Mặc dù có nhiều lợi ích cho sức khỏe, loại rau này vẫn chưa được người dân Việt Nam chú ý và sử dụng nhiều.
Đặc điểm của rau sam
Rau sam là loại cây thân thảo, mọng nước, thân có màu xanh nhạt hoặc hơi đỏ, thường bò sát mặt đất và phát triển mạnh vào mùa hè khi nhiệt độ và độ ẩm cao. Cây có chiều dài từ 10-30 cm, thân phân nhánh nhiều, lá màu xanh đậm, không có cuống hoặc cuống rất ngắn. Rau sam phân bố rộng khắp các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, đặc biệt dễ thấy ở Việt Nam.
Trước đây, rau sam chỉ được coi là loại rau dại, dùng trong những mùa khan hiếm rau xanh. Ngày nay, khi các loại thực phẩm rau khác phổ biến hơn, rau sam dần bị bỏ quên. Tuy nhiên, ít ai biết rằng loài rau mọc hoang này lại chứa rất nhiều dưỡng chất tốt cho sức khỏe.
Giá trị dinh dưỡng của rau sam
Theo nhiều nghiên cứu hiện đại, rau sam chứa nhiều hoạt chất quý như Flavonoid, Coumarin, Monoterrpene Glycoside và các hợp chất Phenolic. Đặc biệt, loại rau này cũng rất giàu omega-3, các vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể.
Flavonoid, hợp chất có nhiều nhất trong rau sam, có khả năng chống oxy hóa và chống viêm hiệu quả. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh Flavonoid giúp ngăn ngừa ung thư, bảo vệ hệ tim mạch và tăng cường hệ miễn dịch. Rau sam cũng chứa nhiều khoáng chất như phốt pho, sắt, mangan và canxi – những yếu tố quan trọng giúp duy trì sức khỏe.
Rau sam còn giàu omega-3, một loại chất béo thực vật không chứa cholesterol, rất tốt cho sức khỏe tim mạch. Các nghiên cứu trên chuột còn cho thấy rau sam có triển vọng trong việc hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường bằng cách cải thiện sự dung nạp glucose và điều hòa lipid trong máu.
Ứng dụng của rau sam trong y học
Không chỉ giàu dinh dưỡng, rau sam còn được sử dụng như một loại dược liệu trong y học cổ truyền. Theo lương y Vũ Quốc Trung, rau sam có vị chua, tính lạnh, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, tiêu sưng và sát trùng. Rau sam thường được sử dụng trong điều trị các bệnh đường tiêu hóa, lở ngứa, kiết lỵ và giun sán.
Ngoài ra, rau sam còn là thành phần quan trọng trong nhiều bài thuốc điều trị tiểu tiện khó khăn, phù thũng và các vấn đề viêm nhiễm. Các nước như Trung Quốc, Nhật Bản, Pháp và Hà Lan đã biết tận dụng rau sam trong các món ăn hàng ngày cũng như làm dưa chua.
Cách sử dụng rau sam
Rau sam có thể được sử dụng làm thuốc hoặc chế biến thành các món ăn bổ dưỡng. Đối với bài thuốc dân gian, người ta thường dùng rau sam tươi sắc nước uống hoặc giã nát để đắp ngoài da. Rau sam cũng có thể được chế biến thành các món ăn như xào, nấu canh, làm nộm.
Tuy nhiên, theo TS-BS Bùi Phạm Minh Mẫn, khi sử dụng rau sam cần lưu ý không dùng cho người có tỳ vị hư hàn hoặc phụ nữ mang thai. Việc sử dụng quá nhiều rau sam có thể gây ra các vấn đề tiêu hóa như tiêu chảy.
Dù được xem là "nhân sâm của người nghèo", rau sam vẫn còn khá xa lạ với người tiêu dùng Việt Nam. Nhưng với những lợi ích sức khỏe vượt trội, loại rau này xứng đáng được chú ý và sử dụng nhiều hơn trong bữa ăn hàng ngày.
