Sống chung với ô nhiễm không khí, đặc biệt do cháy rừng làm tăng nguy cơ mất trí nhớ

Nghiên cứu, được công bố vào đầu tuần này trên tạp chí JAMA Internal Medicine xem xét dữ liệu từ 27.857 người tham gia khảo sát từ năm 1998 đến năm 2016.

Khoảng 15%, tương đương 4.105, mắc chứng mất trí nhớ trong thời gian nghiên cứu và tất cả đều sống ở các khu vực có nồng độ ô nhiễm cao của Hoa Kỳ.

Các tác giả nghiên cứu cho biết, đây là nghiên cứu đại diện quốc gia đầu tiên về tác động tiềm ẩn của ô nhiễm bụi mịn từ các nguồn phát thải khác nhau đối với chứng mất trí nhớ ở Mỹ và mối liên hệ với chứng mất trí nhớ mạnh nhất ở những khu vực bị ô nhiễm từ nông nghiệp và cháy rừng.

Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ, ô nhiễm bụi mịn, còn được gọi là PM2.5 hoặc vật chất dạng hạt, là hỗn hợp của các giọt chất rắn và chất lỏng trôi nổi trong không khí. 

Nó có thể ở dạng bụi bẩn, bụi, bồ hóng hoặc khói. Các hạt vật chất có thể đến từ các nhà máy đốt than và khí đốt tự nhiên, ô tô, nông nghiệp, công trường xây dựng và cháy rừng...

Hầu hết các nghiên cứu trước đây chủ yếu xem xét ô nhiễm hạt từ nhiên liệu hóa thạch. Nhưng trong nghiên cứu mới, mối liên hệ với chứng mất trí dường như mạnh mẽ nhất với ô nhiễm liên quan đến nông nghiệp và cháy rừng, dù nó cũng có thể đến từ các nguồn khác như giao thông và đốt than.

Xem thêm: Nguy cơ chết sớm do ô nhiễm không khí

Tiến sĩ Sara Dubowsky Adar, Phó chủ tịch khoa dịch tễ học tại Trường Y tế Công cộng thuộc Đại học Michigan, người thực hiện nghiên cứu cho biết: “Nghiên cứu thực sự rất có ý nghĩa, chủ yếu là do chúng tôi đang xem xét các tác động lên não và nền nông nghiệp mà chúng tôi biết là sử dụng rất nhiều thuốc trừ sâu”.

Cô nói, thuốc trừ sâu là chất độc thần kinh đối với động vật, vì vậy đó có thể là những hạt trong ô nhiễm nông nghiệp cũng đang ảnh hưởng đến não người. 

Đối với cháy rừng, khói không chỉ bốc ra từ những cái cây đang cháy, những thứ như nhà cửa và trạm xăng cũng bị đốt cháy, trở thành hạt ô nhiễm mà mọi người hít vào.

Ô nhiễm dạng hạt đặc biệt nguy hiểm vì PM2.5 quá nhỏ - bằng 1/20 chiều rộng của sợi tóc người - đến mức nó có thể vượt qua hàng rào bảo vệ thông thường của cơ thể. Thay vì được đẩy ra ngoài khi thở ra, nó có thể bị mắc kẹt sâu trong phổi hoặc đi vào máu.

Các hạt gây kích ứng và viêm và có thể dẫn đến các vấn đề về hô hấp. Nghiên cứu phát hiện ra rằng, việc tiếp xúc lâu dài với ô nhiễm dạng hạt cũng có thể gây ung thư, trầm cảm, các vấn đề về hô hấp và nhiều vấn đề về tim.

Các nghiên cứu khác đã phát hiện ra mối liên hệ tương tự giữa ô nhiễm và chứng sa sút trí tuệ.

Một nghiên cứu ở Anh cho thấy, những người trưởng thành sống ở nơi có nồng độ ô nhiễm không khí hàng năm cao nhất có nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ cao gấp 1,4 lần so với những người sống ở nơi có nồng độ ô nhiễm không khí hàng năm thấp nhất.

Một nghiên cứu khác ở California cho thấy, những phụ nữ lớn tuổi tiếp xúc với mức độ ô nhiễm không khí cao hơn có kết quả kiểm tra nhận thức kém hơn so với những người tiếp xúc với mức độ ô nhiễm thấp hơn. 

Nhiều quốc gia đã đưa ra luật và khuyến khích để giảm ô nhiễm không khí, nhưng gần như dân số toàn cầu hít thở không khí vượt quá giới hạn chất lượng không khí của Tổ chức Y tế Thế giới và số ngày có chất lượng không khí “rất không lành mạnh” và “nguy hiểm” đã tăng lên trong những năm qua, phần lớn là do khủng hoảng khí hậu. 

Theo một nghiên cứu gần đây, chỉ riêng trong năm 2011 ở Mỹ, việc tiếp xúc với loại ô nhiễm này đã dẫn đến thêm 107.000 ca tử vong sớm vì mọi nguyên nhân.