Nhật Bản ‘khủng hoảng’ lao động trầm trọng

Trong ngắn hạn, tình trạng thiếu lao động thể hiện rõ trong lĩnh vực dịch vụ bị ảnh hưởng bởi đại dịch - vốn sử dụng nhiều lao động như chăm sóc điều dưỡng và xây dựng.

Một cuộc khủng hoảng tiềm tàng đang rình rập ngành logistics khi kế hoạch áp đặt giới hạn pháp lý chặt chẽ hơn về số giờ làm thêm, như một phần của cải cách thị trường lao động, đang làm dấy lên lo ngại về tình trạng thiếu lái xe trầm trọng.

Các cuộc khảo sát ở khu vực tư nhân cho thấy, tình trạng thiếu lao động sẽ nghiêm trọng hơn trong nhiều thập kỷ tới, một trong số đó ước tính mức thiếu hụt hơn 11 triệu lao động vào năm 2040. Cả nước Nhật có khoảng 67 triệu lao động tính đến tháng 7/2023.

Xem toàn màn hình

Chính phủ Nhật đang ngày càng nghiêm túc trong việc cải cách thị trường lao động, nhấn mạnh nhu cầu đào tạo lại lực lượng lao động, chuyển từ việc làm dựa trên thâm niên và thúc đẩy dịch chuyển lao động, hướng tới việc thiết lập một chu kỳ tăng trưởng kinh tế tích cực và tái phân phối của cải.

Takuya Hoshino, nhà kinh tế cấp cao tại Viện nghiên cứu Dai-ichi Life, cho biết: “Nếu nhiều người chuyển từ công ty này sang công ty khác, nhiều công ty sẽ trả lương cao hơn để thu hút những công nhân trẻ, có tay nghề cao”.

Trong hơn một thập kỷ qua, Nhật Bản đã chứng kiến ​​ngày càng nhiều phụ nữ và người già tham gia lực lượng lao động. Nhật Bản đã mở cửa đón nhiều lao động nước ngoài hơn, mặc dù chậm, nhưng các chuyên gia đặt câu hỏi liệu Nhật Bản có thể cạnh tranh với các quốc gia khác - nơi người lao động có thể được trả lương cao hơn hay không.

Trong khi một số lĩnh vực đang thu được lợi ích từ tự động hóa và AI thì vẫn còn sự bất ổn về tác động lâu dài đến thị trường lao động.

Trong nỗ lực bảo vệ an ninh quốc gia, Nhật Bản cũng đang hướng tới khôi phục lĩnh vực chip nhằm ngăn chặn tình trạng gián đoạn nguồn cung lặp lại do đại dịch Covid-19 và ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc.

Theo ước tính của Viện nghiên cứu Mitsubishi, số lượng kỹ sư chuyên nghiệp sẽ phải tăng mạnh để Nhật Bản tăng gấp đôi trong lĩnh vực này lên 15% vào năm 2035.

Viện ước tính, 9,7 triệu việc làm sẽ bị mất vào năm 2035 do ảnh hưởng của số hóa, bao gồm cả AI. Tuy nhiên, lao động vẫn sẽ thiếu hụt trong năm đó do nỗ lực thúc đẩy chuyển đổi xanh và kỹ thuật số cũng như nỗ lực thúc đẩy ngành công nghiệp bán dẫn của quốc gia.

Viện cho biết, một thách thức đối với thị trường lao động của Nhật Bản là tỷ lệ người lao động làm các công việc không thường xuyên hoặc "sáng tạo" liên quan đến những công việc thường ngày thấp hơn so với các quốc gia như Hoa Kỳ và Anh.

Hiện tại, lạm phát gia tăng do chi phí nhập khẩu cao hơn đã thúc đẩy các công ty tăng lương, trong khi AI có thể giảm khối lượng công việc của con người, tăng hiệu quả và cắt giảm chi phí lao động.

Tổ chức Lao động Quốc tế cho biết, AI tạo sinh - vốn không tốt cũng không xấu, sẽ "tăng cường" thay vì phá hủy việc làm. Cơ quan của Liên Hợp Quốc đang kêu gọi các chính phủ và các tổ chức khác thiết kế các chính sách phù hợp để đảm bảo quá trình chuyển đổi suôn sẻ vì chi phí đối với những người lao động bị ảnh hưởng sẽ rất lớn.