Mùa lễ Vu Lan là dịp nhắc nhở mỗi người con trong gia đình phải hiếu thuận với cha mẹ, lòng biết ơn tổ tiên... Trong dịp lễ này, có một nghi thức đặc biệt, thể hiện lòng thành kính, tưởng nhớ công ơn dưỡng dục của đấng sinh thành, đó là nghi thức “Bông hồng cài áo”.
Bông hồng được chọn làm biểu tượng cho ngày lễ Vu Lan vì là loài hoa thông dụng và dễ thương, được nhiều người yêu thích nhất. Ảnh: internet
Nghi thức “Bông hồng cài áo” được xem là một phần nghi thức quan trọng, trở thành nét văn hóa truyền thống có ý nghĩa nhân văn sâu sắc trong ngày lễ Vu Lan. Đây còn được xem là một nghi thức báo hiếu quan trọng đối với những người con dành cho cha mẹ xuất phát từ ý tưởng trong áng văn viết về Mẹ của Thiền sư Thích Nhất Hạnh.
Từ ý tưởng của Thiền sư Thích Nhất Hạnh, GS. TS. Ngô Đức Thịnh - Giám đốc TT Nghiên cứu và Bảo tồn Văn hóa Tín ngưỡng Việt Nam đã nảy ra ý tưởng cho nghi thức này vào dịp Vu Lan.
Vậy tại sao lại là bông hoa hồng mà không phải là loại hoa khác?
Trong một chuyến công tác tại Nhật Bản đúng ngày Ngày của Mẹ (Mother Day), Thiền sư Thích Nhất Hạnh được một số thanh niên lại gần hỏi thầy còn mẹ không và cài lên áo một bông hồng rồi nói “Hôm nay là ngày tưởng nhớ đến mẹ”. Sau khi tìm hiểu và biết được ý nghĩa cao đẹp của hành động này, ông đã chọn bông hoa hồng làm biểu tượng cho lễ Vu Lan báo hiếu của nhà Phật và viết ấn phẩm “Bông hồng cài áo” vào năm 1962.
Ý nghĩa của việc cài bông hoa hồng, màu hoa hồng, Thiền sư đã giải thích ngay trong ấn phẩm khi viết: "Tây phương không có ngày Vu Lan nhưng cũng có Ngày Mẹ (Mother’s day) mồng mười tháng năm. Tôi nhà quê không biết cái tục ấy. Có một ngày tôi đi với thầy Thiên Ân tới nhà sách ở khu Ginza ở Đông Kinh, nửa đường gặp mấy người sinh viên Nhật, bạn của thầy Thiên Ân.
Có một cô sinh viên hỏi nhỏ thầy Thiên Ân một câu, rồi lấy trong sắc ra một bông hoa cẩm chướng màu trắng cài vào khuy áo tràng của tôi. Tôi lạ lùng, bỡ ngỡ, không biết cô làm gì, nhưng không dám hỏi, cố giữ vẻ tự nhiên, nghĩ rằng có một tục lệ chi đó. Sau khi họ nói chuyện xong, chúng tôi vào nhà sách, thầy Thiên Ân mới nói cho tôi biết đó là "Ngày Mẹ", theo tục Tây phương.
Nếu anh còn mẹ, anh sẽ được cài một bông hoa màu hồng trên áo, và anh sẽ tự hào được còn mẹ. Còn nếu anh mất mẹ, anh sẽ được cài trên áo một bông hoa trắng. Tôi nhìn lại bông hoa trắng trên áo mà bỗng thấy tủi thân.
Tôi cũng mồ côi như bất cứ một đứa trẻ vô phúc khốn nạn nào; chúng tôi không có được cái tự hào được cài trên áo một bông hoa màu hồng. Người được hoa trắng sẽ thấy xót xa, nhớ thương, không quên mẹ, dù người đã khuất. Người được hoa hồng sẽ thấy sung sướng nhớ rằng mình còn mẹ, và sẽ cố gắng để làm vui lòng mẹ, kẻo một mai người khuất núi có khóc than cũng không còn kịp nữa. Tôi thấy cái tục cài hoa đó đẹp và nghĩ rằng mình có thể bắt chước áp dụng trong ngày báo hiếu Vu Lan".
Với ý nghĩa đó, mỗi mùa lễ Vu Lan, nhiều người Việt đều cài một bông hoa hồng trên áo. Bông hồng màu đỏ cho những ai may mắn còn cha mẹ trên đời, bông hồng màu hồng cho những người còn mẹ mất cha và bông hồng trắng cho những người kém may mắn khi không còn cha và mẹ trên đời.
Theo ông, bông hoa hồng trong cách nhìn của người Việt là loài hoa thông dụng và dễ thương, được nhiều người yêu thích nhất. Loài hoa này còn mang quy ước biểu hiện tình yêu thương của loài người. Chính vì thế, Thiền sư đã chọn bông hoa hồng làm biểu tượng cho lễ Vu Lan báo hiếu của nhà Phật.
Để mọi người hiểu hơn về điều này, chính bản thân Thiền sư đã làm lễ cài Bông hồng đầu tiên cho Tăng Ni và Phật tử ở chùa Pháp Hội, Sài Gòn. Từ đó các chùa và các tổ chức Gia đình Phật tử đã nhân rộng thành lễ cài Bông hồng trong dịp lễ Vu Lan báo hiếu như hiện nay.
Cũng từ đó, nghi thức “Bông hồng cài áo” trong ngày Vu Lan được phổ thông hóa và trở thành ngày lễ trong Phật giáo, thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn” của người Việt và giáo dục con người về lòng hiếu thảo và tình người.
Một mùa báo hiếu nữa lại về. Hãy sống chậm lại giữa dòng đời tất bật để cảm nhận đầy đủ những yêu thương, để làm tròn bổn phận làm con, để không hối tiếc bởi mỗi ngày qua, trong khi con cái mải mê cùng cuộc sống, nhiều người có phần xao lãng chuyện báo hiếu mẹ cha.
Mỗi người chúng ta, hãy trân quý khi còn được cài hoa hồng màu đỏ thắm trên ngực áo khi may mắn vẫn còn đầy đủ đấng sinh thành, lại càng trân quý hơn khi hoa hồng trên ngực phai chuyển màu sang hồng mà không còn đỏ thắm khi còn mẹ mất cha và hãy luôn tưởng nhớ đến cha mẹ khi phải cài bông hồng trắng vì kém may mắn khi không còn cha và mẹ trên đời.
