1. Rối loạn thần kinh thực vật là gì?
Hệ thần kinh thực vật có chức năng điều hòa huyết áp động mạch, cử động và bài tiết dịch của hệ tiêu hóa, giúp tạo ra các hormone, điều hòa thân nhiệt,…Chính vì vậy, hệ thần kinh thực đóng vai trò quan trọng trong điều hòa các chức năng sống của cơ thể và giúp cơ thể thích nghi với sự thay đổi của môi trường sống.
Hệ thần kinh thực vật có vai trò quan trọng trong cơ thể (Nguồn: Internet)
Hệ thần kinh thực vật của con người gồm hệ thần kinh giao cảm và hệ thần kinh phó giao cảm. Trên một cơ quan trong cơ thể, hai hệ này thường sẽ có mối quan hệ tương hỗ lẫn nhau. Rối loạn thần kinh thực vật là sự mất cân bằng giữa 2 hệ thần kinh giao cảm và phó giao cảm.
2. Nguyên nhân gây rối loạn hệ thần kinh thực vật
Rối loạn thần kinh thực vật có thể là một biến chứng của các bệnh lý hay tác dụng phụ của một số thuốc. Cụ thể, nguyên nhân gây rối loạn thần kinh thực vật gồm có:
- Các bệnh tự miễn (hội chứng Sjogren và Lupus ban đỏ hệ thống), các “cuộc tấn công” hệ thống miễn dịch và thương tổn các bộ phận của cơ thể, dây thần kinh hoặc do sự tấn công hệ miễn dịch của một số bệnh ung thư.
- Bệnh tiểu đường là nguyên nhân phổ biến gây rối loạn hệ thần kinh thực vật.
- Tổn thương dây thần kinh do phẫu thuật vùng cổ hoặc do xạ trị cũng làm rối loạn hệ thần kinh thực vật.
- Tác dụng phụ của một số loại thuốc sử dụng trong điều trị ung thư, thuốc chống trầm cảm và một số thuốc tim mạch cũng là nguyên nhân gây bệnh.
- Bệnh Parkinson cũng có liên quan đến sự rối loạn hệ thần kinh thực vật.
- Một số bệnh truyền nhiễm do virus hoặc vi khuẩn như ngộ độc thức ăn, bệnh bạch hầu,…cũng có thể làm rối loạn hệ thần kinh thực vật.
- Rối loạn tâm lý như stress, các sang chấn tinh thần, thủ dâm quá nhiều ở nam và nữ,…
Trong các nguyên nhân kể trên thì phần lớn rối loạn thần kinh thực vật là do stress và sự suy nhược cơ thể kéo dài.
3. Dấu hiệu nhận biết rối loạn thần kinh thực vật
Thông thường, bác sĩ sẽ chẩn đoán rối loạn thần kinh thực vật dựa vào dấu hiệu và triệu chứng tiêu biểu của bệnh. Khi bị rối loạn thần kinh thực vật, người bệnh sẽ có những triệu chứng sau đây:
3.1 Đánh trống ngực, hồi hộp
Đây được coi là biểu hiện dễ nhận biết và thường gặp nhất khi bị rối loạn thần kinh thực vật. Nếu bạn thấy nhịp tim của mình nhanh bất thường, cảm giác như tim sắp nhảy ra khỏi lồng ngực, kèm theo đó là cảm giác hồi hộp thì bạn có thể nghi ngờ rằng mình đang bị rối loạn thần kinh thực vật.
3.2 Khó thở
Người bệnh thường cảm thấy khó thở, hụt hơi và phải rướn người ra để thở hoặc hít thở sâu mới cảm thấy dễ chịu. Tình trạng khó thở sẽ tăng khi bạn đến những nơi đông đúc, ồn ào.
3.3 Đau ngực
Đau, nóng và rát ở vùng ngực, thậm chí đau nhói hoặc đau thắt ngực cũng là biểu hiện của tình trạng rối loạn thần kinh thực vật. Cơn đau thường xuất hiện bất ngờ khiến người bệnh cảm thấy bị nghẹt thở, căng tức vùng ngực.
3.4 Chóng mặt
Cảm giác choáng váng, đứng không vững hoặc như muốn ngất xỉu, triệu chứng này do nhịp tim quá nhanh khiến máu lên não bị thiếu.
3.5 Tăng không khí
Các triệu chứng ban đầu là tê cứng và ngứa ran ở vùng xung quanh miệng, sau đó người bệnh sẽ cảm thấy lo âu, hốt hoảng, thở gấp và dễ bị ngất. Cách xử lý đơn giản là bịt mũi lại và ngưng thở trong vài giây thì tình trạng này sẽ tự biến mất.
3.6 Tay chân run và đổ mồ hôi
Triệu chứng này sẽ xuất hiện khi người bệnh bị hốt hoảng và nhịp tim đập nhanh. Kèm theo đó là chân tay run, cơ thể đổ mồ hôi nhiều do hệ thần kinh thực vật bị kích thích quá mức.
3.7 Cơ thể mệt mỏi
Người bị rối loạn thần kinh thực vật luôn mệt mỏi, chóng mặt, khó thở,...(Nguồn: Internet)
Người bệnh luôn cảm thấy uể oải và thiếu sức sống. Tình trạng này thường sẽ kéo dài và khó hồi phục dù người bệnh đã nghỉ ngơi.
3.8 Mất ngủ
Vì luôn trong tình trạng lo lắng, bồn chồn vô cơ nên việc trằn trọc, khó ngủ hoặc ngủ không sâu giấc là điều khó tránh khỏi.
Ngoài ra, những người bị rối loạn thần kinh thực vật còn bị rối loạn kinh nguyệt, rụng tóc, da khô bong tróc, giảm ham muốn “chuyện ấy”,…
Trong giai đoạn đầu, người bệnh chỉ cảm thấy bất an, khó chịu, nhưng đến khi bệnh nặng, người bệnh sẽ luôn trong tình trạng hoang mang, sợ hãi và dễ rơi vào tình trạng trầm cảm.
4. Rối loạn thần kinh thực vật có tự khỏi không?
Rối loạn thần kinh thực vật không phải là một bệnh cụ thể mà chỉ là những rối loạn hoạt động thần kinh tự động. Rối loạn này cũng không gây tử vong nhưng làm giảm hoạt động hoặc ảnh hưởng đến chức năng tự động của cơ thể như nhịp tim, huyết áp, mồ hôi, tiêu hóa,…
Hiện nay, việc điều trị bệnh rối loạn thần kinh thực vật chủ yếu là điều trị các nguyên nhân gây bệnh. Đối với nhóm nguyên nhân do bệnh lý thì cần kết hợp điều trị bệnh với các triệu chứng của rối loạn thần kinh thực vật. Với nhóm nguyên nhân do thuốc thì cần lựa chọn đổi thuốc điều trị. Nếu nguyên nhân do stress và suy nhược thì cần có chế độ nghỉ ngơi, tập luyện và thư giãn hợp lý.
Người bệnh có thể thực hiện các phương pháp sau để giảm triệu chứng của rối loạn thần kinh thực vật:
- Ngoại khoa: Đốt hoặc cắt hạch giao cảm nếu tiết mồ hôi quá nhiều ở tay, làm ảnh hưởng đến việc cầm nắm và lao động. Tuy nhiên, khi hủy hạch giao cảm, có thể làm cường chức năng phó giao cảm hoặc có thể làm tăng tiết mồ hôi ở các vùng khác trên cơ thể.
- Nội khoa: Có thể dùng các nhóm thuốc làm giảm nhịp tim, thuốc chống trầm cảm, vitamin nhóm B, canxi, thuốc an thần. Ngoài ra, người bệnh có thể xông hơi, châm cứu, bấm huyệt, xoa bóp…
Nhìn chung, rối loạn thực vật có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra, bệnh nhân không nên tự ý sử dụng các loại thuốc điều trị khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Nếu nghi ngờ mình bị rối loạn thần kinh thực vật thì cần đến gặp bác sĩ để được thăm khám, tư vấn và điều trị kịp thời.
