Tin tứcXe tập đi có từ khi nào?
Xe tập đi là thiết bị mà trẻ sơ sinh (và trẻ mới biết đi) có thể sử dụng để tập đi trước khi chúng có thể tự đi.
Xe tập đi dành cho trẻ em từng xuất hiện trong các tác phẩm nghệ thuật khác nhau của thế kỷ 14 và 15. Giai đoạn này, chiếc xe được khuyến nghị dùng cho trẻ sơ sinh tập đi. Vào thế kỷ 17, xe tập đi được coi là biểu tượng của việc thành thạo một kỹ năng thông qua việc luyện tập liên tục.
Trong giai đoạn này, chiếc xe vừa là một thiết bị học tập vừa là một thiết bị tập thể dục; trong một số tình huống, nó ngăn không cho trẻ chạm vào lò sưởi. Ngoài ra, chiếc xe ra đời dường như là để thuận tiện hơn cho người lớn, nhất là những người phụ nữ bận rộn vừa trông con, vừa nấu ăn hay giặt giũ.
Khung xe làm bằng gỗ, hình tròn hoặc hình vuông - gắn bánh xe có lẽ là kiểu dáng xe tập đi quen thuộc nhất cho trẻ trong các thế kỷ trước. Ngày nay, dù loại xe này có nhiều thiết kế khác nhau, được bày bán phổ biến những những chiếc xe tập đi bằng gỗ có tuổi đời hàng thế kỷ vẫn được lưu giữ trong các địa danh lịch sử và viện bảo tàng.
Xe tập đi từng được gọi bằng nhiều cái tên khác như lồng trẻ em, xe tập đứng, xe tập chạy, ghế tập đi... Cái tên xe tập đi đầu tiên được ghi lại ở Mỹ vào thế kỷ 19, mặc dù tại New England chiếc xe đã xuất hiện từ thế kỷ 17.
Vào những năm 1870, trào lưu các "phát minh" mới đều được cấp bằng sáng chế ở Mỹ, đã dẫn đến việc cấp sáng chế cho cả dự án cải tiến xe tập đi cho trẻ em - kết hợp xe tập đi và ghế…
Xe tập đi phổ biến ở nhiều quốc gia nhưng thời gian gần đây, loại xe này bị các chuyên gia phản đối do một số nguy hiểm đối với trẻ. Điển hình tại Canada, loại xe này đã bị cấm sử dụng.
Tại Hoa Kỳ, đến nay Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) vẫn giữ riêng quan điểm là cấm sản xuất xe tập đi cho trẻ em. Tuy nhiên, lệnh này chưa được thông qua nên Hiệp hội khuyến cáo các bậc phụ huynh nên mua xe đạt chuẩn ASTM F977-96 để tránh tai nạn cho bé, đặc biệt là té cầu thang...
Xe tập đi lợi – hại như thế nào?
Nhìn chung, lợi ích của xe tập đi ai cũng có thể nhìn thấy bởi khi được ngồi trong xe, trẻ sẽ thoải mái đạp chân di chuyển xung quanh – dù chưa biết đi, trong khi đó – cha mẹ của trẻ có thể rảnh tay, rảnh chân để làm chuyện khác.
Nhưng ở góc độ khác – theo nghiên cứu của các chuyên gia thì những mối nguy từ chiếc xe này cũng không ít.
Xe tập đi làm tăng khả năng bị thương
Các loại xe tập đi hiện nay thường có bánh xe – giúp trẻ di chuyển rất nhanh, nhanh hơn mức mà cha mẹ có thể phản ứng. Do đó, trẻ sơ sinh có thể ngã xuống các bậc thang hay ngã nhào khi trẻ ngồi trong xe vẫn cố với lấy những thứ mà chúng không thể với tới.
Từ năm 1990 đến năm 2014, có khoảng 230.000 ca chấn thương do xe tập đi, và hầu hết các ca chấn thương là chấn thương đầu. Ngoài ra, các thương tích thông thường khác có thể xảy ra như: đầu va đập và bầm tím (do ngã xuống cầu thang); bỏng và nhiễm độc (do trẻ tiếp cận những khu vực mà bé không nên đến); Chết đuối do rơi vào nhà vệ sinh hoặc hồ bơi… - theo Mamanatural.
Năm 1994, một số loại xe tập đi dành cho trẻ sơ sinh cố định được giới thiệu, giúp giảm đáng kể số ca thương tích mỗi năm. Mặc dù vậy, các chuyên gia cho rằng vẫn có những nguy hiểm thực sự. Bác sĩ nhi khoa Gary Smith cho biết trong một cuộc phỏng vấn với ABC News: “Xe tập đi không an toàn. Cần có lệnh cấm buôn bán và sản xuất xe tập đi”.
Xe tập đi làm chậm phát triển trí não và vận động
Ngay cả khi loại xe này được thiết kế an toàn hơn thì vẫn có bằng chứng cho thấy chúng không thực sự giúp trẻ tập đi đúng cách, ngoài ra, xe tập đi có thể làm chậm quá trình phát triển.
Một nghiên cứu cho thấy những trẻ sử dụng xe tập đi học cách đi muộn hơn những trẻ không sử dụng xe tập đi. Một nghiên cứu khác cho kết quả tương tự: Các nhà nghiên cứu ghi nhận những trẻ sử dụng xe tập đi thường ngồi, bò và đi muộn hơn so với nhóm đối chứng không sử dụng xe tập đi. Trẻ sơ sinh sử dụng xe tập đi cũng đạt điểm thấp hơn trong thang điểm Bayley (một công cụ đánh giá của Mỹ - được thiết kế để đo lường vật lý, động cơ, cảm giác và phát triển nhận thức ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ) về sự phát triển trí não và vận động.
Tại sao điều này lại làm trì hoãn sự phát triển? Nghiên cứu cho thấy, sự chậm phát triển vận động có thể là do em bé không thể nhìn thấy chân của mình. Việc có thể nhìn thấy tay chân của chính mình cho bé biết loại chuyển động nào đã giúp bé đạt được mục tiêu.
Xem thêm: Thực phẩm dinh dưỡng tốt cho trẻ tập đi
Xe tập đi cản trở sự phát triển cơ bắp
Thật thú vị khi xem em bé ngồi trong xe tập đi, phóng xung quanh để khám phá thế giới, nhưng việc ép em bé vào chiếc xe này có thể gây khó khăn cho sự phát triển cơ bắp.
Xe tập đi khiến em bé khó phát triển tất cả các cơ cần thiết để cuối cùng có thể tự đi được. Nếu thời gian ngồi trong xe nhiều sẽ làm giảm thời gian trẻ nằm sấp hoặc cố gắng ngồi dậy, trườn hoặc bám víu xung quanh để đứng lên - tất cả các hoạt động này đều là bước chuẩn bị cho cơ thể bước đi.
Theo Tiến sĩ Nhi khoa Alan Greene, xe tập đi giúp tăng cường sức mạnh của chân dưới chứ không phải chân trên và hông, những yếu tố cần thiết cho việc đi bộ và đáp ứng mong muốn di chuyển trên sàn của trẻ, khiến trẻ ít cố gắng bò hơn.
Trong khi đó, Tiến sĩ bác sĩ nhi khoa, Emmi Pikler phát hiện ra rằng, những đứa trẻ phát triển tự nhiên (tức là không được đặt trong xe tập đi) sẽ khỏe hơn, vững chãi hơn và tự tin hơn trong các chuyển động của chúng.
Chọn xe tập đi như thế nào? Loại xe nào có thể thay thế xe tập đi?
Khi các bậc phụ huynh bận rộn với việc nhà, thì có thể đặt trẻ trong một chiếc xe nôi an toàn, kín đáo. Phụ huynh cũng có thể tạo ra một khu vui chơi nho nhỏ chứa đầy những món đồ chơi yêu thích của trẻ để trẻ khám phá trong khu vực của riêng mình trong khi cha mẹ bận rộn nấu bữa tối… Dù vậy, tất cả các hoạt động này vẫn cần sự giám sát của cha mẹ.
Nếu cha mẹ bất an vì sự hiếu động của trẻ và vẫn muốn cho trẻ yên vị ngồi trong xe tập đi, theo bác sĩ Nguyễn Thanh Sang – Bệnh viện Nhi đồng TPHCM các bậc cần cần lưu ý như sau:
Nên chọn loại xe không bánh xe
Xe tập đi không bánh xe được Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) khuyến khích sử dụng trong bối cảnh lệnh cấm xe không được thông qua. Lý do đó là tránh bé di chuyển quá nhanh đặc biệt bé tự đi xuống dốc hoặc cầu thang...
Ngoài ra, cha mẹ nên chọn loại xe có trọng lượng trung bình - lớn, rộng, ổn định, không dễ trượt về các phía trước dưới tác động nhẹ và nên chọn loại được làm từ vật liệu thiên nhiên như gỗ.
Nên chọn loại xe đẩy tập đi
Xe tập đi loại ngồi có mảnh vải bản rộng ở giữa 2 chân con có thể gây biến dạng và khó khăn cho việc bước đi của con, đôi khi làm con chấn thương khớp háng.
Tuy nhiên xe tập đi loại đẩy không chỉ giúp con tự chỉnh tư thế mà còn giúp chân con khỏe. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng xe đẩy giúp bé tự đi sớm hơn xe ngồi.
Luôn nhớ xe không phải nơi… gửi trẻ
Một số bố mẹ nghĩ rằng bé "yên vị" trong xe để họ làm việc nhà. Nhưng thực tế bé rất năng động và dễ bị té, thậm chí là tử vong. Vì vậy, cha mẹ cần luôn chú ý quan sát trẻ dù trẻ có ngồi trong xe hay không.
