì gan của người gầy bị tích tụ mỡ vượt quá ngưỡng bình thường. Ngoài những bệnh nhân bị thừa cân, béo phì hay là đái tháo đường tuýp 2 thì những người có chỉ số khối cơ thể ở mức bình thường hoặc thậm chí là gầy vẫn có thể bị mắc gan nhiễm mỡ.
Gan nhiễm mỡ là tình trạng tích lũy mỡ dưới dạng triglyceride quá mức ở gan (khi tích lũy lớn hơn 5% lượng mỡ ở trong tế bào gan). Khi chúng ta đi khám thì thấy gan nhiễm mỡ cần chia làm hai loại. Đó là gan nhiễm mỡ do rượu và gan nhiễm mỡ không do rượu.
Trong nhóm bệnh lý gan nhiễm mỡ không do rượu thì tình trạng béo phì, vòng bụng lớn, rối loạn mỡ máu, đái tháo đường là những yếu tố nguy cơ quan trọng.
Ngoài ra, gan nhiễm mỡ có thể là do những yếu tố liên quan như thói quen ăn uống, các yếu tố môi trường và tình trạng di truyền có thể dẫn đến các bệnh lý, các tình trạng kháng insulin, tăng sinh các tế bào mỡ cũng như tăng tỷ lệ phần trăm của mỡ nội tạng.
Một số giải thích liên quan đến bệnh lý gan nhiễm mỡ đó là gan của chúng ta có chức năng chuyển hóa đường thành năng lượng. Tuy nhiên, những bệnh nhân gầy, ăn uống kiêng khem thì thiếu lượng đường để chuyển hóa, bắt buộc gan phải chuyển hóa mỡ để thay thế. Tức là lượng mỡ dồn về gan và tích tụ trong tế bào gan lâu ngày dẫn đến tình trạng gan nhiễm mỡ.
Ngoài ra, giải thích cụ thể hơn thì những bệnh nhân ăn uống thiếu dưỡng chất, những người ăn uống nghèo nàn, kiêng khem, giảm cân trong một thời gian ngắn.
Ví dụ, cận Tết một số bệnh nhân muốn một tháng mình giảm được 5 ký, 10 ký chẳng hạn. Hoặc là chế độ ăn chay không đúng thì sẽ khiến cho cơ thể thiếu hụt một số dưỡng chất, khiến gan chuyển hóa rất nhiều mỡ. Lâu ngày thì dẫn đến tình trạng gan nhiễm mỡ.
Thứ hai, một trong những nguyên nhân thường gặp nữa đó là bệnh nhân uống nhiều rượu bia. Những người gầy mà uống càng nhiều rượu bia thì càng làm tăng nguy cơ mắc bệnh lý gan nhiễm mỡ hơn so với người bình thường.
Cụ thể là cồn và các chất độc trong rượu bia làm gia tăng việc tiêu hủy lipid và axit béo từ mô mỡ đến gan. Từ đó là tăng tích lũy cái lượng triglyceride và dẫn đến tăng lượng mỡ hóa ở tế bào gan. Đồng thời, rượu bia làm tăng tình trạng độc hóa cho tế bào gan và rối loạn chuyển hóa lipid máu, dẫn đến làm tăng tình trạng gan nhiễm mỡ.
Nguyên nhân thứ ba thường gặp nữa là tác dụng phụ của một số loại thuốc điều trị. Một số bệnh nhân gầy mà điều trị các loại thuốc làm rối loạn lipid máu như là trị ung thư, thuốc điều trị bệnh lý tâm thần kinh, thuốc điều trị tình trạng trầm cảm… có tác dụng phụ là làm tăng lipid máu và dẫn đến gan nhiễm mỡ.
Một nhóm bệnh nhân thứ tư cũng thường gặp đó là người thường tiếp xúc với môi trường độc hại như là hóa dầu, nhiễm độc phốt pho. Một trong những chức năng quan trọng của gan là chuyển hóa và thải độc cho các tế bào. Tuy nhiên, khi bệnh nhân tiếp xúc với môi trường độc hại lâu ngày thì các tế bào gan đã bị tổn thương lâu năm và dễ dẫn đến tình trạng gan nhiễm mỡ, xơ gan cũng như ung thư gan.
Tình trạng gan nhiễm mỡ đang có xu hướng ngày càng tăng và có thể gặp bất cứ đối tượng nào, kể cả những người gầy. Cái này là bằng chứng thực tế là ở phòng khám, chúng tôi đã gặp rất là nhiều trường hợp như thế.
Thạc sĩ, Bác sĩ Hoàng Thị Bích Ngọc
Bác sĩ Nội tiết, Khoa Nội tổng hợp, Bệnh viện Đa Khoa Tâm Trí Sài Gòn
Đừng quên theo dõi chuyên mục Khỏe của VOH để cập nhật các thông tin, kiến thức sức khỏe hữu ích.
