Tin tứcTỏi, một loại gia vị quen thuộc trong mỗi căn bếp, không chỉ làm tăng hương vị món ăn mà còn ẩn chứa những lợi ích sức khỏe đáng ngạc nhiên, đặc biệt là trong việc hỗ trợ kiểm soát huyết áp.
Giữa hàng loạt thực phẩm được nhắc đến trong các chế độ ăn hỗ trợ tim mạch, tỏi (Allium sativum) nổi bật lên như một ứng cử viên đầy tiềm năng. Nhưng liệu tỏi có thực sự giúp giảm huyết áp, hay chỉ là lời truyền miệng chưa được chứng minh?
Câu trả lời đã và đang được các nhà nghiên cứu y khoa trên thế giới tìm hiểu một cách nghiêm túc – và kết quả mang lại nhiều bất ngờ.
Tỏi tác động lên huyết áp như thế nào?
Một phân tích tổng hợp (meta-analysis) gần đây được công bố trên Current Hypertension Reports (2023) bởi nhóm nghiên cứu của tiến sĩ Karin Ried tại Úc đã xem xét 12 thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên có đối chứng với tổng cộng hơn 550 người tham gia.
Kết quả cho thấy, tỏi có khả năng làm giảm huyết áp tâm thu trung bình khoảng 8-10 mmHg và huyết áp tâm trương khoảng 5-6 mmHg ở những người bị tăng huyết áp, mức giảm tương đương với hiệu quả của một số thuốc hạ áp liều thấp.
Cũng chính nhóm nghiên cứu này, trong một bài báo khác trên Integrated Blood Pressure Control (2020), đã xác định rằng tỏi lên men (aged garlic extract – AGE) là dạng có tác dụng ổn định và dễ hấp thu nhất, nhờ vào hoạt chất S-allylcysteine – một hợp chất lưu huỳnh tan trong nước có đặc tính chống oxy hóa mạnh.
Tỏi không chỉ đơn thuần là một chất chống viêm hay kháng khuẩn. Các nghiên cứu cho thấy, tác dụng giảm huyết áp của tỏi đến từ nhiều cơ chế phức hợp:
· Tăng sản sinh nitric oxide (NO): Nitric oxide là một phân tử quan trọng giúp giãn nở mạch máu. Tỏi giúp kích thích men nitric oxide synthase, từ đó tăng NO và làm giãn mạch, giảm áp lực máu.
· Ức chế men chuyển angiotensin (ACE): Giống như các thuốc ACE inhibitors, tỏi có thể ức chế ACE – enzyme tham gia vào quá trình co mạch và giữ muối nước, từ đó làm giảm huyết áp.
· Chống oxy hóa và cải thiện chức năng nội mô mạch máu: Hoạt chất allicin và S-allylcysteine trong tỏi giúp bảo vệ các tế bào nội mô thành mạch, giảm stress oxy hóa – một yếu tố chính gây xơ vữa và tăng huyết áp.
Tỏi có hiệu quả như thế nào so với thuốc tây?
Dù hiệu quả của tỏi không thể so sánh với các thuốc hạ áp mạnh, nhưng ở những bệnh nhân bị tăng huyết áp nhẹ đến trung bình, hoặc ở những người chưa cần dùng thuốc nhưng có yếu tố nguy cơ cao (tiền tăng huyết áp), tỏi có thể đóng vai trò như một liệu pháp bổ trợ hữu ích.
Một nghiên cứu đăng trên Journal of Nutrition (2022) cho thấy, khi kết hợp bổ sung chiết xuất tỏi với lối sống lành mạnh (ăn nhạt, tập thể dục, giảm stress), người tham gia ghi nhận mức huyết áp cải thiện đáng kể chỉ sau 12 tuần.
Liều lượng và dạng dùng khuyến nghị từ nghiên cứu
Phần lớn các nghiên cứu sử dụng chiết xuất tỏi lên men (AGE) với liều từ 600–1.200 mg/ngày chia làm 2 lần. Đây là dạng được chứng minh có độ an toàn cao, ít tác dụng phụ và chứa hàm lượng hoạt chất ổn định.
Tỏi tươi tuy có lợi nhưng allicin – hoạt chất chính – lại dễ bị phân hủy bởi nhiệt, nên việc sử dụng tỏi sống hoặc bổ sung bằng viên nén AGE sẽ giúp phát huy tác dụng tốt hơn. Tuy nhiên, tỏi sống với liều khoảng 1–2 tép mỗi ngày vẫn có thể giúp hỗ trợ giảm huyết áp nhẹ.
Lưu ý khi sử dụng tỏi để hỗ trợ điều trị huyết áp
Mặc dù tỏi mang lại nhiều lợi ích sức khỏe, nhưng không phải ai cũng phù hợp với việc bổ sung tỏi liều cao, đặc biệt là với một số đối tượng nhất định:
- Rối loạn đông máu và sử dụng thuốc chống đông máu: Tỏi có đặc tính chống đông máu nhẹ. Do đó, những người đang sử dụng thuốc chống đông máu (như warfarin, aspirin) hoặc có tiền sử rối loạn đông máu cần thận trọng khi bổ sung tỏi liều cao. Tỏi có thể làm tăng nguy cơ chảy máu. Cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
- Phẫu thuật: Để tránh nguy cơ chảy máu quá mức, nên ngừng sử dụng tỏi, đặc biệt là các chế phẩm tỏi cô đặc, ít nhất 2 tuần trước khi phẫu thuật.
- Hạ huyết áp: Mặc dù là một lợi ích, nhưng đối với những người đã có huyết áp thấp, việc tiêu thụ quá nhiều tỏi có thể khiến huyết áp giảm quá mức, gây chóng mặt, buồn nôn hoặc ngất xỉu.
- Dị ứng: Một số người có thể bị dị ứng với tỏi, gây ra các triệu chứng như phát ban, ngứa, khó thở hoặc sưng tấy.
- Các vấn đề tiêu hóa: Tỏi có thể gây ra các vấn đề tiêu hóa như ợ nóng, đầy hơi, buồn nôn hoặc tiêu chảy ở một số người, đặc biệt là khi tiêu thụ với số lượng lớn hoặc khi bụng đói.
