Sổ BHXH là giấy tờ ghi nhận quá trình tham gia BHXH của người lao động làm cơ sở để giải quyết các chế độ. Đây không phải là tài sản nên theo Bộ luật Hình sự không được phép mua bán, cầm cố sổ BHXH.
Tuy nhiên vừa qua, tình trạng mua bán sổ BHXH gặp nhiều ở địa phương có khu công nghiệp lớn, tập trung đông lao động như TP HCM, Bình Dương, Đồng Nai… Do người lao động cần tiền gấp để chi tiêu đã phải bán sang tay với giá thỏa thuận cho các đối tượng bỏ tiền thu mua.
Nhiều trường hợp nhận được số tiền chỉ bằng 20%-30% so với số tiền BHXH một lần được cơ quan BHXH đã giải quyết, chi trả.
Điển hình một trường hợp có người đàn ông ở một tỉnh phía Nam đã chấp nhận “bán” cuốn sổ BHXH giá 30 triệu đồng bằng hình thức ký giấy ủy quyền nhận BHXH một lần cho một người thu mua.
Gần 2 tháng sau đó, người lao động này nhận được tin nhắn gửi thông báo của BHXH cho biết đã được giải quyết hưởng BHXH một lần với số tiền gần 150 triệu đồng, bằng 1/5 số tiền mà ông thu được từ việc bán cuốn sổ.
Khi đó anh mới biết đã “bán” cuốn sổ BHXH quá rẻ, đó là quá trình mà anh đã đóng BHXH hơn 12 năm làm việc.
"Lúc có tin nhắn thông báo trên hệ thống VssID tôi thật sự bất ngờ vì số tiền mà mình được hưởng BHXH. Khi đến cơ quan BHXH hỏi tôi rất nuối tiếc vì không nghĩ mình có được được giải quyết số tiền lớn đến vậy"- Người này cho biết.
Lãnh đạo Vụ Thanh tra - Kiểm tra, BHXH Việt Nam cho biết sổ BHXH không phải là tài sản nên theo Bộ luật Hình sự không được phép mua bán, cầm cố sổ BHXH.
Tuy nhiên, quy định cho phép ủy quyền nhận lương hưu, trợ cấp BHXH hiện nay khiến nhiều kẻ gian lợi dụng lôi kéo người lao động “mua đứt bán đoạn” sổ BHXH kèm giấy ủy quyền nhận trợ cấp để những người này rút khoản tiền BHXH một lần của người lao động theo kiểu “ lời ăn lỗ chịu”. Tuy nhiên, với sự hiểu biết và “dìm giá” của người thu mua và người lao động lại đang cần tiền nên thường phải chịu thiệt thòi sau khi “bán sổ” BHXH của mình.